تعادل، الزام تربیت فرزند در عصر تکنولوژی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک» خانواده‌ها باید به شناخت عمیق ویژگی‌های فردی فرزندان بپردازند و خود را نیز برای تربیت در عصر ارتباطات آماده کنند.

والدین، به‌جای اعمال سخت‌گیرانه یا تسلیم در برابر خواسته‌های فرزندان، رویکردی میانه‌رو و حمایتی در پیش بگیرند. ترکیب عشق، حمایت و تعیین مرزهای منطقی می‌تواند به تربیت نسلی مستقل، مسئول و مقاوم منجر شود.

خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک» به بررسی ویژگی‌های خانواده‌ها در این دوران، تغییرات در نیازها، رفتارهای فرزندان و روش‌های تربیتی و شناختی جدید پرداخته است.

تربیت فرزندان در عصر ارتباطات

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی براتیان در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک» اظهار کرد: بسیاری از خانواده‌ها تمایل دارند تا زحمت‌ها و سختی‌هایی که خودشان در دوره جوانی کشیده‌اند را فرزندانشان نچشند و به همین منظور آنان را در رفاه بزرگ می‌کنند.

وی با بیان اینکه این نوع تربیت منافعی دارد، افزود:در این روش تربیتی تا زمانی که فرزندان تحت تکلف والدین هستند، احساس امنیت دارند، اعتماد به نفسشان بالاتر می‌رود، از زحمات و چالش‌های زندگی به‌دور هستند و از استرس زودهنگام فاصله دارند؛ بنابراین این امر به رشد روح و روان کودک کمک می‌کند تا بهتر اتفاق بیفتد.

روان‌شناس خانواده در مورد مشکلاتی که در این شیوه پیش روی والدین برای فراهم‌کردن رفاه برای فرزندان است، گفت: کودکان به والدین وابسته می‌شوند؛ چون در رفاه بزرگ شدند و با چالش‌های زندگی روبه‌رو نشدند، تجربه‌های کاری و مسئولیت‌پذیری را یاد نمی‌گیرند؛ بنابراین توقعات غیرعادی در فرزندان ایجاد می‌شود که حتی پدر و مادر نیز نمی‌توانند آنان را برآورده کنند.

براتیان در مورد تربیت شیوه دوم گفت: بعضی از والدین نیز هستند که فرزندانشان را به سمت کارکردن و یادگیری فن هدایت می‌کنند که این امر باعث می‌شود تا مهارت‌های زندگی‌شان را توسعه دهند و فنون زندگی را به‌صورت عملی یاد گیرند.

وی اضافه کرد: این نوع تربیت باعث می‌شود کودک، آمادگی برای رویارویی با چالش‌های زندگی را داشته باشد به عبارتی در دوره‌های زندگی، وقتی کودکان وارد کار و مهارت می‌شوند می‌دانند جنگیدن نتیجه دارد و در مواجهه با چالش‌های زندگی‌شان بهتر عمل می‌کنند.

این روان‌شناس و مشاور خانواده با اشاره به اینکه این نوع تربیت مشکلاتی دارد، گفت: فشار و استرس ناشی از یادگیری فن و مهارت بر کودک و کاهش زمان و تمرکز برای ادامه تحصیلات از مشکلات این شیوه است.

وی افزود: همچنین فرزند در این سن نیاز به تفریح و سرگرمی مقتضی سنش را دارد که اگر بیش از حد به یادگیری شغل و مهارت بپردازد آن تفریحی که باید داشته باشد را از دست می‌دهد.

براتیان در مورد شیوه صحیح تربیت توضیح داد: تربیت درست نیازمند تعادل بین ایجاد رفاه و یادگیری مهارت فرزندان است.

وی در مورد الگوهای تربیتی صحیحی که باید والدین از آنان استفاده کنند، بیان کرد: الگوهای تربیتی شاخصه‌هایی دارد و در این چند سال متأسفانه الگوهای نادرستی شکل‌گرفته و الگوهای بسیاری در ایران وجود دارد که می‌توان به الگوهایی چون اهل‌بیت (ع) و انبیا (ص) اشاره کرد.

این روان‌شناس خانواده یکی دیگر از الگوهایی که می‌توان از آن استفاده کرد را ادبیات غنی ایرانی معرفی کرد و گفت: بر اساس مهارت‌هایی که کودکان انتخاب می‌کنند می‌توان به ادبیات و هنر ایرانی اشاره کرد؛ مانند داستان‌های شاهنامه، اشعار سعدی و حافظ  که به کوکان در درک مسائل اجتماعی کمک می‌کند.

وی در مورد مفاخر علمی و فرهنگی که در ایران وجود دارد، اظهار کرد: خیام، فردوسی، دکتر حسابی و سمیعی،  الگوهای مناسبی برای فرزندانمان در زمینه فرهنگی هستند که می‌توانیم کودکان را به خواندن شرح زندگی این بزرگان تشویق کنیم.

براتیان ادامه داد:  الگوسازی که غرب برای فرزندان ایجاد کرده جایگاهش را در ذهن بچه‌ها بازکرده است، چراکه مفاخر اصیل ایرانی، تاریخی و دینی‌مان را الگو قرار ندادیم.

تربیت موفق

این روانشناس و مشاور خانواده در پاسخ به این سوال که تربیت موفق به چه تربیتی گفته می‌شود، اظهار داشت: بین هر دو رویکرد گفته شده باید تعادل ایجاد شود به عبارت دیگر هم فرصتی برای یادگیری تجربه باشد و هم امنیت و حمایت عاطفی برای فرزندان ایجاد شود، توصیه به والدین این است که ترکیب فراهم کردن رفاه و امنیت به همراه مسئولیت سپاری آموزش‌های فنی، بهترین شیوه تربیتی است.

وی افزود: تعادل بین دو روش گفته شده به کودکان کمک می‌کند تا با اعتماد به نفس بالا برای روریا رویی با چالش‌های بزرگ آماده شوند.

این مشاور خانواده در مورد اینکه تعداد محدودی از فرندان به سمت داشتن توقعات بالا از والدین رفته‌اند، گفت: این نوع فرزندان در حل مشکلات آینده‌شان ناتوان هستند که متاسفانه والدین در این شکل گیری دخیل هستند.

وی به یکی از دلایلی که توقعات نسل جدید بالا رفته است، اشاره کرد و افزود: تغییرات فرهنگی و اجتماعی جامعه و پیشرفت ارتباطاتی که باعث شده فرد براحتی زندگی دیگران را ببنید و مقایسه کند باعث افزایش توقع در برخی از افراد شده است.

براتیان ایجاد رفاه برای فرزندان را علت دیگر بالا رفتن سطح توقعات دانست و گفت: بسیاری از خانواده‌ها تلاش می‌کنند باتوجه به همان سطح از دارایی‌هایشان شراط بهتری را برای فرزندانشان ایجاد کنند که این باعث می‌شود فرزندان توقعاتشان بالا رود.

این روانشناس خانواده ادادمه داد: والدینی که سریع خواسته و خلاهای فرزندانشان را برآورده می‌کنند، ناخوداگاه این جزئی از قانون زندگی فرزندشان می‌شود که اگر خواسه‌ای براورده نشود نسبت به آنان بدبین می‌شوند و احساس دوست داشته نشدن به سراغ فرزندان می‌آید.

وی با اشاره به تربیت حمایتی و بدون محدودیت، توضیح داد: متاسفانه یکی از عواملی که در این نوع تربیت در خانواده ایجاد می‌شود، ناسازگاری والدین است که زوجین از هم علاقه‌ای دریافت نمی‌کنند و برای جبران این خلا به سمت فرزند روی می‌آورند و بیشتر به او توجه می‌کنند و سعی می‌کنند بدون محدودیت خواسته‌هایش را براورده کنند که عدم احساس مسئولیت در فرزندان ایجاد می‌شود.

براتیان علت دیگر بالارفتن سطح توقعات فرزندان را تغییرات اقتصادی دانست و افزود: نبود امنیت شغلی می‌تواند احساس ناامیدی در نسل جدید بوجود بیاورد، این نسل وقتی می‌بیند نمی‌تواند مستقل شود به طور قطع از خانواده‌اش توقع دارد تا حمایتی از سمت آنان شود که این نوع نگاه را نباید طلبکارنه در نظر گرفت و آن را می‌توان به انتظار تعمیم داد.

راهکارهای تربیت صحیح فرزند

این مشاور خانواده راهکارهایی برای تربیت صحیح فرزندان ارائه داد و گفت: باید باتوجه به داراریی‌هایمان تعادلی بین رفاه و آموزش ایجاد کنیم راهکار دیگر نیز آموزش حل مسائل و مهارت‌های زندگی است تا فرزندان‌مان بتواننند با مشکلات زندگی برخورد و حل کنند.

وی بیان کرد: زمانی که فرزندان آموزش‌ها را دیدند باید آنان را به کار و تلاش تشویق کنیم تا مهارت‌هایشان را اجرا کنند.

براتیان اضافه کرد: والدین باید مرزی را مشخص کنند که همه چیز را در دسترس فرزندان قرار ندهند به گونه‌ای که کودک باید برای آن هدف تلاش کند.

این روانشناس خانواده با بیان اینکه والدین سعی کنند خودشان را الگوهای درستی جلوه دهند، گفت: والدین کودک از نظر اخلاقی، تعهدی، مسئولیت‌پذیری خود، کار کنند و آن را به فرزندانشان نشان دهند تا خود به خود این به فرزندانشان منتقل شود.

براتیان راهکار آخر تربیت صحیح فرزند را تشویق به فعالیت‌های داوطلبانه و خدمت به جامعه عنوان کرد و تشریح کرد: عضویت فرزندان در گروه‌های جهادی، هلال احمر و گروه‌های مشارکتی می‌تواند به فرزندان کمک کند تا دو ویژگی قدرشناس و مسئولیت‌پذیر بودن را در آنان پرورش دهد.

شناخت ویژگی‌های فردی و آموزش والدین

مجید پورخیاط در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک» اظهار کرد: در عصر ارتباطات، دسترسی به اطلاعات گسترده و همچنین تأثیرات شبکه‌های اجتماعی و فناوری بر خانواده‌ها و فرزندان، سبک زندگی و روابط خانوادگی را دگرگون کرده است.

وی افزود: در این عصر، خانواده‌ها بیش از هر زمان دیگری با جریان سریع اطلاعات مواجه هستند و فرزندان نیز از سنین کم به دنیای مجازی و فناوری دسترسی پیدا می‌کنند. این شرایط باعث شده است که نیازها، انتظارات و نگرش‌های کودکان تغییر کند و روش‌های تربیتی سنتی دیگر به‌تنهایی پاسخگوی این نیازها نباشند.

به گفته مجید پورخیاط، فرزندان امروزی به دلیل قرارگرفتن در معرض اطلاعات زیاد، دارای شخصیت‌های متنوع و پیچیده‌تری هستند و نیاز به توجه بیشتری به ابعاد روان‌شناختی، عاطفی و شناختی دارند.

این جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تأکید کرد: والدین باید ویژگی‌های شخصیتی، علایق و نیازهای فرزندانشان را به‌دقت بشناسند تا بتوانند راهکارهای تربیتی مناسب‌تری ارائه دهند.

روش‌های تربیتی و شناختی جدید برای والدین

پورخیاط با اشاره به اهمیت تطبیق روش‌های تربیتی با نیازهای عصر جدید گفت: خانواده‌ها باید با یادگیری و به‌کارگیری روش‌های تربیتی جدید، توانایی‌های لازم را برای تربیت فرزندانی مستقل و مسئولیت‌پذیر در این دوره کسب کنند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: یکی از اصلی‌ترین موارد، تقویت مهارت‌های شناختی کودکان و آموزش روش‌های تفکر انتقادی به آن‌هاست. این مهارت‌ها کمک می‌کنند که فرزندان بتوانند در برابر اطلاعات گسترده و گاهی نادرست دنیای مجازی، تصمیمات بهتری بگیرند و دچار سردرگمی نشوند.

وی همچنین تأکید کرد: خانواده‌ها باید به فرزندان خود مهارت‌های مدیریت زمان و استفاده بهینه از فناوری را آموزش دهند. والدین می‌توانند با تعیین مرزهای مشخص و نظارت اصولی، به فرزندان کمک کنند تا از فناوری به‌عنوان ابزاری سازنده و آموزشی استفاده کنند، نه وسیله‌ای که موجب وابستگی و کاهش عملکردهای اجتماعی و ارتباطات بین‌فردی شود.

فرزندان عصر ارتباطات و فناوری به‌طورکلی تنبل و پرتوقع نیستند

این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که آیا فرزندان عصر ارتباطات و فناوری به‌طورکلی تنبل و پرتوقع شده‌اند، گفت: نباید این ویژگی‌ها را به‌عنوان صفات مطلق و کلی برای نسل جدید در نظر گرفت.

وی افزود: در واقع، شرایط زندگی و شیوه‌های تربیتی تغییر کرده است و به‌جای سرزنش فرزندان به‌خاطر تغییرات در رفتار و انتظاراتشان، باید به تحلیل چگونگی تأثیر فناوری و ارتباطات نوین بر تربیت و شخصیت آنان پرداخت.

تأثیر فناوری بر روحیه و انتظارات

این جامعه‌شناس گفت: فناوری‌های جدید و دسترسی به اطلاعات فراوان، رفتارهای متفاوتی را در فرزندان به وجود آورده است.

وی افزود: فرزندان امروزی به دلیل رشد در فضای دیجیتال و سرعت زیاد دسترسی به نیازها و خواسته‌ها، ممکن است از مهارت‌هایی که در نسل‌های قبل به طور سنتی اهمیت داشت، فاصله بگیرند. برای مثال، افزایش وابستگی به ابزارهای دیجیتال و دسترسی سریع به اطلاعات، گاهی منجر به کاهش صبر و حوصله، و افزایش توقعات شده است. اما این وضعیت به معنای تنبلی و طلبکاری مطلق نیست، بلکه بیشتر به ویژگی‌های تربیتی و آموزشی جدید و نیاز به آموزش‌های متناسب با دوران ارتباطات برمی‌گردد.

این استاد دانشگاه معتقد است که خانواده‌ها باید با شرایط جدید تطبیق پیدا کنند و به‌جای نگرش منفی به رفتارهای فرزندان، شیوه‌های تربیتی خود را به‌روزرسانی کنند.

پورخیاط گفت: نسل جدید پتانسیل بالایی برای یادگیری و خلاقیت دارد، اما این پتانسیل‌ها باید در مسیرهای سازنده هدایت شوند. به‌کارگیری مهارت‌های تفکر انتقادی، خلاقیت، و مسئولیت‌پذیری در تربیت این نسل می‌تواند به رشد فردی و اجتماعی آن‌ها کمک کند.

اهمیت تربیت و آموزش والدین

این استاد دانشگاه با اشاره به لزوم آموزش والدین در این عصر گفت: در کنار تربیت فرزندان، والدین نیز نیازمند آگاهی و آموزش هستند تا بتوانند با چالش‌های جدید فرزندپروری به‌درستی برخورد کنند. تربیت فرزندان تنها محدود به مراقبت فیزیکی نیست؛ والدین باید از ابعاد روانی و شناختی تربیت نیز آگاهی کافی داشته باشند.

وی افزود: با شرکت در کارگاه‌های آموزشی و مطالعه کتاب‌ها و منابع معتبر تربیتی، والدین می‌توانند با نیازها و روش‌های تربیتی مدرن آشنا شوند.

پورخیاط توصیه کرد: والدین، به‌جای اعمال سخت‌گیرانه یا تسلیم در برابر خواسته‌های فرزندان، رویکردی میانه‌رو و حمایتی در پیش بگیرند. ترکیب عشق، حمایت و تعیین مرزهای منطقی می‌تواند به تربیت نسلی مستقل، مسئول و مقاوم منجر شود.

تغییرات سریع فرهنگی و ناکارآمدی روش‌های تربیتی سنتی

پورخیاط به تغییرات سریع فرهنگی در عصر ارتباطات اشاره کرد و گفت: در شرایط کنونی که جامعه با تغییرات پرشتاب فرهنگی روبه‌رو است، روش‌های سنتی و پدرسالارانه دیگر راه‌گشای مشکلات تربیتی نیستند.

این جامعه‌شناس ادامه داد: این روش‌ها که بر پایه اقتدار و اطاعت استوار بودند، اکنون با دسترسی گسترده جوانان و نوجوانان به اطلاعات متنوع و ارتباطات جهانی، کارآیی خود را ازدست‌داده‌اند و تنها موجب افزایش فاصله بین والدین و فرزندان می‌شوند.

وی تأکید کرد: خانواده‌ها باید به‌جای تأکید بر اقتدار مطلق، رویکردی منعطف و مشارکتی در تربیت فرزندان خود اتخاذ کنند. با ایجاد فضایی باز برای گفتگو و بیان آزادانه نظرات و دغدغه‌های فرزندان، می‌توان از این چالش‌ها عبور کرد و پایه‌های ارتباطی مستحکمی ساخت که در آن فرزندان احساس امنیت کنند.

تربیت آگاهانه برای ساخت آینده‌ای بهتر

پورخیاط در پایان تأکید کرد: خانواده‌ها باید به شناخت عمیق ویژگی‌های فردی فرزندان بپردازند و خود را نیز برای تربیت در عصر ارتباطات آماده کنند. این ترکیب از شناخت، آموزش و مهارت‌های جدید می‌تواند خانواده‌ها را به ابزاری قدرتمند برای تربیت فرزندان مسئولیت‌پذیر و مقاوم تبدیل کند؛ نسلی که بتواند با چالش‌های عصر جدید به بهترین شکل روبه‌رو شود و در ساخت جامعه‌ای توانمند و پویا نقش‌آفرینی کند.

نتیجه‌گیری: خانواده‌ها باید با شرایط جدید تطبیق پیدا کنند و به‌جای نگرش منفی به رفتارهای فرزندان، شیوه‌های تربیتی خود را به‌روزرسانی کنند. نسل جدید پتانسیل بالایی برای یادگیری و خلاقیت دارد، اما این پتانسیل‌ها باید در مسیرهای سازنده هدایت شوند. به‌کارگیری مهارت‌های تفکر انتقادی، خلاقیت، و مسئولیت‌پذیری در تربیت این نسل می‌تواند به رشد فردی و اجتماعی آن‌ها کمک کند.

گزارش از: هدیه دهقانی

انتهای خبر/