به گزارش عصر اترک، پنبه که طلای سفید نام گرفته است یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین گیاهان لیفی است. این محصول نه ‌تنها از نظر صنعت نساجی، بلکه از نظر غذایی نیز بسیار حائز اهمیت است به طوری که در میان پنج دانه روغنی مهم یعنی سویا، تخم آفتابگردان، پنبه‌دانه، بادام‌زمینی و کلزا، پنبه‌دانه در مقام دوم قرار دارد.

در عین حال، این محصول از جمله محصولات مهم و استراتژیک کشور محسوب می شوند که هر ساله بخشی از سطوح اراضی کشاورزی استان ها برای پاسخ به نیاز صنعت نساجی کشور به کشت این محصول اختصاص داده می شوند.

و این در حالی است که همه ساله پله‌های نزولی تولید پنبه در ایران با سرعت طی می‌شود که یکی از دلایل کاهش سطح زیر کشت و تولید پنبه در کشور مسائل اقتصادی این محصول است که در مقایسه با تولید دیگر محصولات کشاورزی توجیه اقتصادی لازم را ندارد.

در این باره به خراسان شمالی که مهد تولید پنبه ای با بالاترین کیفیت که کارخانجات پنبه پاکنی و نساجی کشور برای خرید این محصول از خراسان شمالی بسیار طالب آن هستند، سری می زنیم.

هرساله سطوحی از مزارع شهرستان های مانه و سملقان، جاجرم و اسفراین به کشت محصول پنبه اختصاص داده می شوند که طی سال های گذشته و امسال این سطوح زیر کشت پنج هزار و 300 هکتار بوده است.

در سال گذشته میزان تولید وش پنبه از این سطح یاد شده 12 هزار و 200 تن بود که پیش بینی می شود در فصل برداشت کنونی نیز میزان تولید آن به مقدار سال گذشته باشد.

با توجه به اینکه هم اکنون پنبه کاران استان در حال برداشت محصول وش پنبه از مزارع خود هستند باید خوشحال از برداشت محصول باشند اما آنان از اوضاع کنونی راضی نیستند و از بی مهری ها گلایه ها دارند.

فقدان ماشین آلات مکانیزه کاشت و برداشت موجب شده است تا پنبه کاران با روش هایی کاملا سنتی زراعت کنند که هر ساله این روند هزینه های تولید آنان را بسیار افزایش می دهد.

همچنین آنان با سپری کردن تمامی دغدغه های فصل کاشت و مبارزه با آفات و بیماری ها، در بخش دوم کار در زمان فصل برداشت نیز با دغدغه قیمت پایین بازار برای خرید محصول و البته خرید به صورت اقساط روبرو می شوند.

آیا در این شرایط که پنبه کاران تاکنون از حمایت های لازم در زمینه تولید تا فروش برخوردار نبوده اند همچنان می توانند در این مسیر به زراعت پنبه ادامه دهند!

با توجه به اینکه محصول پنبه نیز از جمله محصولات استراتژیک کشور است به نظر می آید که دست اندرکاران برای دست یابی به ضریب خودکفایی این محصول دستی بالا بزند که حال باید منتظر بمانیم و ببینیم که آیا دولت برای کشت بهاره سال آینده این محصول اقداماتی را در دستور کار قرار می دهد!

با این وجود منطقی تر این که است دست اندار کاران دغدغه های سال جاری پنبه کاران را که در حال حاضر مشغول برداشت وش پنبه هستند را بشنوند تا برای سال آینده برنامه های کاربردی تری را در دستور کار قرار دهند.

هیچ حمایتی از پنبه کاران نمی شود

به گزارش عصر اترک، ناطقی از پنبه کاران پیش روی شهرستان مانه و سملقان درباره مشکلات پنبه کاران این منطقه می گوید: با توجه به اینکه هزینه تولید این محصول بسیار بالا است، با این وجود تاکنون از کشت این محصول هیچ حمایتی نشده است تا جبران بخشی از هزینه ها شود.

وی در ادامه با تصریح بر این مطلب که اگر ارقام بذری پنبه، زود رس و پر بازده باشند در کاهش هزینه های تولید بسیار موثر خواهند بود، می افزاید: رقم بذری جدیدی که خرداد نام دارد به بازار وارد شده است اما پر بازده نیست.

ناطقی همچنین خاطر نشان می کند: شیوه کاشت و برداشت این محصول بدون وجود ماشین آلات مکانیزه، کاملا به صورت سنتی انجام می شود که توجیه اقتصادی ندارد.

علاوه بر این، وی یادآور می شود: بروز آفات و بیماری ها در مزارع پنبه از دیگر مشکلات زمان داشت است که هر ساله بهره وری محصول را با مشکل روبرو می کند.

وی در ادامه خواستار حمایت دولت از کشت این محصول می شود و می افزاید: در صورتیکه کشت این محصول مورد حمایت وزارتخانه قرار نگیرد ادامه کشت این محصول هیچ توجیهی اقتصادی نخواهد داشت و ما مجبور هستیم که تغییر کشت دهیم و یا اینکه سطح زیر کشت این محصول را کاهش دهیم.

پنبه از حمایت وزارتخانه محروم مانده است

مجید کمالی دیگر پنبه کار پیش رو شهرستان مانه و سملقان درباره مشکلات پنبه کاران می گوید: با توجه به اینکه پنبه نیز همانند گندم، جو و چغندر قند یک محصول استراتژیک است و این محصولات در لیست برنامه اقتصاد مقاومتی قرار گرفته اند و از کشت آنها حمایت می شود درحالیکه پنبه از حمایت وزارتخانه محروم مانده است.

وی می افزاید: با توجه به اینکه هزینه تولید این محصول بالا است، در حال حاضر قیمت وش پنبه کیلویی سه هزار و 200 تومان است که جوابگوی هزینه های تولید صرف شده و سود حاصل از فروش آن نیست.

کمالی همچنین خاطر نشان کرد: در حال حاضر کارخانجات، این محصول را به صورت اقساط از پنبه کاران می خرند که اگر اوضاع هر ساله این چنین به پیش برود چاره ای جز تغییر کشت محصول نخواهیم داشت و این در حالی است که تجربه کشت سایر محصولات را نیز نداریم.

واردات محلوج در زمان برداشت پنبه در استان

امید قشلاقی که صاحب کارخانه پنبه پاکنی در خراسان شمالی است درباره بازار تقاضای این محصول می گوید: هنگامی که برداشت پنبه آغاز می شود اگر محلوج پنبه وارد شود این واردات بر قیمت وش پنبه در زمان خرید آن اثر منفی می گذارد که در حال حاضر نیز این اتفاق جریان دارد.

وی افزاید: در حال حاضر واردات محلوج به داخل کشور موجب شده است که نساجی ها محلوج پنبه کارخانجات داخل را با قیمت کمتری و به صورت اقساط بخرند.

قشلاقی اظهار می کند: در این وضعیت بنده و دیگر کارخانجات پنبه پاکنی چاره ای جز این ندارم که برای ادامه کار محلوج وارد کنیم و به نساجی ها بفروشیم و البته نساجی ها وجوه ما را نیز به موقع نمی پردازند.

عدم اجرای قانون ممنوعیت خروج پنبه از استان

عضدی از دیگر کارخانه داران پنبه پاکنی استان با اشاره به اینکه مقدار تولید محصول وش پنبه خراسان شمالی که از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است، کم است، می گوید: چرا قانون ممنوعیت خروج پنبه از استان در دستور کار قرار نمی گیرد تا کارحانجات پنبه پاکنی استان که از خریداران اصلی این محصول تولید داخل استان هستند،باشند.

وی می افزاید: در حال حاضر کارخانجات پنبه پاکنی استان های گلستان و خراسان رضوی مشتریان وش پنبه خراسان شمالی هستند که این موضوع بر عملکرد چند کارخانه فعال استان تاثیر بسیار منفی گذاشته است.

محمد رضایی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در پاسخ به این سوال که آیا قانونی مبنی بر ممنوعیت خروج وش پنبه یا هر محصول دیگر از استان ها تعریف شده است یا خیر؟ اظهار کرد: در این باره هیچ دستور العملی که مانع صادرات و یا واردات محصول شود، نداریم البته به جز دستور العمل قرنطینه ای.

به گفته رضایی، در سال 79 یا سال 80 بود که مزارع پنبه شهرستان مانه و سملقان به علت اینکه دچار آفت زدگی شدند، قرنطینه شدند و اجازه خروج وش پنبه، تخم پنبه و محلوج پنبه از استان داده نشد تا بیماری و آفات این محصول به مزارع پنبه سایر نقاط کشور سرایت نکنند.

وی خاطر نشان کرد: پس از آن سال نیز دیگر هیچ برنامه قرنطینه ای در دستور کار قرار نگرفت.

وی در ادامه درباره مبارزه با آفات و بیماری های این محصول نیز عنوان کرد: تمامی محصولات کشاورزی هر ساله مورد حمله آفات و بیماری ها گیاهی قرار می گیرند که البته این حمله آفات بر مزارع شدت و ضعف دارد.

رضایی با اشاره به اینکه شبکه های مراقبت بخش خصوصی و دولتی استان فعال هستند، خاطر نشان کرد: آفات محصول پنبه در دسته آفات خصوصی قرار گرفته اند که در همین راستا، وظیفه مبارزه با این آفات بر عهده خود کشاورزان است و سازمان جهاد کشاورزی فقط نقش نظارت و آموزش بر شیوه های مبارزه با بیماری و آفات را بر عهده دارد.

وی گفت: در همین زمینه، سازمان حفظ نباتات کشور هر ساله دستور العمل های مبارزه با آفات را برای سازمان جهاد کشاورزی استان ها ارسال و این سازمان دستور العمل ها را برای ادارات شهرستانی و واحدهای آموزش و ترویج خود ارسال می کنند تا پیام دستور العمل ها برای کشاورزان هر منطقه ارسال شوند و آنان به موقع نسبت به مبارزه با آفات اقدام کنند.

افزون بر این، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی خاطر نشان کرد: سال گذشته 68 ناظر گیاه پزشکی که جزو ناظران شبکه های مراقبت بخش خصوصی بودند همراه با هشت کلینیک گیاه پزشکی فعال در استان خدمات آموزشی و کنترلی را به پنبه کاران ارائه دادند.

برنامه اقتصاد مقاومتی و دستور العمل های حمایتی

محمد نقی کاظمیان، مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در گفت و گو با خبرنگار عصر اترک درباره گلایه پنبه کاران استان از مرحله کاشت تا برداشت و عدم حمایت دولت از آنان اظهار کرد: 80 درصد از کشت پنبه در خراسان شمالی در شهرستان مانه و سملقان توسط کشاورزان عمده و خرده مالک و 20 درصد دیگر از سطوح زراعی پنبه نیز در شهرستان های جاجرم و اسفراین که اراضی شور دارند، کاشت می شوند.

 کاظمیان در ادامه با بیان اینکه در حال حاضر سطح زیر کشت این محصول در خراسان شمالی پنج هزار و 300 هکتار است، افزود: پیش بینی برداشت پنبه از این سطح کشت شده حدود 12 هزار و 200 تن است.

وی گفت: از مهر ماه تاکنون که برداشت این محصول در این سطح زراعی آغاز شده که بیش از دو هزار و 200 تن محصول وش پنبه بیش از 430 تن محلوج و بیش از  725 تن تخم پنبه برداشت شده است.

وی خاطر نشان کرد: سال گذشته 12 هزار و 200 تن محصول وش پنبه از مزارع پنبه کاری استان برداشت شد.

این مسئول در ادامه به برنامه اقتصاد مقاومتی و دستور العمل های حمایتی از آن اشاره کرد و گفت: در سال جاری برای نخستین بار محصول پنبه نیز جزو هشت محصول کشاورزی برنامه اقتصاد مقاومتی قرار گرفت تا ضریب خوداتکایی کشور در تولید این محصول تا سال 1404 به ضریب  85 درصد برسد.

وی همچنین افزود: تا پایان سال 1404 سطح زیر کشت پنبه کشور باید به سطح 26 درصد و میانگین عملکرد مزارع پنبه نیز به 60 درصد برسد.

وی در ادامه به خراسان شمالی اشاره و عنوان کرد: در راستای اجرای برنامه اقتصاد مقاومتی ،برنامه ریزی شده است که سطح زیر کشت پنبه استان از سطح پنج هزار و 300 هکتار به سطح شش هزار و 700 هکتار در سال آینده و به سطح هفت هزار و 400 هکتار تا سال 99 ( پایان برنامه ششم توسعه ) برسد.

کاظمیان همچنین افزود: در همین راستا، سطح تولید وش پنبه استان نیز از میزان 12 هزار و 200 تن سال جاری به میزان 19 هزار و 936 تن تا سال 99 برسد.

وی یادآور شد: در راستای اجرای این برنامه باید میانگین عملکرد مزارع پنبه استان از دو هزار و 300 کیلوگرم به دو هزار و 694 کیلوگرم تا پایان سال 99 برسد.

وی در بخشی دیگر از سخن خود به دیگر برنامه های حمایتی دولت از محصول پنبه در راستای اجرای برنامه اقتصاد مقاومتی اشاره و اظهار کرد: افزایش درصدد پوشش بذری اصلاح شده از دیگر اولویت های حمایتی دولت از محصول پنبه خواهد بود که بذور اصلاح شده ای که در بازار توزیع خواهند شد باید مقاوم به خشکی، شوری باشند و علاوه بر آن، خصوصیت های زود رسی و پربازدهی را نیز داشته باشند.

کاظمیان با یادآوری این مطلب که تا سال گذشته در سطح تمامی مزارع پنبه استان از بذر ورامین استفاده می شد، گفت: در سال جاری در سطح 30 درصد از این مزارع از بذر خرداد که زود رس تر است، استفاده شد.

وی افزود: در بهار امسال برخی از پنبه کاران استان همچنین از بذر ساجدی که زودرس است نیز استفاده کردند.

وی خاطر نشان کرد: دوره رشد رقم ورامین 70 روزه و دوره رشد رقم های خرداد و ساجدی 130 روزه است.

این مسئول یادآور شد: اندازه قوزه رقم خرداد 15 درصد کوچکتر از رقم ورامین است که مورد پسند کارخانجات قرار گرفته است.

افزون بر این، وی توسعه کشت دوم را از دیگر برنامه های حمایتی تعریف شده وزارتخانه از پنبه کاران برشمرد و افزود: در این برنامه مقرر شده است تا پس از برداشت جو، کلزا و چغندرقند، در خرداد ماه محصول پنبه با رقم بذری خرداد که 130 روزه به بار می نشیند، کاشت شود.

وی همچنین انجام طرح های مشارکتی ارقام بذری پنبه را از دیگر برنامه های حمایتی وزارتخانه از پنبه کاران نام برد و گفت: در راستای اجرای این برنامه، کشاورزان پیش رو می بایست ارقام بذری مختلف پنبه را به صورت الگویی کشت کنند تا دیگر پنبه کاران استان نمونه های موفق این کشت هایی که زودرس تر و پربازده تر هستند را برای آموزش مشاهده کنند تا برای فصول زراعی بعدی استفاده کنند.

کاظمیان درباره فقدان ماشین آلات مکانیزه نیز اظهار کرد: کشاورزان برای انجام کشت باید از بذور بدون کرک استفاده کنند تا امکان استفاده از ماشین آلات مکانیزه کشت پنبه را داشته باشند.

یک دستگاه کمباین سهم پنبه کاران خراسان شمالی

وی در ادامه به کمباین برداشت پنبه نیز اشاره کرد و افزود: با این وجود، به طور کلی کشور تعداد بسیار کمی دستگاه کمباین برداشت پنبه را در اختیار دارد که سهم خراسان شمالی یک دستگاه بوده است و این دستگاه نیز در اختیار یک کشاورز پیش روی مانه سملقانی گذاشته شده است.

وی خاطر نشان کرد: عمده مالکانی که اراضی پنبه آنان بیش از پنج هکتار است می توانند از این دستگاه موجود برای برداشت استفاده کنند.

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در خاتمه درباره واردات محلوج نیز اذعان کرد: واردات محلوج برای پاسخگویی به نیاز کارخانجات نساجی کشور اجتناب ناپذیر است.

کاظمیان افزود: با این وجود، سازمان جهاد کشاورزی استان از تصفیه کاران کارخانجات پنبه پاکنی استان درخواست کرده است که برای حفظ کیفیت محلوج پنبه که از وش پنبه استان استحصال می شود از کیسه های پلاستیکی برای جمع آوری استفاده نکنند.

انتهای پیام/ق