مناطق شکارممنوع خراسان‌شمالی در برزخ

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک»، نیمه اول امسال بود که موضوع اعتراض اجتماعی ساکنان منطقه شکار ممنوع کوهپایه شاه جهان در شهرستان اسفراین در فضای مجازی و فضای رسانه‌ای استان منعکس و منتشر شد.

ساکنان برخی از روستاهای این منطقه شکارممنوع واقع در شهرستان اسفراین که بهره‌برداران عرفی این منطقه هستند، به انجام حفاری‌های معدنی مجاز و غیرمجاز صورت گرفته در آن معترض شدند و این مسئله را در تعارض با فعالیت‌های دامداری و کشاورزی خود اعلام کردند و آن را مخرب بر زیستگاه پلنگ ایرانی و طعمه‌هایش همچنین مخرب بر پوشش گیاهی این منطقه به ویژه برای گون‌ها و درختان ارس دانستند.

جدای از اینکه مسئولان ذی ربط استان چه اقدام و پاسخی را به این اعتراض مردمی دادند، نکته حائز اهمیت ماجرا این بود که موضوع فراموش شده ارتقای منطقه شکار ممنوع شاه جهان به منطقه حفاظت شده که در ماجرای پر سر و صدای صدور پروانه اکتشاف معدن آلبلاغ در پارک ملی ساریگل و در ازای آن ارتقای منطقه شکار ممنوع شاه جهان برجسته شد و درصدر موضوع قرار گرفت.

در این اعتراض اجتماعی بود که رسانه پرسید: توافق صورت گرفته در ختم ماجرای صدور پروانه معدن آلبلاغ در پارک ملی ساریگل، موافقت با ارتقای منطقه شکار ممنوع شاه جهان بود که برای حفظ امنیت زیستی گونه‌های جانوری این پارک ملی همچنین حفظ قلمرو زیستی پلنگ ایرانی در این پهنه توافق شد، اما حالا شاهد هستیم علاوه بر اینکه ارتقای این منطقه شکارممنوع میسر نشده است همچنین فعالیت‌های معدنی مجاز و غیرمجاز نیز بر آن منطقه زخم زده است!

این قائله، اهمیت ارتقای مناطق شکار ممنوع به منطقه حفاظت شده و یا پناهگاه حیات وحش را روشن‌تر و پررنگ‌تر کرد.

ارتقایی که برای حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه هدف و حفظ ذخایر ژنتیکی آنها و حتی غنا بخشی به شرایط زیستی آنها بسیار مهم و ضروری است.

در استان خراسان شمالی ۶ منطقه به مساحت حدود ۲۷۷ هزار هکتار مناطق شکار ممنوع هستند که دالان ترددی گونه‌های جانوری محسوب می‌شوند.

اما این مناطق تا زمانیکه شکار ممنوع هستند، تحت مدیریت منابع طبیعی قرار دارند، اما پس از ارتقا به مناطق حفاظت شده و یا پناهگاه حیات وحش تحت مدیریت محیط زیست و قوانین حفاظتی جدیدتری قرار خواهند گرفت.

اما کلید ارتقای این مناطق در دستان سازمان منابع طبیعی کشور است.

موضوع ارتقای مناطق شکار ممنوع استان نیز از سال ۱۴۰۱ مورد توجه جدی و در دستور کار اداره کل محیط زیست استان قرار گرفته و خوشبختانه موافقت‌های سازمان صمت و اداره کل منابع طبیعی استان درباره آنها گرفته شده و برای تصویب نهایی نیز به سازمان منابع طبیعی کشور ارسال شده‌اند، اما با وجود گذشت بیش از یکسال هنوز هیچ پاسخی به این سه پرونده داده نشده است.

استان علاوه بر اینکه بی‌صبرانه منتظر ارتقای حداقل این سه منطقه شکار ممنوع است، در عین حال، نگران پیامدهای کُندی تعیین تکلیف این مناطق نیز هست.

خراسان شمالی نگران است زمانی پاسخ نهایی سازمان منابع طبیعی کشور به ارتقای این مناطق اعلام شود که تیشه معدن کاوی‌ها، قلب این مناطق را شرحه شرحه کرده باشند.

ارتقای ۳ منطقه شکار ممنوع، منتظر مصوبه سازمان منابع طبیعی

در این باره، روح الله لایق اظهار کرد: در خراسان شمالی تعداد مناطق شکار ممنوع با احتساب منطقه شکار ممنوع مرزی، شامل شش منطقه می‌شوند.

معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط‌زیست خراسان شمالی گفت: این ۶ منطقه شامل باغی به مساحت ۱۱ هزار هکتار، شمال غرب سالوک به مساحت ۱۵ هزار هکتار، شاه جهان به مساحت ۳۳ هزار هکتار، یامان داغی به مساحت ۲۳ هزار هکتار، تخته ایران به مساحت ۲۵ هزار هکتار و منطقه مرزی به مساحت ۱۷۰ هزار هکتار هستند.

وی افزود: منطقه شکار ممنوع باغی در شهرستان اسفراین در شرق پارک ملی سالوک، منطقه شکار ممنوع شمال غرب سالوک در شمال پارک ملی سالوک همچنین منطقه شکار ممنوع شاه جهان نیز در شرق پارک ملی ساریگل واقع‌اند.

معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط‌زیست خراسان شمالی در ادامه بیان کرد: منطقه شکار ممنوع تخته ایران در شهرستان سملقان در شمال منطقه حفاظت شده قورخود، منطقه شکار ممنوع یامان داغی در شهرستان سملقان در جنوب شرقی منطقه حفاظت شده قورخود و منطقه شکار ممنوع منطقه مرزی استان نیز در نوار هفت کیلومتری مرز ایران و ترکمنستان مجاورت دارند.

وی عنوان کرد: دوره ممنوعیت مناطق شکار ممنوع پنج ساله است که هر پنج سال یکبار این مناطق به لحاظ شکار ممنوع بودن باید دوره آنها تمدید شود.

لایق افزود: تاکنون منطقه شکار ممنوع شمال غرب سالوک به طور متوالی پنج دوره و منطقه شکار ممنوع باغی نیز دو دوره تمدید شده‌اند.

وی تصریح کرد: با توجه به اینکه مناطق شکار ممنوع باغی و شمال غرب سالوک در مجاورت منطقه پارک ملی و منطقه حفاظت شده سالوک واقع هستند همچنین در منطقه شکار ممنوع شاه جهان، حفاری‌های معدنی در حال انجام هستند، ارتقای این مناطق به پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده بسیار مهم هستند و در اولویت پیگیری‌های اداره کل محیط زیست استان قرار گرفته‌اند.

معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط‌زیست خراسان شمالی یادآور شد: مبتنی بر وجود صورت جلسه‌ای که وجود دارد از دهه ۷۰ شمسی موضوع ارتقای منطقه شکار ممنوع شمال غرب سالوک به پناهگاه حیات وحش در دست پیگیری بوده است.

وی در ادامه گفت: طی پنج سال گذشته نیز اداره کل محیط زیست استان به طور جدی پیگیر ارتقای مناطق شکار ممنوع شمال غرب سالوک، باغی و شاه جهان بوده است.

لایق بیان کرد: برای ارتقای این سه منطقه شکار ممنوع اشاره شده، توانستیم که موافقت سازمان صمت و اداره کل منابع طبیعی استان را اخذ کنیم، حال باید موافقت سازمان منابع طبیعی کشور را اخذ کنیم که از سوی سازمان محیط زیست کشور در دست پیگیری هستند.

وی خاطرنشان کرد: استاندار پیشین استان نیز پیگیر ارتقای این مناطق بود.

معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط‌زیست خراسان شمالی عنوان کرد: با توجه به اینکه در حال حاضر هفت درصد از مساحت استان جزو مناطق چهارگانه تحت حفاظت اداره کل محیط زیست استان هستند، درصورت موافقت نهایی سازمان منابع طبیعی کشور با ارتقای مناطق شکار ممنوع شاه جهان، باغی و شمال غرب سالوک مساحت مناطق چهارگانه تحت حفاظت اداره کل محیط زیست استان به ۱۰ درصد افزایش پیدا می‌کند.

وی عنوان کرد: با ارتقای مناطق شکار ممنوع به یکی از مناطق چهارگانه تحت مدیریت اداره کل محیط زیست استان، سطح حفاظت از گونه‌های جانوری و گیاهی این منطق با ایجاد پاسگاه‌های محیط بانی و استقرار نیروهای محیط بانی افزایش خواهد یافت، در عین حال، فعالیت بهره برداری‌های دارای مجوز این مناطق شامل چرای دام، برداشت گیاهان دارویی، انجام کشاورزی و فعالیت‌های معدنی مبتنی بر قانون مصوب ادامه خواهند داشت.

تاخیر در ارتقا مناطق شکارممنوع خسارت بار است

محمدحسین صالحی نیز در این باره اظهار کرد: مناطق شکار ممنوع استان دارای غنای گیاهی و جمعیت جانوری هستند.

کارشناس مسئول اداره مدیریت و نظارت بر امور حیات وحش اداره کل محیط زیست خراسان شمالی گفت: به طور ویژه، منطقه شکار ممنوع شاه جهان، زیستگاه پلنگ ایرانی و طعمه‌هایش شامل قوچ و میش است.

وی افزود: علاوه بر این، مناطق شکار ممنوع، کریدور اتصال دهنده میان مناطق چهارگانه تحت مدیریت اداره کل محیط زیست استان هستند که تردد حیات وحش را در بین مناطق امکانپذیر کرده‌اند.

این کارشناس در ادامه با یادآوری این مطلب که سطح حفاظتی مناطق شکار ممنوع به نسبت سطح حفاظتی مناطق چهارگانه تحت مدیریت اداره کل محیط زیست استان‌ها ضعیف‌تر است، تصریح کرد: با ارتقای مناطق شکار ممنوع به پناه گاه حیات وحش و یا حفاظت شده، درجه حفاظت مناطق شکارممنوع پس از ارتقا با ایجاد پاسگاه‌های محیط بانی و استقرار نیروهای محیط بانی افزایش پیدا می‌کند.

وی همچنین خاطرنشان کرد: پس از ارتقای مناطق شکار ممنوع به یکی از مناطق چهارگانه، اعمال مقررات بر منطقه ارتقای دقیق‌تر اجرایی می‌شود.

کارشناس مسئول اداره مدیریت و نظارت بر امور حیات وحش اداره کل محیط زیست خراسان شمالی گفت: به طور مشخص زمان ورود و خروج دام‌های دارای پروانه چرا همچنین ورود تعداد دام‌ها به مناطق چهارگانه تعیین تکلیف می‌شوند و حضور آنها در منطقه تحت رصد و کنترل قرار می‌گیرند.

وی همچنین افزود: بابت انجام فعالیت معدنی در این مناطق چهارگانه باید استعلام اداره کل محیط زیست استان‌ها و سازمان محیط زیست کشور اخذ شوند.

صالحی درباره علل تاخیر در ارتقای مناطق شکار ممنوع به حفاظت شده و یا پناهگاه حیات وحش اظهار کرد: مقاومت وزارت صمت و سازمان منابع طبیعی کشور علت اصلی است که صدمات تاخیر در تعیین تکلیف این مناطق جبران ناپذیر است.

وی گفت: تاخیر در موافقت با ارتقای این مناطق موجب می‌شود که کشفیات مجاز و غیرمجاز معدنی، استقرار معادن، تخریب محیط زیست، تعرض به اراضی ملی و شکار حیات وحش به دنبال داشته باشد که اتفاق افتاده‌اند.

اداره مدیریت و نظارت بر امور حیات وحش اداره کل محیط زیست خراسان شمالی نیز در این بار تصریح کرد: در حال حاضر منطقه شکار ممنوع شاه جهان گرفتار اکتشافات معدنی دارای مجوز و بدون مجوز شده است.

وی گفت: این منطقه شکار ممنوع، پس از اینکه ارتقا پیدا کند دیگر نمی‌توان حق معدنی این مناطق را سلب کرد.

ارتقای مناطق شکارممنوع، سطح حفاظتی را افزایش می‌دهد

حسن حسن‌زاده در این باره عنوان کرد: تا زمانیکه منطقه‌ای شکار ممنوع است، مالکیت آن به نام دولت و مدیریت آن با منابع طبیعی است، اما پس از اینکه به منطقه پناهگاه حیات وحش و یا منطقه حفاظت شده ارتقا یافت، مدیریت آن به محیط زیست واگذار می‌شود.

معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی همچنین گفت: مبتنی بر دستورالعمل‌ها منطقه آزادی که به منطقه شکار ممنوع ارتقا پیدا می‌کند، پس از اینکه طی یک دوره سه تا پنج ساله جمعیت جانوری منطقه شکار ممنوع شده، به حد استاندارد رسید، ارتقای مناطق شکار ممنوع به مناطق حفاظت شده و یا پناهگاه حیات وحش در دستور کار قرار می‌گیرد.

وی بیان کرد: به طور کلی اداره کل منابع طبیعی استان با ارتقای مناطق شکار ممنوع به مناطق پناهگاه حیات وحش و یا حفاظت شده، موافق هستند چون بار دغدغه‌های حفاظتی مناطق شکار ممنوع به ویژه در زمینه بروز اتفاق حریق‌های مرتعی کم می‌شود.

معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی گفت: وقتی پرونده درخواست ارتقای مناطق شکار ممنوع از سوی محیط زیست به اداره کل منابع طبیعی ارسال می‌شود، کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی به لحاظ قانونی موظف است که درخواست را با طرح ارائه شده درباره آن بررسی کند.

وی افزود: در این راستا، این کمیته موظف است که تمامی واگذاری‌ها، وضعیت تمامی معادن، تمامی آرای قضایی در عرصه ملی مورد نظر، آخرین نقشه اجرای مقررات را به همراه ملاحظات خاص حفاظتی در عرصه‌های مورد نظر را لحاظ کند.

حسن زاده بیان کرد: پس از اینکه این موارد در کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی جمع بندی شد و نظر مدیرکل منابع طبیعی نیز اخذ شد، صورت جلسه نهایی به سازمان منابع طبیعی کشور برای تصمیم گیری نهایی ارسال می‌شود.

خراسان شمالی منتظر پاسخ سازمان منابع طبیعی

بهرام جاجرمی نیز اظهار کرد: وقتی صورت جلسه ارتقای مناطق شکار ممنوع به مناطق پناهگاه حیات وحش و یا حفاظت شده، از سوی کمیته فنی ادارات کل منابع طبیعی استان‌ها به سازمان منابع طبیعی کشور ارسال می‌شوند، به این معنا است که اداره کل منابع طبیعی استان با ارتقای مناطق شکار ممنوع نظر مساعد دارد و موافق انجام آن است.

رئیس کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی با اشاره به استان خراسان شمالی، عنوان کرد: در سال ۱۴۰۱ نامه‌های درخواست ارتقای مناطق شکارممنوع باغی، شمال غرب سالوک و شاه جهان از سوی اداره کل محیط زیست استان به اداره کل منابع طبیعی استان ارسال شد.

وی گفت: کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی استان نیز در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ صورت جلسه ارتقای مناطق شکار ممنوع باغی و شمال غرب سالوک را برای تصمیم گیری نهایی و تعیین تکلیف به سازمان منابع طبیعی کشور ارسال کرد.

رئیس کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی همچنین عنوان کرد: صورت جلسه ارتقای منطقه شکار ممنوع شاه جهان واقع در پهنه شهرستان‌های اسفراین، بام و صفی آباد، شیروان و فاروج به مساحت ۳۳ هزار هکتار نیز به سازمان منابع طبیعی کشور برای تصمیم گیری نهایی و تعیین تکلیف ارسال شده است.

وی اعلام کرد: هنوز سازمان منابع طبیعی کشور به این سه پرونده پاسخی نداده است.

جاجرمی خاطرنشان کرد: اخذ موافقت از سازمان منابع طبیعی کشور به پیگیری‌های مستمر سازمان محیط زیست کشور بستگی دارد.

تهیه و تنظیم گزارش: سمانه قهرمانی