با وجود متن صریح قانون حمایت از حقوق معلولین، در تمام ساخت‌وسازهای جدید باتوجه‌به تغییر قوانین ساخت‌وساز شهرسازی، امورات مربوط به دسترس‌پذیری معلولان رعایت می‌شود؛ ولی ساختمان‌های موجود نیازمند مناسب‌سازی و تغییرات در جهت رسیدن به استانداردها است.
به گزارش عصر اترک، همه ما در طول زندگی خود بارها واژه معلول را شنیده‌ایم معلولیت یکی از واقعیت‌های تلخ جامعه است و به افراد کم‌توان یا ناتوانی اطلاق می‌شود که بر اثر ضایعهٔ جسمی، ذهنی و روانی، دامنه فعالیت‌های روزمره آنها محدود شده باشد.
افراد معلول بنا به نوع و شدت معلولیت خودطبقه‌بندی می‌شوند و لزوماً هر فرد معلولی، ناتوان نیست. همه ما در محل کار یا دانشگاه خود حداقل با یک فرد دارای معلولیت روبه‌رو بوده‌ایم که حتی این افراد مثلاً در محیط دانشگاهی جزو دانشجویان برتر بوده‌اند؛ یعنی نابینایی و یا ناشنوایی و یا مشکل حرکتی مانع ادامه فعالیت آنها نشده است و بسیاری از این افراد نیز ازدواج می‌کنند و خانواده برای خود تشکیل می‌دهند.
در اصل یک‌صد و بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به پیوست «قانون حمایت از حقوق معلولان» در سال ۱۳۹۷، قانونی تصویب و جهت اجرا ابلاغ شد که در حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت وضع شده بود.
در بخش‌های مختلف این قانون به بحث مناسب‌سازی، دسترس‌پذیری و تردد و تحرک معلولان، ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و توان‌بخشی، حمایت از معلولان در راستای ایجاد فرصت‌های اشتغال، استفاده رایگان افراد دارای معلولیت‌های شدید از سامانه‌های حمل‌ونقل ریلی و اتوبوسرانی درون‌شهری دولتی و عمومی و استفاده این افراد از سامانه‌های برون‌شهری ریلی، هوایی و دریایی دولتی و عمومی به‌صورت نیم‌بها و… اشاره شده است.
در این گزارش به وضعیت اجرای قوانین مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری در استان خراسان شمالی پرداخته‌ایم تا بدانیم این قانون در استان تا چه میزان اجرا می‌شود.
آنچه که آشکار است بهزیستی یک‌تنه با حمایت استانداری در صدد اجرای این قانون و کمک به وضعیت زندگی معلولان است و با نظارت و پیگیری‌ها تلاش می‌کند مصوباتی که در جلسات ستاد مناسب‌سازی انجام می‌شود را به نحو احسن پیگیری کند و می‌شود گفت در این دو سال اخیر پیشرفت‌هایی در این زمینه احساس می‌شود.
نکته بسیار مهم این است که چرا دستگاه قضایی یا شخص دادستان به‌عنوان مدعی‌العموم، برای دستیابی حق دسترسی آسان معلولین و قانونی که اجرا نمی‌شود وارد عمل نمی‌شود تا تمام دستگاه‌ها نه فقط برخی دستگاه‌ها ملزم به رعایت این موارد باشند.
پیگیری اجرای قانون حمایت از افراد دارای معلولیت توسط کمیته مناسب‌سازی
هاجر آزاد، معاون توان‌بخشی بهزیستی خراسان شمالی در گفتگو با عصر اترک با اشاره به قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت گفت: قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت سال ۱۳۸۳ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در سال ۱۳۹۶ مورد بازنگری قرار گرفته است.
وی ادامه داد: در ماده دو قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت اشاره می‌کند که تمام وزارتخانه‌ها، مؤسسات، سازمان‌ها دولتی و نهادهای عمومی انقلابی موظف‌اند هم در طراحی و هم در تولید و هم در احداث ساختمان‌ها و معابر وسایل خدمتی به‌گونه‌ای عمل کنند که امکان دسترسی و بهره‌مندی همه افراد و حتی افرادی که دارای معلولیت هستند؛ مانند بقیه افراد شهروندان فراهم شود و همه دستگاه‌ها موظف به اجرای آن هستند.
آزاد افزود: سازمان بهزیستی، امور مربوط به مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری را پیگیری می‌کند، به همین منظور دبیرخانه مناسب‌سازی در ستاد بهزیستی کشور ایجاد شده و پیگیری‌ها را در سطح کشور انجام می‌دهد و به‌تناسب در استان‌ها و شهرستان‌ها کمیته پیگیری مناسب‌سازی به ریاست استاندار یا معاون عمرانی استانداری و به دبیری اداره کل بهزیستی استان تشکیل می‌شود.
وی ادامه داد: هر سه ماه یکبار جلسات با حضور اعضا برگزار می‌شود و وضعیت مناسب‌سازی معابر، ادارات، دستگاه‌های دولتی که مشمول این قانون هستند مورد بررسی قرار می‌گیرد و هر جلسه مواردی مصوب می‌شود که در دو سال اخیر پیشرفت خوبی در این زمینه داشتیم.
وی با بیان اینکه هنوز هیچ استانی نمی‌تواند این ادعا را داشته باشد که همه‌جا مناسب‌سازی انجام شده است، گفت: منظور این نیست که از نظر مناسب‌سازی وضع ایده‌آلی داریم؛ ولی نسبت به سال‌های قبل پیشرفت محسوسی داریم.
وی با بیان اینکه این جلسات کمیته مناسب‌سازی در شهرستان‌ها هم برگزار می‌شود، افزود: یک نفر به نمایندگی از جامعه معلولین به‌عنوان عضو اصلی در جلسات حضور پیدا می‌کند و حق اظهارنظر دارند.
تهیه ۶۰۰ بلیت رایگان برای ناوگان حمل‌ونقل عمومی
در ادامه معاون توان‌بخشی اداره کل بهزیستی عنوان کرد: با همراهی شهرداری و شورای شهر بجنورد، تعداد ۶۰۰ کارت بلیت الکترونیکی با شارژ ماهانه ۹۵۰ هزار ریال در راستای اجرای تبصره ۲ ماده ۵ قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت تهیه و اخیراً به اداره کل بهزیستی جهت تحویل به معلولین شدید و بسیار شدید، واجد شرایط به‌منظور استفاده رایگان از وسایل حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری واگذار شده و ضمناً هر ماه به‌صورت رایگان و خودکار شارژ می‌شوند.
جشنواره شهید رجایی گامی در جهت رواج مناسب‌سازی
خورشید آموزگار، مسئول دبیرخانه مناسب‌سازی نیز در گفتگو با عصر اترک از جشنواره شهید رجایی نام برد که مشوقی بر اجرای قانون جامع حمایت از افراد دارای معلولیت است و گفت: در جشنواره شهید رجایی که هر ساله توسط سازمان مدیریت برگزار می‌شود ۵۰ امتیاز به شاخص ارائه خدمت به شهروند توان‌خواه (مناسب‌سازی) اختصاص‌داده‌شده و شامل چهار بخش، نماگر ورودی، فضاهای بهداشتی، سطوح شیب‌دار و آسانسورها است.
آموزگار ادامه داد: مطابق قانون، دستگاه‌های دولتی موظف‌اند که ساختمان‌های خود را مطابق با این چهار نماگر که برگرفته از ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد دارای معلولیت است برای حضور عموم افراد از جمله افراد دارای معلولیت دسترس‌پذیر کنند.
وی تصریح کرد: ارزیابی این شاخص توسط مسئول دبیرخانه مناسب‌سازی بهزیستی استان انجام می‌شود که ادارات تلاش می‌کنند تا به این امتیاز دست یابند.
این مسئول با بیان اینکه این جشنواره باعث ایجاد حساسیت به بحث مناسب‌سازی برای معلولان شده است، تأکید کرد: این جشنواره برای دستگاه‌هایی که شرکت می‌کنند انگیزهٔ خوبی شده که بتوانند امتیاز بگیرند و تلاش می‌کنند که هرچه بیشتر به استانداردها نزدیک شوند.
وی افزود: دستگاه‌های شرکت‌کننده در جشنواره شهید رجایی جهت کسب امتیاز بالا راهنمایی و مشاوره می‌گیرند که چه تغییراتی لازم است که ایجاد شود.
آموزگار گفت: ما می‌خواهیم ساختمان‌ها به سمتی بروند که همه مردم از حقوق شهروندی‌شان بهره‌مند شوند و خودشان بتوانند امورات روزانه خود را انجام دهند نه اینکه لازم باشد همیشه کسی همراه آنها باشد.
وی ادامه داد: برای مناسب‌سازی معابر عمومی و پیاده‌روها و فضای سبز در ستاد مناسب‌سازی پیگیری می‌شود و در سه شهرستان مناطق پایلوت مشخص شده که حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد بحث مناسب‌سازی معابر در آن اجرا شده از جمله حس‌گرهای لمسی و یا وجود رمپ‌ها و یا درپوش‌های فلزی بر روی جوی آب‌ها انجام شده است.
این مسئول همچنین گفت: مناطق پایلوت مناطق پرتردد شهرهای استان هستند که برای مثال برای بجنورد حدفاصل چهارراه مخابرات و چهارراه امیریه هست که بحث مناسب‌سازی در این مناطق رعایت شده است و در تلاش هستیم این مناطق را گسترش بدهیم.
وی افزود: در طراحی‌های جدید چون این حساسیت ایجاد شده از همان ابتدا در تمام پروژه‌ها این ضوابط رعایت می‌شود حتی به سمت روستاها هم کشیده شده که دهیاری‌ها نیز در جریان این تغییرات هستند و ضوابط اجرا می‌شود.
آموزگار گفت: با پیگیری‌های دبیرخانه مناسب‌سازی و هماهنگی شهرداری‌ها ضوابط طرح مناسب‌سازی انجام می‌شود؛ ولی با ایجاد یک حفاری حال به‌خاطر اتفاقات آب یا برق و یا مخابرات دوباره این مناسب‌سازی دچار خلل می‌شود هرچند برای این مورد مقرر شده تمامی امورات با نماینده بهزیستی هم مطرح شود تا در جریان این موارد و پیگیری اصلاح آن باشیم.
سرنوشت نامعلوم اتوبوس‌های طرح مناسب‌سازی
آموزگار با بیان اینکه اتفاقات خوبی افتاده؛ ولی چون مشکلات زیاد هست به چشم نمی‌آید، گفت: برای طرح مناسب‌سازی ۲۰ اتوبوس توسط شهرداری خریداری شده است که هشت عدد را تحویل گرفته‌اند که این اتوبوس در مسیرهای پرترددی که مورداستفاده معلولین واقع شود نیست و ما حتی نمی‌دانیم در کدام مسیرها مورداستفاده قرار گرفته است که این امر موجب نارضایتی این قشر شده است.
وضعیت مناسب‌سازی برای معلولین در مطب‌ها و ساختمان پزشکان نگران‌کننده است
آموزگار از وضعیت بد ساختمان پزشکان و مطب‌های خصوصی به دلیل وضعیت شدید نامناسب در حوزه استفاده معلولین سخن گفت و افزود: افراد دارای معلولیت سایر امور را شاید توسط کمک فرد دیگری انجام دهند؛ ولی مراجعه به مراکز درمانی و مطب‌ها جز مواردی است که خود فرد باید حضور داشته باشد و عدم مناسب‌سازی در این بخش، بسیار برای آنها سختی و مشقت ایجاد می‌کند.
وی تأکید کرد: اکثر این ساختمان‌ها با مجوز مسکونی ساخته می‌شوند؛ ولی بعد فروخته می‌شوند و به‌عنوان ساختمان پزشکان مورداستفاده قرار می‌گیرد و هیچ‌گونه آسانسور و یا سطح شیب‌داری ندارند درحالی‌که اگر از ابتدا با مجوز تجاری یا اداری بگیرند باید ضوابط مربوطه را رعایت کنند تا بتوانند به بهره‌برداری برسانند.
مسئول کمیته مناسب‌سازی همچنین از استاندارد نبودن اکثر رمپ‌ها گله‌مند بود و افزود: شیب رمپ‌ها باید حداکثر ۸ درصد باشد که هر ۲۰ سانت اختلاف ارتفاع باید ۲٫۵ متر طول رمپ باشد که اکثر رعایت نمی‌شود و از نظر ما رمپ‌های غیراستاندارد را اگر نسازند آسیب آن کمتر از زمانی است که ناقص می‌سازند.
عدم اجرای صریح قانون مناسب‌سازی در برخی مکان‌ها
وی با گله‌مندی از ادارات و ارگان‌هایی که در جشنواره شهید رجایی شرکت نکرده‌اند به دلیل اختیاری بودن این جشنواره افزود: برخی موارد به ما حتی اجازه بازدید از محل را نمی‌دهند با اینکه اجرای ضوابط الزامی است؛ ولی ما در قانون فقط وظیفه نظارت و گزارش‌دهی داریم و عملاً در سایه حمایت‌های استانداری است که توجه می‌شود.
وی صراحتاً گفت: قانون هست؛ ولی اجرا نمی‌شود.
وی خاطرنشان کرد: شهرداری در ساخت‌وسازهای جدید ضمن اینکه زمان صدور پروانه را مشروط به مناسب‌سازی کرده است و در حین اجرا هم نظارت انجام می‌دهد و بهزیستی هم نظارت می‌کند تا در پروژه‌های جدید این موارد رعایت شود.
آموزگار همچنین از رعایت‌شدن تمامی ضوابط در ۴۰ مدرسه‌ای که از سال ۹۰ تاکنون در سطح استان ساخته شده خبر داد و افزود: از سال ۹۰ تاکنون ۴۰ پروژه مدرسه در حال احداث در سطح استان داشتیم که توسط نمایندگان دفتر فنی استانداری و دبیرخانه مناسب‌سازی و اداره کل نوسازی و پیمانکار نظارت و بازدید شده و تمامی موارد به جز وجود آسانسور در تعدادی از مدارس که طبقاتی بودند در این مدارس رعایت شده است.
مناسب‌سازی وظیفه همه دستگاه‌هاست
مرتضی رجائی، مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری خراسان شمالی در گفتگو با عصر اترک گفت: مناسب‌سازی وظیفه همه دستگاه‌هاست فارغ از اینکه وظیفه عمومی است؛ ولی از لحاظ تخصصی موظف هستند که محیط داخل اداره خود را برای استفاده همه مردم آماده‌سازی کنند.
وی گفت: بحث مناسب‌سازی و همسان‌سازی در شهرداری‌های بزرگ استان مانند بجنورد، شیروان، اسفراین، فاروج و آشخانه به دلیل اینکه این خط جاده آسیایی است و بیشترین تردد و حجم استفاده را دارد در حال انجام است.
رجائی بیان کرد: تقریباً در حوزه پارک‌ها و معابر در این شهرستان‌ها و مراکز آن این اتفاق افتاده و مواردی از قبیل، مناسب‌سازی و همسان‌سازی پیاده‌روها (برای استفاده نابینایان و معلولین و…)، رمپ دسترسی بین خیابان و پیاده‌رو در اغلب خیابان‌های اصلی، سرویس بهداشتی در سطح معابر شهر و پارک‌ها و بحث دسترسی درون پارک‌ها و بوستان‌ها انجام شده است.
وی به الزام مجریان ساخت‌وساز خصوصی و دولتی مبنی بر رعایت ضوابط و مصوبات شورای‌عالی شهرسازی معماری کشور برای افراد ناتوان و کم‌توان اشاره کرد و افزود: این افراد باید هم طراحی ورودی را مناسب‌سازی کنند و هم فضای داخلی مانند استفاده از آسانسور و یا اگر تغییرات ارتفاعی در داخل ساختمان موجود است با استفاده از رمپ حل کنند و سایر موارد و همچنین اگر این الزام رعایت نشود شهرداری مجاز نیست پایان کار صادر کند.
مناسب‌سازی ۲۷ ایستگاه اتوبوس
این مسئول به برخی مناصب سازی‌ها توسط ارگان‌ها ازجمله رمپ و آسانسورهای کنار عابربانک‌ها و یا آسانسور برای استفاده معلولان از پل هوایی‌ها را اشاره کرد و افزود: اکنون ۲۷ ایستگاه اتوبوس شهر بجنورد مناسب‌سازی انجام شده است.
وی همچنین از خرید و الحاق ناوگان اتوبوسرانی مناسب‌سازی شده برای معلولین سخن به میان آورد و افزود: این اتوبوس‌ها دارای رمپ، محل استقرار ویلچر، سیستم گویای ایستگاه‌ها و باز و بسته‌بودن درب‌ها است که در مسیرهای پرتردد برای استفاده معلولین به کار گرفته شده است.
وی تصریح کرد: شهرداری‌ها باید برای محل استفاده از اتوبوس با بهزیستی جهت هماهنگی استفاده معلولین از این اتوبوس‌ها ارتباط داشته باشند.
رجایی خاطر نشان کرد: در راستای بهره مندی از خدمات حمل و نقل عمومی رایگان تعداد ۶۰۰ کارت برای استفاده معلولین و کم توانان ازخدمات حمل و نقل عمومی صادر شده است که به صورت رایگان هر ماه توسط شهرداری شارژ می‌شود و توسط بهزیستی بین این افراد توزیع خواهد شد.
وی از نصب وسایل ورزشی ویژه معلولین در پارک شهری اسفراین خبرداد و افزود: نکته‌ای که دستگاه‌ها، به طور خاص دستگاه‌های عمومی را ملزم و یا ترغیب می‌کند تا مناسب‌سازی انجام شود حضور و ظهور معلولین در سطح معابر و استفاده از این وسایل است تا احساس نیاز شود.
اصلاح مسیرهای ویژه معلولین
مسعود نیک‌بخت معاون فنی و امور زیر بنایی شهرداری بجنورد نیز در گفتگو با عصر اترک گفت: باتوجه‌به جلساتی که در فرمانداری و با حضور نماینده بهزیستی برگزار شده است از معابر و تقاطع‌ها شروع کردیم و بحث هم‌سطح‌سازی و بحث مسیر ویژه معلولین را اصلاح می‌کنیم.
وی ادامه داد: در حال حاضر در چهارراه دانش‌آموز، چهارراه شهید فهمیده و چهارراه مادرشهر بجنورد برای معلولین آماده‌سازی انجام می‌دهیم.
نیک‌بخت افزود: در بحث پیاده‌روها اگر پیاده رویی قبلاً ایجاد شده باشد آنها را اصلاح می‌کنیم و مناسب‌سازی می‌کنیم؛ ولی پیاده‌روهای جدید که بخواهد احداث شود در زمان موزاییک فرش یا جدول‌سازی طبق نقشه‌هایی که داریم، انجام می‌شود.
وی افزود: از سال ۱۳۹۸ خط ویژه موزاییک برای نابینایان اجرا شده که باتوجه‌به محدودیت اعتباری که داریم باعث کندی روند اجرای آن شده است و اکنون به‌صورت موردی در تقاطع‌ها انجام می‌دهیم و دوستان بهزیستی اگر منطقه‌ای را اعلام کنند اصلاح می‌شود.
وی تصریح کرد: در حوزه شهرسازی برای بحث معلولین قوانین خاص شهرسازی تغییر کرده و برای راه‌پله‌ها با قانون جدید ویژه معلولین پروانه نقشه‌ها صادر می‌شود.
معاون فنی و امور زیر بنایی شهرداری بجنورد همچنین از مناسب‌سازی ۲۷ ایستگاه اتوبوس سخن گفت و افزود: سعی کرده‌ایم از ایستگاه‌های شلوغ و پرتردد شروع کنیم که نسبت به سال گذشته خیلی پیشرفت داشتیم.
دفتری مسئول حوزه شهرسازی شهرداری بجنورد نیز در گفتگو با عصر اترک گفت: تمام ساختمان‌های اداری و دولتی و تجاری برای دریافت جواز کسب توسط کمیته فنی جهت رعایت تمامی ضوابط ارسال می‌شود و همچنین قبلاً توسط نظام‌مهندسی و بعد شهرداری نیز کنترل می‌شود.
وی ادامه داد: ساختمان‌های مسکونی‌ها اگر زیر بنای بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ متر داشته باشند یا بیش از ۱۶ واحد داشته باشند شرایط لازم توسط نظام‌مهندسی و شهرداری و بعد هم توسط کمیته فنی راه و شهرسازی کنترل می‌شود و بعد مجوز صادر می‌شود.
تهیه و تنظیم: زهرا صدیقی
انتهای خبر/