دنیای متفاوت نسل‌ها؛ فرصت یا تهدید

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک»، در دنیای کنونی، فاصله ذهنی نسل‌ها زیاد شده، درگذشته هر ۳۰ سال یک‌بار نسل تغییر می‌کرد؛ اما در دوره کنونی هر پنج سال یک‌بار نسل عوض می‌شود. نسل‌های مختلف خاموش، بومر، ایکس، هزاره زد و آلفا در عصر جدید وجود دارند که در ادامه خبرگزاری عصراترک به بررسی تک‌تک چالش‌ها و فرصت‌های این نسل‌ها پرداخته است.

نسل امروز با سرعت بی‌سابقه‌ای در حال تغییر است

یک روان‌شناس خانواده در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک» اظهار کرد: عده‌ای در تغییر نسل بزرگ‌نمایی می‌کنند و این اختلاف نسل یا تفاوت‌ها را به‌عنوان تغییر می‌دانند حال اینکه این تغییرات نسلی همیشه در حال وقوع بوده است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی براتیان افزود: هر نسل با نسل قبلی خودش تفاوت دارد و تفاوت‌ها در بسیاری از جنبه‌های زندگی انسان مثل ارزش، باورها رفتارها تعامل با دنیا تعامل با یکدیگر آشکار است و هر نسلی با چالش‌ها و فرصت‌های منحصربه‌فرد خودش روبرو است.

وی با بیان اینکه نسل امروز با سرعت بی‌سابقه در حال تغییر است و شکاف بین نسل‌ها عمیق‌تر از همیشه است، گفت: این عمق فاصله را به‌عنوان تغییر در نسل می‌دانند و علت اینکه چرا به این باور رسیدند را این‌گونه بیان می‌کنند که سرعت تحولات تکنولوژی در دنیا بالا رفته است و پیشرفت‌های سریعی در فناوری اتفاق می‌افتد که این تحولات مطمئناً تأثیرات خودش را در نحوه زندگی و ارتباط آدم‌ها با یکدیگر دارد.

این روان‌شناس خانواده اضافه کرد: درون خود نسل هم تغییراتی اتفاق افتاده به‌این‌علت که نسل‌های گذشته شاهد چنین سرعتی از تغییرات نبودند و یکی از دلایل واضح و بارز این است که به‌خاطر سرعت تغییر نسل است که حتماً نسل تغییر کرده است.

براتیان در مورد علت دوم ایجاد شکاف بین نسل‌ها گفت: به دلیل جهانی‌شدن امکانات حمل‌ونقلی، مسافرت به کشورها راحت‌تر شده، ظرفیت و توانمندی‌های کشورها به هم پیوسته‌تر از قبل شده و این باعث شده است که آگاهی‌ها از فرهنگ‌ها و دیدگاه‌های مختلف بیشتر شود.

این کارشناس علت سوم ایجاد شکاف بین نسل‌ها را تغییرات اجتماعی دانست و افزود: نگرش‌ها و ارزش‌های اجتماعی به‌خاطر موضوعاتی از جمله برابری جنسیتی یا برابری حقوق در نسل جدید بیشتر از نسل‌های گذشته دیده می‌شود و نسل جدید به این مسئله بیشتر اهمیت می‌دهد.

براتیان علت چهار شکاف بین نسل‌ها را این‌گونه مطرح کرد که نسل امروزی به حجم بی‌سابقه‌ای از اطلاعات به‌خاطر فضای ماهواره‌ای و اینترنتی دسترسی دارند که این امر می‌تواند به آن‌ها آگاهی بیشتری از مسائل جهانی و توانایی تفکر انتقادی بدهد؛ بنابراین این نسل منتقدتر هستند.

هر نسلی چالش‌های خودش را دارد

این استاد دانشگاه در مورد عده‌ای که معتقد هستند تفاوت نسل گفته شده اغراق‌آمیز است، توضیح داد: علت باور این افراد این است که هر نسلی چالش‌های خاص خودش را دارد و نسل جدید هم از این قاعده مستثنا نیست. نسل‌ها در بسیاری از ارزش‌ها و باورهای اساسی با همدیگر مشترک هستند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا تغییرات در نسل امروز واقعاً بی‌سابقه است یا خیر، گفت: این موضوع پیچیده‌ای است که پاسخ ساده‌ای را برایش نمی‌شود پیدا کرد بله شکی نیست که جهان به‌سرعت در حال تغییر است و این امر بر نسل جدید هم تأثیرگذار است؛ اما این نسل تفاوت‌هایی را با نسل قدیم دارد. می‌شود گفت که نسل در حال تغییر نیست؛ اما اگر بگوییم این تفاوت‌ها تغییراتی را ایجاد کرده بله می‌شود گفت که این تغییرات بی‌سابقه است.

این استاد دانشگاه بیان کرد: مهم این است که باور داشته باشیم هر نسلی منحصربه‌فرد است و چالش‌ها و فرصت‌های خاص خودش را هم دارد و این تفاوت بین نسل‌ها وجود دارد؛ اما دگرگونی کلی و اساسی وجود ندارد.

ثبات ارزش‌ها

براتیان با بیان اینکه ارزش‌ها در بین نسل‌ها ثابت مانده است، ادامه داد: علی‌رغم همه تغییراتی که اتفاق افتاده بسیاری از ارزش‌های اساسی مثل خانواده، جامعه، عدالت‌خواهی در طول نسل‌ها ثابت مانده است هرچند تغییراتی در نوع نگاه اتفاق افتاده؛ اما خواسته شدن اینها و ارزش‌ها با همدیگر یکی است.

وی افزود: تغییرات نسلی تکراری هستند، رفتارهای نسل‌های امروزی در نهایت به هنجارها و ارزش‌های نسل‌های قبلی باز می‌گردد و هرچند تفاوتی باهم دارند؛ اما این چرخه نسل تغییر نکرده است.

این روان‌شناس خانواده افزود: همه به دنبال عشق هستند؛ چون فطرت انسانی که قابل‌تغییر نیست دنبال امنیت، موفقیت، دیده‌شدن هستند که این خصوصیت همه آدم‌ها و زمان‌ها است و نمی‌توانیم بگوییم که چون انسان‌ها این‌ها را دارند پس تغییراتی در نسل نیست.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه اگر بخواهیم بگوییم که این نسل تغییر کرده ظلم است، گفت: در نسل‌های قبلی هم به‌خاطر عواملی که مرتبط بوده با انسان‌ها تغییراتی مانند طبقه اجتماعی، نژاد، جنسیت اتفاق افتاده است و این موارد در نوع تغییرات یا دیدگاه‌ها نسبت به تغییرات نسل تأثیرگذار هستند.

براتیان در پاسخ به این سؤال که در نهایت آیا در حال حاضر تغییر نسلی رخ‌داده است یا خیر، گفت: درک تفاوت‌های نسلی به ایجاد ارتباط بهتر و همکاری بین نسل‌ها می‌تواند کمک کند مهم این است که ما به یاد داشته باشیم تغییر نسل یک مفهوم کلی است و تجربیات افراد در هر نسل می‌تواند بسیار متفاوت باشد.

این روان‌شناس خانواده ادامه داد: طبقه اجتماعی، نژاد، جنسیت، موقعیت جغرافیایی در دیدگاه و ارزش‌های انسان‌ها می‌تواند تأثیر بگذارد.

تغییر نسل، مثبت یا منفی؟

 براتیان در پاسخ به این سؤال که تغییر نسل مثبت است یا منفی، گفت: تغییر همیشه مثبت یا منفی نیست ساده بخواهیم بگوییم یک‌نفری خوب و سالم است و تغییر می‌کند معتاد می‌شود یک تغییر منفی رخ‌داده اما آدمی وجود دارد که می‌آید با اندیشه و فکرش در راستای پیشرفت به روستایی یک کاری را انجام می‌دهد یا از لحاظ نگرش بخواهیم نگاه کنیم نظام‌مهندسی، نظام‌پزشکی دررابطه‌با مسائل اجتماعی و حتی مسائل سیاسی همه این‌ها چاقوی دو سراست می‌توان از یک طرفش بهترین استفاده را برد یا بدترین استفاده را برد.

 وی افزود: اگر این تغییر مثبت را کنار همدیگر قرار دهیم باتوجه‌به توانایی و تجربه قدیمی‌ها و نسل قبلی‌ها این تغییر نسل یک نگرش مثبت می‌شود؛ چون هر نسل دیدگاه‌ها، تجربیات و ارزش‌های منحصربه‌فرد خودش را دارد. نسل‌های جوان‌تر اغلب با فناوری و ایده‌های جدید آشنا هستند و می‌توانند دیدگاه‌های تازه‌ای را به مسائل قدیمی ارائه بدهند.

 براتیان گفت: نسل‌های مختلف می‌توانند در نحوه برقراری ارتباط اولویت‌ها و اهداف خودشان اختلاف‌نظر داشته باشند این اختلاف‌نظر اگر بنا باشد توانایی ارتباط‌گیری و تعامل را داشته باشد می‌تواند مؤثر باشد؛ اما اگر این راه ارتباطی برقرار نشود می‌تواند منجر به درگیری و حتی شکاف نسلی هم شود.

 ارتباط و آموزش بین نسل‌ها باعث کم‌شدن شکاف نسلی می‌شود

 این روان‌شناس چند راهکار برای افزایش نکات مثبت تغییر نسل بیان کرد و گفت: نکته اصلی ارتباطات بین نسل‌های مختلف است که گفتگوی صادقانه بین نسل‌ها امر ضروری است که اگر اتفاق بیفتد و افراد از نسل‌های مختلف تلاش کنند تا دیدگاه‌ها و تجربیات همدیگر را درک کنند.

 براتیان افزود: نکته بعدی آموزش است، آموزش به نسل‌های جوان در مورد تاریخ، فرهنگ و ارزش نسل‌های گذشته کمک می‌کند که این نسل ریشه خودشان را درک کنند با نسل‌های بزرگ‌ترشان ارتباط برقرار کنند و اگر آموزشی داده نشود و داشته‌های قدیمی‌ها از بین برود و برای نسل امروز یا نسل جوان بیان نشود فاصله بیشتری ایجاد می‌شود.

 وی با بیان اینکه نکته سوم احترام است، ادامه داد: همه نسل‌ها باید به این باور برسیم که به یکدیگر احترام بگذاریم حتی اگر با دیدگاه‌ها و باورهای یکدیگر موافق نباشیم. دنبال قانع‌کردن دیگری نباشیم؛ اما در راستای اینکه دیگران چه نظری دارند باید توجیه بشویم دیگران را قضاوت نکنیم و با یک نگاه مثبت به‌طرف مقابل اعتماد کنیم و به دیدگاهش احترام بگذاریم.

 این روان‌شناس نکته چهارم را همکاری نسل‌ها خواند و گفت: نسل‌ها با همکاری یکدیگر برای حل مشکلات و ایجاد آینده بهتر برای همه تلاش کنند و اگر این همکاری اتفاق بیفتد تجربه کنار فناوری و خلاقیت قرار گیرد این عامل رشدی برای آن جامعه خواهد بود.

نسل‌های مختلف در عصر جدید

یک کارشناس مسائل اجتماعی و رسانه در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک» اظهار کرد: هر نسل با توجه به شرایط تاریخی، اقتصادی و فرهنگی که در آن بزرگ شده است، واکنش‌ها و نگرش‌های متفاوتی نسبت به پدیده‌ها و تغییرات اجتماعی نشان می‌دهد.  
مجید پورخیاط به بررسی نسل‌های مختلف در عصر جدید پرداخته و ویژگی‌ها، کنش‌ها و واکنش‌های هر نسل را اینگونه تحلیل کرد: که درک صحیح از ویژگی‌های نسل‌ها می‌تواند به برنامه‌ریزی‌های اجتماعی و فرهنگی مؤثرتر کمک کند.

نسل خاموش (Silent Generation): سکوت در برابر تغییرات
پورخیاط در مورد نسل خاموش توضیح داد: نسل خاموش از سال ۱۹۲۸تا ۱۹۴۵به دلیل پذیرش بیشتر شرایط اجتماعی و سیاسی زمان خود به این نام شناخته می‌شود.  

وی افزود: افراد این نسل مطیع، وفادار و علاقه‌مند به امنیت شغلی هستند و تمایل به پایداری و حمایت از خانواده دارند. در برخورد با تغییرات و پدیده‌های جدید، آن‌ها تمایل به احتیاط و مقاومت دارند و به حفظ سنت‌ها اهمیت می‌دهند.

نسل بومرها (Baby Boomers): تولد پس از جنگ

این استاد دانشگاه بیان کرد: نسل بومرها (از سال ۱۹۴۶تا ۱۹۶۴) پس از جنگ جهانی دوم به دنیا آمد و به دلیل افزایش ناگهانی تولدها به این نام شناخته شد.  

وی ادامه داد: بومرها خوش‌بین، سخت‌کوش و تأکید زیادی بر دستیابی به موفقیت‌های حرفه‌ای و مالی دارند. آن‌ها در مواجهه با پدیده‌های جدید، اغلب به دنبال فرصت‌های اقتصادی هستند و نوآوری و تغییرات مثبت را پذیرا می‌شوند، اما همزمان با تغییرات فرهنگی ممکن است مقاوم باشند.

نسل ایکس (Generation X): بی‌ثباتی و خلاقیت

پورخیاط در مورد نسل ایکس گفت: افراد نسل ایکس (۱۹۶۵-۱۹۸۰) مستقل و انعطاف‌پذیر هستند و تمایل به تعادل بین کار و زندگی شخصی دارند.

این جامعه شناس افزود: این نسل به دلیل احساس ناآگاهی و بی‌ثباتی در مواجهه با آینده به این نام شناخته می‌شود. در برخورد با پدیده‌ها، آن‌ها خلاقیت و انعطاف‌پذیری زیادی از خود نشان می‌دهند و معمولاً به دنبال راه‌حل‌های جدید و عملی برای مشکلات هستند، همچنین تمایل به خودکفایی و مسئولیت‌پذیری دارند.

نسل هزاره (Millennials): نسل دیجیتال نیتیو

پورخیاط گفت: نسل هزاره (۱۹۸۱-۱۹۹۶) به دلیل نزدیکی به هزاره جدید به این نام شناخته می‌شود. هزاره‌ای‌ها دیجیتال نیتیو و چندوظیفه‌ای هستند و علاقه به کارهای معنی‌دار و تعامل اجتماعی از طریق شبکه‌های مجازی دارند.  

وی در برخورد با پدیده‌های جدید بیان کرد: این نسل به سرعت از تکنولوژی‌های نوین استفاده می‌کند و تمایل دارد تا از طریق شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات دیجیتال واکنش نشان دهد، آن‌ها به تغییرات اجتماعی و فرهنگی بازتر و پذیراتر هستند.

نسل زد (Generation Z): بومیان دیجیتال

این کارشناس مسائل اجتماعی و رسانه گفت: نسل زد (۱۹۹۷-۲۰۱۲) بومی دیجیتال و دارای دانش تکنولوژیکی بالا هستند. این نسل به مصرف سریع و دسترسی آسان به اطلاعات تمایل دارند و نگرانی از تغییرات آب‌وهوایی نیز دارند.  

پورخیاط اضافه کرد: افراد نسل زد در مواجهه با پدیده‌های جدید، به سرعت از فناوری‌های جدید بهره می‌برند و اغلب به دنبال راه‌حل‌های فوری و کارآمد هستند، آن‌ها همچنین به مسائل اجتماعی و محیط زیستی توجه ویژه‌ای دارند و از طریق ابزارهای دیجیتال به فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی واکنش نشان می‌دهند.

نسل آلفا (Generation Alpha): آینده‌ای تکنولوژی محور

این استاد دانشگاه بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود نسل آلفا (۲۰۱۳-۲۰۲۵) از سنین پایین از تکنولوژی‌های پیشرفته استفاده کنند و به یادگیری چندبعدی و چندرسانه‌ای توجه داشته باشند.

وی افزود: این نسل نخستین نسلی است که به طور کامل در قرن ۲۱ به دنیا آمده و احتمالاً با فناوری‌های هوش مصنوعی و واقعیت مجازی رشد خواهد کرد.  

پورخیاط گفت: در برخورد با پدیده‌های جدید، آن‌ها به احتمال زیاد بسیار سازگار و نوآور خواهند بود و به سرعت فناوری‌های جدید را در زندگی روزمره خود به کار خواهند گرفت.

تربیت نسل زد، چالش‌ها و فرصت‌ها

پورخیاط با بیان اینکه تربیت نسل زد با چالش و فرصت‌های متعددی روبرو است، افزود: یکی از این چالش‌ها اعتیاد به تکنولوژی است که وابستگی زیاد به ابزارهای دیجیتال می‌تواند باعث کاهش تعاملات رو در رو و مشکلات اجتماعی شود.

این جامعه شناس یکی دیگر از چالش‌های نسل زد را دست یابی به اطلاعات نادرست خواند و توضیح داد: دسترسی به حجم بالای اطلاعات می‌تواند موجب سردرگمی و پذیرش اطلاعات نادرست و غیرمعتبر شود.

وی در مورد اضطراب و استرس این نسل گفت: فشارهای اجتماعی و دسترسی به اطلاعات نامناسب می‌تواند به افزایش اضطراب و استرس در این نسل منجر شود.

پورخیاط یکی از فرصت‌های نسل زد را دسترسی به منابع آموزشی بیان کرد و شرح داد: استفاده از ابزارهای دیجیتال امکان دسترسی به منابع آموزشی گسترده و متنوع را فراهم می‌کند همجنین این نسل به دلیل آشنایی با فناوری‌های نوین، قادر به ایجاد نوآوری‌های جدید در زمینه‌های مختلف است.

این استاد دانشگاه در مورد آگاهی اجتماعی این نسل گفت: استفاده از شبکه‌های اجتماعی به این نسل امکان می‌دهد تا به مسائل اجتماعی و محیط زیستی توجه بیشتری داشته باشند و در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت کنند.

تربیت نسل آلفا: چالش‌ها و فرصت‌ها

پورخیاط در مورد چالش‌های نسل آلفا بیان کرد: این نسل با فناوری‌های پیشرفته‌تری مانند هوش مصنوعی و واقعیت مجازی روبرو خواهد بود که نیازمند راهنمایی و نظارت مناسب است همچنین سرعت بالای تغییرات فناوری می‌تواند به مشکلاتی در تطبیق و سازگاری منجر شود.

وی یکی از چالش‌های دیگر این نسل را کاهش فعالیت‌های جسمانی برشمرد و افزود: استفاده بیش از حد از ابزارهای دیجیتال ممکن است به کاهش فعالیت‌های جسمانی و مشکلات بهداشتی منجر شود.

این استاد دانشگاه یکی از فرصت‌های این نسل را توسعه مهارت‌های دیجیتال خواند و گفت: این نسل از سنین پایین با فناوری‌های پیشرفته آشنا خواهد شد و مهارت‌های دیجیتال بالایی کسب می‌کند همچنین استفاده از فناوری‌های چندرسانه‌ای و هوش مصنوعی می‌تواند فرآیند آموزش را بهبود بخشد و یادگیری را تسهیل کند.

پورخیاط بیان کرد: یکی دیگر از فرصت‌های پیش روی این نسل، نوآوری و خلاقیت بی‌سابقه است به گونه‌ای که این نسل با دسترسی به ابزارهای پیشرفته می‌تواند نوآوری‌های بی‌سابقه‌ای در زمینه‌های مختلف ایجاد کند.

تربیت نسل‌ها در خانواده: از سنت تا نوآوری

 پورخیاط با بیان اینکه تربیت هر نسل تحت تأثیر شرایط تاریخی، اقتصادی و فرهنگی زمان خود بوده است، گفت: نسل خاموش بر ارزش‌های سنتی تأکید داشت، بومرها به تحصیلات عالی و استقلال اهمیت می‌دادند، نسل ایکس به خودکفایی و خلاقیت تشویق می‌شد، هزاره‌ای‌ها با تکنولوژی بزرگ شدند و نسل زد با ابزارهای دیجیتال آشنا شدند. پیش‌بینی می‌شود که نسل آلفا نیز با آموزش‌های دیجیتال و مهارت‌های علمی و فناورانه رشد کنند.

افزایش آموزش و سواد رسانه در تربیت نسل‌ها موثر است

 پورخیاط به شش اقدام کلیدی در حوزه تربیت نسل‌های مختلف اشاره کرد و گفت: یکی از این اقدامات توسعه برنامه‌های آموزشی مدرن است که بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و دیجیتال در سیستم آموزشی کشور می‌تواند به بهبود فرایند یادگیری و دسترسی آسان‌تر به منابع آموزشی کمک کند.

 وی افزود: برنامه‌های آموزشی باید شامل آموزش مهارت‌های دیجیتال برای آماده‌سازی نسل‌های جدید برای بازار کار و جامعه دیجیتال باشد.

 وی اضافه کرد: با افزایش آگاهی و سواد رسانه‌ای در بین نسل‌های جدید، می‌توان از تأثیرات منفی اطلاعات نادرست و غیرمعتبر جلوگیری کرد. آموزش مهارت‌های تحلیل و نقد رسانه‌ای به نسل‌های زد و آلفا می‌تواند به کاهش تأثیرات منفی اطلاعات مخرب و تقویت تفکر انتقادی کمک کند.

 پورخیاط همچنین بر اهمیت تشویق نسل‌های جدید به فعالیت‌های جسمانی تأکید کرد و گفت: با ایجاد برنامه‌های ورزشی و آموزش اهمیت تغذیه سالم، می‌توان به حفظ سلامت جسمی و روحی نسل‌های جدید کمک کرد.

 به گفته پورخیاط، ایجاد فضای مناسب برای نوآوری و خلاقیت در مدارس و دانشگاه‌ها و حمایت از برنامه‌های کارآفرینی می‌تواند به نسل‌های جدید فرصت‌های بیشتری برای تحقق ایده‌های خلاقانه‌شان بدهد.

 این استاد دانشگاه تأکید کرد: گنجاندن آموزش‌های محیط زیستی در برنامه‌های درسی و ایجاد فرصت‌هایی برای مشارکت نسل‌های جدید در فعالیت‌های اجتماعی و داوطلبانه می‌تواند به افزایش آگاهی و مسئولیت‌پذیری آن‌ها کمک کند.

 وی همچنین بر ضرورت ارائه خدمات مشاوره‌ای در مدارس و دانشگاه‌ها و برگزاری کارگاه‌های توانمندسازی برای حمایت از سلامت روانی و اجتماعی نسل‌های جدید تأکید کرد.

 نتیجه‌گیری: نسل‌های مختلف می‌توانند در نحوه برقراری ارتباط اولویت‌ها و اهداف خودشان اختلاف‌نظر داشته باشند این اختلاف‌نظر اگر بنا باشد توانایی ارتباط‌گیری و تعامل را داشته باشد می‌تواند مؤثر باشد با اتخاذ به رویکردهایی مانند افزایش سواد رسانه، تشویق به‌سلامت جسمانی و آموزش مهارت‌ها می‌توان نسل‌های جدید را بهتر برای آینده آماده کرده و به تربیت نسلی خلاق، مسئولیت‌پذیر و سازگار با تغییرات اجتماعی و تکنولوژیکی کمک کند.

گزارش از: هدیه دهقانی 

انتهای خبر/