بهره‌گیری کشاورزی هوشمند الزامی است

 حسن خسروی در گفتگو با «عصر اترک» اظهار کرد: از اعصار گذشته، کشور ایران همواره و به طور مستمر دچار کم‌بارشی و بروز خشکسالی بوده است.

 وی افزود: درعین‌حال نیز در سطح کشور به‌مرور میزان بارندگی‌ها کمتر شده و بیشتر نشده است.

 محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی گفت: این در حالی است که در مقابل، تعداد جمعیت کشور روبه‌افزایش بوده و این امر ضرورت تأمین خوراک و غذا در کشور را افزایش داده است.

 وی با تصریح بر این مطلب که مسئولان اجرایی ذی‌ربط در کشور باید به فکر تأمین امنیت غذایی هم‌وطنان باشند، اذعان کرد: این امر بدون آب و تولید محصولات کشاورزی امکان‌پذیر نیست.

 درعین‌حال، خسروی خاطرنشان کرد: سازمان خوار و بار جهانی هشدار داده است که تا سال ۲۰۴۰ اگر وضعیت تغییر اقلیم و بارش‌ها این‌گونه ادامه پیدا کند، برخی از کشورهای خاورمیانه از جمله کشور ایران نه با کمبود آب بلکه با بحران جدی آب روبرو می‌شوند.

 وی اذعان کرد: این شرایط ضرورت ارتقای بهره‌وری آب در بخش کشاورزی برای کشور ایران را اجتناب‌ناپذیر کرده است.

 عمده آب سفره‌های زیرزمینی برای بخش کشاورزی مصرف می‌شود

 محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی در ادامه با تصریح بر این مطلب که شکی نیست در سطح کشور عمده آب سفره‌های زیرزمینی برای بخش کشاورزی مصرف می‌شود، اظهار کرد: درصورتی‌که سالانه یک تا سه درصد از آب مصرفی در بخش کشاورزی کشور مبتنی بر رویکرد ارتقای بهره‌وری کمتر مصرف شود، می‌توان سالانه به‌اندازه یک سد آب ذخیره‌سازی کرد.

 وی عنوان کرد: در دهه ۹۰، وزارت جهاد کشاورزی انجام مطالعه‌ای ملی با نام طرح ارتقای بهره‌وری آب در کشاورزی را در دستور کار قرارداد که در این راستا، میزان مصرف آب همچنین بهره‌وری آب در بخش کشاورزی استان‌ها طی سال‌های ۸۳ تا ۹۲ مورد بررسی قرار گرفت.

 خسروی گفت: مبتنی بر این مطالعه ملی انجام شده شاخصی منتشر شد که در آن اعلام شد در سطح کشور میانگین بهره‌وری آب در بخش کشاورزی (زراعی - باغی) در سال ۱۳۸۳، ۹۲ صدم کیلوگرم به‌ازای هر مترمکعب آب مصرفی بوده و این بهره‌وری آب در سال ۹۰ به ۱/۳ کیلوگرم به‌ازای هر مترمکعب آب مصرف شده همچنین در سال ۹۲ نیز ۱/۲ به‌ازای هر مترمکعب آب مصرف شده رسیده است.

وی تصریح کرد: به‌طورکلی این مطالعه ملی بیانگر این بود که رویکرد بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی کشور در جهت مثبت بوده است.

 بااین‌وجود، محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی یادآور شد: در سطح کشور، پس از انجام این مطالعه، مطالعه جدید و به‌روزتری انجام نشد که وضعیت کنونی را با دوره سال‌های ۸۳ تا ۹۴ مقایسه کنیم.

 درعین‌حال، وی بیان کرد: مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان نیز طی سال‌های ۹۵ تا ۱۴۰۰ موضوع بررسی بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی استان بر روی محصولات پنبه، گندم، انگور و سیب‌زمینی را مورد بررسی قرار داد که این مطالعه انجام شده بیانگر آن بود میزان بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی استان در این محصولات موردمطالعه قرار گرفته در حد میانگین کشور است.

 بخش قابل‌توجهی از مزارع استان به سبک سنتی آبیاری می‌شود

 خسروی در بخش دیگری از سخن خود اظهار کرد: در برنامه ششم توسعه کشور، میزان بهره‌وری آب در بخش کشاورزی ۱/۴ کیلوگرم به‌ازای هر مترمکعب آب مصرف شده در بخش کشاورزی، هدف‌گذاری شده بود که نتیجه حاصل شده دستیابی به ۱/۲ کیلوگرم به‌ازای هر مترمکعب آب مصرف شده در بخش کشاورزی، بوده است.

 وی همچنین بیان کرد: در برنامه هفتم توسعه نیز دستیابی به ۱/۴ کیلوگرم تا ۱/۶ کیلوگرم به‌ازای هر مترمکعب آب مصرف شده، در بخش کشاورزی هدف‌گذاری شده است که باید به این هدف نزدیک شویم.

 محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی در ادامه با تأکید بر این نکته که رسیدن به این هدف‌گذاری مبتنی بر اجرای راهکارهای علمی و عملی حاصل می‌شود، اظهار کرد: در ابتدا مبتنی بر آموزش‌های ترویجی باید نگاه کشاورزان را از رویکرد کشاورزی سنتی به کشاورزی علمی و به‌روز تغییر داد و سطح آگاهی آنها را افزایش داد.

 وی همچنین با بیان اینکه هنوز سطح قابل‌توجهی از مزارع و باغات استان به‌صورت سنتی آبیاری می‌شوند، گفت: علاوه بر اینکه باید به‌سوی کشت محصولات کم آب طلب گام‌های جدی برداریم همچنین می‌بایست از دستورالعمل برنامه الگوی کشت که در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است، تبعیت کرد.

 خسروی بیان کرد: هرچند که برنامه الگوی کشت کشور ۵۰ سال قبل تدوین شد؛ اما در عمل از سال ۱۴۰۱ در دستور کار اجرایی وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت.

 وی افزود: در این برنامه انتخاب کشت محصولات مبتنی بر تغییر اقلیم، وضعیت منابع آبی موجود و تأمین امنیت غذایی کشور تعیین تکلیف شده است که هر ساله، سطح کشت محصولات و نوع کشت محصولات از سوی وزارت جهاد کشاورزی به استان‌ها برای اجرا ابلاغ می‌شود.

 بااین‌وجود، محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی تصریح کرد: اجرای این برنامه نیازمند تأمین ادوات کشاورزی و تأمین بذور اصلاح شده است که این الزامات باید برای استان‌ها آماده‌سازی شوند.

 افزون بر این، وی تصریح کرد: مدیریت مصرف آب از رویکردهای بسیار مهم برای رسیدن به ارتقای بهره‌وری آب مصرفی در بخش کشاورزی است که در عصر حاضر باید مزارع و باغات استان به سیستم‌های هوشمند تجهیز شوند.

خسروی افزود: سیستم‌های هوشمند ابزاری هستند که از طریق پیامک به موبایل کشاورزان اطلاع می‌دهند که مزرعه و باغ به چه مقدار آب نیاز دارد و در چه زمانی باید آب مصرف کند.

 لزوم بهره‌گیری از بذور اصلاح شده و فناورانه در کشاورزی

 وی خاطرنشان کرد: این سیستم‌های جدید دارنده شیرآلات برقی هستند که پس از مقدار آبیاری مشخص شده در سطوح کشاورزی، به‌صورت خودکار ادامه آبیاری را قطع می‌کنند.

 محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی تصریح کرد: با استفاده از این ابزار از هدررفت آب در بخش کشاورزی جلوگیری می‌شود.

 وی یادآور شد: این رویکرد در برخی از استان‌ها اجرایی شده است.

 درعین‌حال، خسروی تأکید کرد: برای بهره‌مندی از این سیستم‌های هوشمند باید مزارع و باغات به سیستم‌های آبیاری نوین تجهیز شوند که این رویکرد راندمان مصرف آب را در سطوح کشاورزی ارتقا می‌دهد.

 وی همچنین عنوان کرد: باید به‌سوی بهره‌گیری از آب‌های شور برای کشت گیاهان مقاوم به شوری و استفاده از آب خاکستری برای زراعت چوب و کشت علوفه‌ها قدم برداریم.

 محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی بیان کرد: برخی از محصولات از جمله چغندرقند، حبوبات، علوفه‌ها که در فصل بهار کاشته می‌شوند، می‌توان کشت آنها را برای بهره‌گیری از آب باران به فصل پاییز انتقال داد که انجام آن با بذور فناورانه که تولید شده‌اند، امکان‌پذیر شده است.

 وی بر لزوم بهره‌گیری از بذور اصلاح شده و فناورانه در کشاورزی که مقاوم به تنش‌های محیطی و کم‌آبی‌اند همچنین دارای خصوصیت دوره رشدی کوتاهی هستند نیز تأکید کرد.

 محقق آبیاری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی افزود: در باغات نیز از نهال‌های اصلاح شده، استفاده شوند.

 درعین‌حال، وی خواستار شد: برای رسیدن به هدف‌گذاری ارتقای بهره‌وری آب در بخش کشاورزی در برنامه هفتم توسعه باید برنامه کشاورزی قراردادی و حمایت تسهیلاتی از کشاورزان را به‌طورجدی و پیوسته اجرایی کرد.

 خسروی در خاتمه به خرده‌مالکی در کشاورزی اشاره و تأکید کرد: ارتقای بهره‌وری آب و مدیریت کشت در بخش کشاورزی نیازمند تغییر رویکرد از خرده‌مالکی به تشکیل شرکت‌های سهامی - زراعی، کشت و صنعت و تعاونی تولید کشاورزی است.

 گفتگو از سمانه قهرمانی

 انتهای خبر/