به گزارش خبرنگار عصراترک از شیروان، غارهای هنامه مجموعه ای از فضاهای دست کند است که در دیواره عمودی کوهی معروف به گرمه دره حفر شده و باتوجه به اینکه جنس تشکیلات زمین شناسی در این کوه ها رسوبی و متشکل از ماسه سنگ و خاک رس است، امکان حفر در دل کوه فراهم شده است.

در پای کوه این مجموعه دستکند رودخانه فصلی روستای هنامه جریان دارد که بالطبع می توانسته در تامین آب ساکنان غارها نقش اساسی ایفا کرده باشد، اما متاسفانه در سالیان گذشته به دلیل فرسایش جوی و موقعیت قرارگیری غارها در دیواره عمودی کوه بخشی از آنها فرو ریخته و به دامنه دره غلتیده است.

نمی توان تاریخ دقیقی برای غارهای هنامه مشخص کرد، ولی با توجه به پیدا شدن قطعاتی از سفال با لعاب سبز و زرد که نقوش شعاعی در آن ها نقش شده و برخی سفال های نخودی با نقش کنده مواج که از محوطه پای غارها، می توان غارها را به قرون ۴ الی ۶ هجری (سلجوقیان) تاریخ گذاری کرد.

فضای غارها در سه طبقه متفاوت یکی بروی دیگری ایجاد شده، طبقه همکف با وجود پیش آمدگی های آخور شکل احتمالا مکان نگه داری احشامی چون قاطر یا اسب بوده است و طبقه وسطین با توجه به اتاق های کوچک تو در تو، اجاق و دود زدگی سقف مربوط به زندگی افراد بوده و طبقه فوقانی با اتاق های نسبتا بزرگ و کمتر احتمالا محل انبار بوده است.

غارهای هنامه در حال نابودی است

با گذشت دو سال از شیوع ویروس کرونا و بازگشایی سفرهای نوروزی در سال 1401، بازدید از آثار باستانی و مکان های دیدنی در استان خراسان شمالی همچون سایر استان های کشور رونق گرفت، اما متاسفانه به دلیل اینکه در بخش زیادی از مکان های گردشگری و باستانی خراسان شمالی ظرفیت ها آنگونه که باید دیده نشده است و فضایی امن برای بازدید گردشگران علاقه مند در نظر گرفته نشده است، متاسفانه باعث رکود بازدید از این مکان ها شده است.

غارهای هنامه شیروان نیز یکی از این آثار باستانی و گردشگری است که در سایه بی توجهی ها، ریزش های فراوانی داشته و در آستانه نابودی قرار گرفته است، در صورتی که این آثار باستانی در دل یک کوه با وجود رودخانه و طبیعتی بکر قطعا می توانسته یک محیط امن و تفریحی برای خانواده ها باشد.

متاسفانه در مسیر ورودی به این غار به دلیل شیب بالایی که وجود دارد و خاک رسی منطقه و احتمال ریزش و سر خوردن، تردد به سختی به دهانه غار صورت می گیرد و اکثر گردشگرانی که به محل می آیند، به دلیل سختی مسیر به خود غارها نمی رسند.

سرمایه گذاری در زمینه گردشگری، منبع درآمدی برای منطقه خواهد شد

نامداریان، یکی از شهروندان بجنوردی که برای بازدید از این مکان تاریخی و گردشگری به همراه خانواده به این محل آمده بودند، در گفتگو با خبرنگار عصراترک در این شهرستان اظهار داشت: مسیر به شدت شیب تندی دارد و تردد بسیار سخت است و هر کسی به راحتی نمی تواند از این غارها دیدن کند.

وی ادامه داد: وقتی به سایر استان ها سفر می کنیم و مکان های دیدنی که تعدادی از آنها بسیار ضعیف هستند، اما با ظرفیتی که برای آنها دیده شده به شهرت می رسند و هر گردشگری را از تمام نقاط کشور و دنیا به خود جلب می کند، حسرت می خوریم که همچنین ظرفیت هایی در خراسان شمالی دیده نمی شوند.

ولی زاده یکی دیگر از افرادی که برای بازدید از این غار راهی این شهرستان شده بودند، گفت: قطعا اگر این فضا تا بالا به صورت پله گذاری شده و امنیت آن محیا می شد، می توانست منبع درامدی برای ساکنان این منطقه ایجاد کند، در حالی که همین تعداد پله ای که وجود دارد نیز رها شده است.

احتمال تخریب غارهای هنامه در زمان پیش رو بالاست

فرنوش راه دار، رئیس اداره ی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان شیروان در گفتگو با خبرنگار عصراترک در شیروان اظهار داشت: احتمال تخریب و از بین رفتن غارهای هنامه در زمان پیش رو بالاست، متاسفانه جنس خاک این اثر تاریخی که از نوع خاک رس است، احتمال از بین رفتگی را بسیار بالا می برد.

وی ادامه داد: لازم است اقدامات مربوطه جهت افزایش استحکام این بنا انجام گیرد تا شاهد از دست دادن این اثر تاریخی زیبا و چشم نواز در شهرستان نباشیم.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان شیروان گفت:  غارهای هنامه که در ۱۸ کیلومتری شمال شرق شیروان و در روستای هنامه واقع است از آثار تاریخی فاخر شهرستان است که در فردودین ۱۳۸۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

راه دار افزود: غارهای هنامه شامل سه طبقه در ساختار خود است که طبقه ی اول مربوط به آخور حیوانات است که با توجه به ارتفاع این طبقه و سختی در بالا رفتن این احتمال را می دهیم که مربوط به حیوانات چهارپای قوی جثه باشد.

وی گفت: شواهد باستان شناسی موجود در طبقه ی دوم مانند اتاق های تو در تو، اجاق و سقف سیاه بیانگر زندگی اشخاص در این طبقه بوده است و همچنین از نوع ساخت اتاقِ طبقه سوم این بنا، می توان به انبار بودن آن پی برد.

راه دار تصریح کرد: این اثر چشم نواز در شهرستان شیروان مانند  بسیاری از آثار تاریخی دیگر نیاز به مرمت و استحکام بخشی دارد تا از تخریب و از بین رفتن آن جلوگیری شود، تلاش های زیادی برای ایجاد این رویداد از طرف ما صورت گرفت.

خاک نامناسب غارها مانع از کاشت درخت در اطراف این اثر باستانی شد

وی خاطرنشان کرد: از کارشناسان منابع طبیعی دعوت شد تا از اثر دیدن کنند و چاره اندیشی هایی مثل کاشت درخت جهت افزایش استحکام با کمک ریشه هایشان انجام دهند اما به دلیل مناسب نبودن خاک این منطقه موافقت صورت نگرفت.

رئیس میراث فرهنگی شهرستان شیروان یادآور شد: براساس گفته مطلعین، غارهای هنامه عمق بیشتری از زمان حال خود داشته اند و ممکن است به ۲۰ متر هم رسیده باشند اما اکنون به دلیل ریزش دیواره ها، غارها کوچکتر شده اند.

راه دار ادامه داد: برای استحکام بخشی این اثر ابتدا باید مطالعات دقیق صورت بگیرد، تا به راه های مطمئن برای این اقدام رسید، چون مرمت آثار باستانی شامل چندین مرحله ی مطالعه و بررسی دقیق، برنامه ریزی مناسب و تخمین هزینه است.

وی بیان داشت: پیاده سازی همه ی مراحل برای آثار هنامه حدودا یک میلیارد اعتبار می خواهد که با وجود اینکه ما سه سال پیش مسیر تردد غارها را بزرگتر و پلکانی کردیم و حدود ۲۰۰_۳۰۰ میلیون هزینه داشت، این تخمین اعتبار ممکن است کم یا بیشتر شود.

استانداری و فرمانداری حمایت کنند

این مقام مسئول افزود: مرمت آثار باستانی در معرض تخریب مانند آثار هنامه امری ضروری و مهم است که با افزایش اعتبار و بودجه ی سازمان میراث فرهنگی رابطه مستقیم دارد.

وی گفت: لازمه این اقدام همکاری استانداری و فرمانداری با سازمان میراث فرهنگی جهت دریافت بودجه و چاره اندیشی در این زمینه است.

راه دار،  با بیان اینکه تاکنون اقدامی مبنی بر توجه و مرمت غارهای روستای هنامه صورت نگرفته است، خاطرنشان کرد: امیدواریم به زودی اعتباری برای این امر در نظر گرفته شود.

نتیجه گیری: نکته قابل توجه این است که مقام معظم رهبری در سفری که در روز 19 مهر ماه در سال 91 به استان خراسان شمالی داشت، یکی از مهم ترین ظرفیت های استان که باید به آن توجه ویژه ای شود را موضوع گردشگری عنوان کردند.

خراسان شمالی که معروف به گنجینه فرهنگ ها است، به دلیل وجود قومیت های مختلف، ظرفیت های گردشگری قابل توجهی را در خود جای داده است که متاسفانه طی سال های اخیر به دلیل بی توجهی های صورت گرفته بخش زیادی از آنها به صورت رها شده وتعدادی هم در معرض نابودی قرار  دارند.

گفتنی است که قطعا در سال جدید با ورود جدی مسئولان مرتبط و حمایت های مالی از استانداری و فرمانداری های شهرستان ها، قطعا هزینه کرد در این حوزه می تواند خود منبع درامدی برای منطقه یا شهرستان باشد.

انتهای پیام/ احسان حق بین