چهارشنبه سوری از زمان های خیلی دور تا به امروز نسل به نسل بین مردم منتقل شده است، این سنت امروزه دست خوش تغییرات زیادی شده و شکل و شمایل قدیمی خود را از دست داده است و تبدیل به یکسری از آتش بازی های صرفا خطرناک شده که باعث ایجاد رعب و وحشت بین مردم و همچنین آسیب رساندن به یکدیگر می شود.
به گزارش عصر اترک، اهالي خراسان شمالي در شب "چهارشنبه‌سوري"، آخرين چهارشنبه سال‌از نياكان خود آيين هاي متنوعي را به ياد دارند كه هنوز نيز اعتقاد زیادی برای به جای آوردن این سنت ها دارند.
آیین "ملاقه زنی "
يكي از اين سنتهاي قديمي كه هنوز در بيشتر شهرستانهاي خراسان شمالي رايج است و نوجوانان و جوانان زيادي رغبت به اجراي آن دارندآيين "ملاقه‌زني" است.
نوجوانان پسر در اين روز با برسر كردن چادر و پوشاندن سر و صورت، ملاقه به دست به پشت در خانه‌ها رفته و با خواندن ترانه‌هاي محلي، آمدن بهار را نويد مي‌دهند.
"خله‌خله خلتمه به، سوا گليم يمرتمه به" با برابرهاي فارسي "خاله خاله عيدي من را بده، فردا نيز مي‌آيم تخم‌مرغي بده"، " خله‌خله خلته گلده، اينچنه كلچه گلده"، " خاله خاله عيديم را بده، كيسه‌اي آمد كلوچه‌اي بگذار" از جمله ترانه‌هايي است كه جوانان در آيين ملاقه‌زني شب چهارشنبه‌سوري در پشت در خانه‌ها زمزمه مي‌كنند.
نواهايي چون "چله چخته بهار گلده خربزه و خيار گلده"، "چله‌رفت و بهار آمد خربزه و خيار آمد" گويي تلنگر زنده شدن طبيعت و شادي آمدن عيد نوروز را به همگان مي‌دهند.
شال اندازی
شال‌اندازي نيز يكي ديگر از آداب چهارشنبه‌سوري بود، كه پس از مراسم آتش افروزي جوانان به بام همسايگان و خويشان مي‌رفتند و از روي روزنه‌ي بالاي اتاق (روزنه بخاري) شال را به درون مي‌انداختند، صاحب خانه مي‌بايست هديه‌اي در شال مي‌گذاشت.
از ديگر مراسم چهارشنبه سوري فالگوش بود و آن بيشتر مخصوص كساني بود كه آرزويي داشتند، مانند دختران دم‌بخت يا زنان در آرزوي فرزند.
در خراسان شمالي هنوز بخش از آيينهاي چهارشنبه‌سوري همچون بسياري از نقاط ايران معمول است و كوچك و بزرگ در آخرين چهارشنبه سال براي دور كردن نحسي اين آيين را گرامي مي‌دارند.
در برخي از روستاهاي اين استان با افروختن آتش جوانان دور آن جمع شده و توپ آتش را به اطراف پرتاب مي‌كنند.
ساكنان محلات قديمي و روستانشين خراسان شمالي در اين روز با گذشتن از روي آتش ترانه‌هايي از قبيل "سرخي تواز من زردي من از تو" را زمزمه و اعتقاد دارند كه با پريدن از روي آتش بلا، درد، بيماري و نحسي از آنان تا آخرين چهارشنبه سال آينده از آنان دور مي‌شود.
اين اهالي همچنين با سوزاندن و دودكردن اسفند و كندر، افشاندن گلاب و مواد خوشبوكننده و سوزاندن خار و خاشاك و شاخه‌هاي خشك درختان در آخرين چهارشنبه، شب را به خوشي مي‌گذرانند.
میر نوروزی ( خان خان)
در شهرستان بجنورد تا چند ده سال پيش، در ايام نوروز مراسمي اجرا مي شده است كه در اصطلاح محلي به آن " خان خان " مي گويند.
در اين مراسم، مسخره يي را عنوان خان داده براي او بارگاهي در ميدان مركزي شهر مي آراستند، كسي را وزير او مي كردند و به مدت سيزده روز تمام حكومت بر شهر، يكسره در اختيار او نهاده مي شد.
بجنورديان مراسم" خان خان "را با غرور تمام (نوعي نقد اجتماعي بسيار پيشرفته) مي شمردند:زيرا خان چند روزه ، علي الرسم حق داشته است در مسايل اجتماعي قضاوت كند:و احكام او(جز در موارد پيچيده اي نظير قتل نفس) به اجرا گذاشته مي شده و اين خود فرصتي به دست او مي داده است تا در مدت كوتاه فرمان فرمايي خويش،شيوه حكومت و عدالت خان هاي محلي را با درجه زيادي از بزرگنمايي،زير ذره بين طنز به باد ريشخند و استهزا بگيرد!
شکستن کوزه
از ديگر آيينهاي شب چهارشنبه سوري در بين مردم بجنورد شكستن كوزه بوده است، در گذشته اكثر مردم جهت آشاميدن آب از كوزه استفاده مي‌كردند، لذا كوزه‌هايي كه در طول سال در اثر استفاده، دسته آنها مي‌شكست يا ترك برمي‌داشت و به نحوي قابل استفاده نبود، اهل خانه آن را در چهارشنبه آخر سال دور سرخود چرخانده و هر يك مقداري آب دهان در كوزه انداخته و چند عدد سكه50 ديناري، يك ريالي و چند تكه زغال داخل كوزه مي‌ريختند و از پشت بام به طرف كوچه پرتاب مي‌كردند و مي‌گفتند؛ «سال نو، كوزه نو».
اما چهارشنبه سوری امروزه دست خوش تغییرات زیادی شده و تبدیل به یکسری از آتش بازی های صرفا خطرناک شده که نه تنها باعث شادی و جشن عموم مردم نمی شود، بلکه رعب و وحشت بین مردم و همچنین آسیب رساندن به یکدیگر را ایجاد می کند.
وقوع سه مورد آتش سوزی در چهارشنبه سوری سال 96
مجید گریوانی، مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری بجنورد در گفتگو با خبرنگار عصراترک با اشاره به اینکه در چهارشنبه سوری سال گذشته سه مورد آتش سوزی اتفاق افتاد، خاطر نشان کرد: آتش سوزی ها در محل جمع آوری شاخه های درختان در ابتدای جاده علی آباد و دو مورد در محل نهالستان شهرداری رخ داد.
وی اظهار کرد: در چهارشنبه آخر امسال نیروهای آتش‌نشانی در قالب پنج تیم در ایستگاه های ثابت و 12 تیم درگشت‌های سیار در مناطق حساس، پمپ‌بنزین‌ها، مناطق حاشیه شهر و مراکز تفریحی باباامان و بش قارداش، آماده امدادرسانی هستند.
وی به شهروندان توصیه کرد: برای جلوگیری از بروز حوادث در چهارشنبه آخر سال، اقدامات پیشگیرانه را رعایت و از تماشا کردن و حضور در مراسم خطرناک چهارشنبه آخر سال، خودداری کنند.
مصدومیت ۱۹ نفر در حوادث چهارشنبه آخر سال ۹۶
تقی دولت آبادی، رئیس سازمان اورژانس پیش بیمارستانی و مدیر حوادث و فوریتهای پزشکی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار عصراترک گفت: در حوادث چهارشنبه‌سوری سال گذشته 19 نفر در استان مصدوم شدند که 17 نفر در مرکز استان و دو نفر از شهرستان اسفراین بودند.
وی ادامه داد: افراد مصدوم شده به صورت سرپایی مداوا شدند و یک نفر براثر آسیبی که به انگشتش وارد شده بود منجر به قطع بند یکی از انگشتان شد.
دولت آبادی 70 درصد افراد آسیب دیده در حوادث چهارشنبه سوری سال گذشته را در رنج سنی جوان و نوجوان اعلام کرد و گفت: مابقی به صورت رهگذر بودند که در سنین میانسال و کودک اعلام شده اند.
کاهش مصدومان چهارشنبه سوری سال 96 نسبت به سال قبل آن
مدیر مرکز فوریت های پزشکی و حوادث دانشگاه علوم پزشکی استان اضافه کرد: در سال 95 تعداد 23 نفر دچار سوختگی شده بودند که با ارائه آموزشها و عملکرد مطلوب صداو سیما در این مورد این تعداد در سال 96 کاهش پیدا کرد.
دولت آبادی بیان کرد: یک روز قبل از چهارشنبه آخر سال، تمامی پایگاه های اورژانس ۱۱۵ سطح استان با تمامی امکانات در آمادگی کامل قرار دارند.
آماده باش ۲۷۰ نیرو اورژانس خراسان شمالی برای چهارشنبه سوری
این مقام مسئول عنوان کرد: 270 نیرو مرکز اورژانس و 44 آمبولانس در 44 پایگاه در سراسر استان برای خدمات دهی در این روز در حال آماده باش هستند.
وی در انتها با اشاره به اینکه با ارائه آموزشها در مدارس برای دانش آموزان و والدین تعداد حوادث کاهش چشمگیری داشت ، گفت: هماهنگی و شروع آموزش های همگانی برای عموم مردم و توزیع پمفلت، آموزش رابطین سلامت آموزش و پرورش جهت پیشگیری حوادث چهارشنبه آخر سال، آموزش عمومی در مساجد محلات و استفاده از ظرفیت فضای مجازی و سایت خبری و اطلاع رسانی داشگاه نیز در حال اجراست.
انتهای پیام/ رحمانی