تامین ۳۰ درصد اعتبار توسعه فاضلاب توسط دولت

رضا عطایی در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک»، با اشاره به اینکه تنها شهرهای بجنورد، شیروان، اسفراین و سملقان تحت پوشش خدمات جمع‌آوری فاضلاب خانگی هستند، گفت: این طرح‌ها به دلیل اهمیت بالای بهداشتی و زیست‌محیطی، نقش مؤثری در بهبود کیفیت زندگی و کاهش مشکلات زیرساختی دارند.

وی با بیان اینکه یکی از اولویت‌های این دستگاه، توسعه شبکه فاضلاب در شهرهای گرمه و جاجرم است، افزود: برای اجرای این پروژه‌ها، سال گذشته مجوز ماده ۲۳ دریافت شد و هم‌اکنون در ردیف‌های اعتباری قرار گرفته‌اند.

 مدیرعامل شرکت آب‌وفاضلاب خراسان شمالی اضافه کرد: بودجه این پروژه‌ها به‌صورت ۳۰ درصد از سوی دولت و ۷۰ درصد از سوی متقاضیان تأمین می‌شود.

  وی تصریح کرد: از جمله متقاضیان می‌توان به صنایع آلومینیوم جاجرم اشاره کرد که تمایل به استفاده از پساب برای مصارف صنعتی دارد؛ جلسات متعددی با این صنایع برگزار شده و به توافقاتی برای تأمین هزینه‌ها دست‌یافته‌ایم.

 ماهیت پیچیده و پرهزینه اجرای طرح‌های فاضلاب

عطایی خاطرنشان کرد: عملیات اجرایی فاز دوم تصفیه‌خانه فاضلاب بجنورد آغاز شده و تاکنون حدود ۳۰ درصد پیشرفت داشته است؛ این پروژه ظرفیت تصفیه‌خانه را از ۱۹ هزار و ۶۰۰ مترمکعب به ۳۸ هزار و ۱۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز افزایش می‌دهد و بخش مهمی از نیازهای زیست‌محیطی و بهداشتی شهر را پوشش می‌دهد.

 وی همچنین به چالش‌ها و دلایل تأخیر در اجرای طرح‌های فاضلاب استان اشاره کرد و گفت: طرح‌های فاضلاب به دلیل ماهیت پیچیده و پرهزینه خود، با چالش‌های متعددی روبرو هستند؛ اجرا در مناطق پرترافیک یا با زیرساخت‌های قدیمی، مستلزم صرف زمان و هزینه بالاست.

  مدیرعامل شرکت آب‌و‌فاضلاب خراسان شمالی افزود: همچنین رشد سریع شهر بجنورد به دلیل تبدیل‌شدن به مرکز استان و گسترش شهرنشینی در این منطقه، نیاز به توسعه شبکه‌های جدید فاضلاب را افزایش داده است.

 وی یکی دیگر از مشکلات را محدودیت‌های اعتباری عنوان کرد و گفت: تخصیص بودجه به این طرح‌ها به‌صورت سالیانه انجام می‌شود و پیمانکاران تنها به‌اندازه اعتبارات تخصیص‌یافته، امکان اجرای پروژه را دارند که این محدودیت‌ها روند پیشرفت پروژه‌ها را کند کرده است.

عطایی با بیان اینکه اجرای طرح‌های فاضلاب با دو هدف، ارتقای سطح بهداشت عمومی و استفاده مجدد از آب برای مصارف مختلف انجام می‌شود، تأکید کرد: در همین راستا، ابتدا مناطقی که تراکم جمعیتی بیشتری دارند یا دفع بهداشتی فاضلاب در آنها با مشکل مواجه است، تحت پوشش قرار می‌گیرند که این اقدامات تأثیر زیادی در کاهش بیماری‌های مرتبط با آلودگی آب و بهبود کیفیت زندگی مردم دارد.

 وی با اشاره به اینکه منابع مالی این پروژه‌ها عمدتاً از طریق بودجه‌های دولتی تأمین می‌شود، گفت: هر سال در پیوست قانون بودجه، اعتبارات مربوط به فاضلاب شهرهایی مانند شیروان، بجنورد، آشخانه و اسفراین مشخص می‌شود؛ بااین‌حال، منابع دولتی محدود هستند و نمی‌توانند به‌تنهایی تمام نیازها را پوشش دهند.

  مدیرعامل شرکت آب‌و‌فاضلاب خراسان شمالی اظهار داشت: در این راستا، بخش خصوصی به‌عنوان یک شریک راهبُردی وارد عمل شده است.

 وی در ادامه گفت: صنایع بزرگ استان، مانند فولاد اسفراین، به دلیل نیاز به منابع آبی پایدار، تمایل به استفاده از پساب تصفیه‌شده دارند؛ این صنایع با سرمایه‌گذاری در توسعه شبکه‌های فاضلاب، علاوه بر رفع نیازهای خود، به پیشبرد پروژه‌ها نیز کمک می‌کنند.

 پساب منبعی برای صنایع و کشاورزی

عطایی پساب را منبعی پایدار برای صنایع و کشاورزی استان دانست و افزود: باتوجه‌به بحران کم‌آبی، استفاده از پساب به‌عنوان یک منبع پایدار و تجدیدپذیر بیش‌ازپیش اهمیت دارد و در حال حاضر، حدود ۱۲ میلیون مترمکعب پساب در استان تولید می‌شود که قابلیت استفاده در صنایع آب‌بر و کشاورزی غیرخوراکی را دارد؛ این منبع می‌تواند به کاهش مصرف آب‌های زیرزمینی و حفاظت از منابع طبیعی کمک کند.

 وی با ابراز امیدواری گفت: بر اساس برنامه هفتم توسعه کشور، استفاده از پساب به‌ویژه در صنایع، به‌عنوان یک راهکار الزامی پیش‌بینی شده است؛ اولویت‌بندی صنایع برای استفاده از این منبع، بخشی از برنامه اجرایی استان است که تاکنون نتایج قابل‌قبولی به همراه داشته است.

 وی اجرای موفق پروژه‌های فاضلاب را نیازمند همکاری مستمر میان سازمان‌های مختلف بیان کرد و افزود: استانداری، شهرداری‌ها و سازمان مدیریت منابع آب، نقش کلیدی در تأمین اعتبار، صدور مجوزها و نظارت بر اجرای پروژه‌ها دارند؛ علاوه بر این، نهادهایی مانند پلیس راهور با مدیریت ترافیک، به روان‌سازی عملیات عمرانی کمک می‌کنند.

 مدیرعامل شرکت آب‌و‌فاضلاب خراسان شمالی در پایان گفت: اجرای طرح‌های فاضلاب شهری می‌تواند تأثیر فراوانی در بهبود بهداشت عمومی، کاهش آلودگی زیست‌محیطی و ارتقای کیفیت زندگی در استان داشته باشد و با ادامه سرمایه‌گذاری‌ها و همکاری میان بخش خصوصی و دولتی، این طرح‌ها در سال‌های آینده می‌توانند به نتایج پایداری دست یابند.

اتصال ۶۰ درصد منازل بجنورد به شبکه فاضلاب 

رضا شکاریان در گفتگو با خبرنگار ما، دررابطه‌با نبود فاضلاب شهری در بعضی نقاط استان که تأثیراتی بر کیفیت منابع آبی گذاشته، گفت: بر اساس گزارش‌های اولیه، ۶۰ درصد منازل در بجنورد به شبکه فاضلاب متصل هستند.

 وی افزود: بااین‌وجود، در بسیاری از نقاط دیگر استان هنوز این امکانات فراهم نشده که این کمبود تأثیر مستقیمی بر کیفیت منابع آبی و خاکی دارد، زیرا تخلیه فاضلاب به شیوه‌های غیرمجاز می‌تواند آلودگی زیست‌محیطی گسترده‌ای ایجاد کند.

 مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خراسان شمالی تصریح کرد: حدود ۴۰ درصد از فاضلاب استان هنوز به شبکه‌های استاندارد دسترسی ندارند و بسیاری از مناطق نیازمند طرح‌های جدید و افزایش ظرفیت تصفیه هستند.

استفاده غیرمجاز از فاضلاب در کشاورزی 

 وی با بیان اینکه در خصوص مدیریت فاضلاب، سه سطح پذیرش خروجی، چاه‌های جذبی، رودخانه‌ها و کشاورزی تعریف شده است، گفت: این سطوح باید با رعایت استانداردهای تعریف‌شده کنترل شوند. برای مثال، استفاده از فاضلاب تصفیه‌شده در کشاورزی معمولاً به محصولات غیرمصرفی مانند درختان چوبی محدود می‌شود، چراکه استفاده از این آب‌ها در محصولات خوراکی می‌تواند به‌سلامت عمومی آسیب برساند.

 شکاریان اضافه کرد: بااین‌حال، گزارش‌هایی مبنی بر استفاده غیرمجاز از این منابع آبی در کشاورزی مشاهده شده است و در چنین مواردی، جهاد کشاورزی محصولاتی را که با این آب‌ها تولید می‌شوند، توقیف و از ببین برده است.

 وی دررابطه‌با آلودگی‌های ناشی از تخلیه غیرمجاز فاضلاب در محیط، گفت: دستگاه‌های نظارتی موظف به شناسایی و برخورد با عوامل تخلیه‌های غیرمجاز فاضلاب هستند.

 وی با تأکید بر تأثیرات بلندمدت نبود شبکه فاضلاب شهری بر اکوسیستم‌های طبیعی و زیستگاه‌های حیوانی، عنوان کرد: اگرچه تلاش‌هایی برای کاهش این آسیب‌ها انجام شده، اما ادامه‌دار بودن این وضعیت می‌تواند پیامدهای مخربی بر تعادل زیست‌محیطی استان بگذارد.

 شکاریان اضافه کرد: به همین دلیل، ضروری است که اقدامات نظارتی با سرعت و دقت بیشتری انجام شوند. مسئولان در این زمینه بیان می‌کنند که در صورت شناسایی تخلفات، به صنایع و واحدهای آلاینده مهلت زمانی مشخصی داده می‌شود تا مشکلات رفع شوند. اگر اقدامات اصلاحی صورت نگیرد، این صنایع به مراجع قضایی معرفی خواهند شد.

 وی با بیان اینکه آمار تولید و تصفیه فاضلاب در استان نشان می‌دهد، روزانه حدود ۱۴۰ هزار مترمکعب فاضلاب تولید می‌شود، افزود: از این مقدار، تنها حدود ۳۸ هزار مترمکعب تصفیه شده و در مصارف کشاورزی یا صنعتی استفاده می‌شود.

 مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خراسان شمالی گفت: شبکه جمع‌آوری در برخی شهرها هنوز به‌صورت کامل اجرایی نشده است؛ به‌عنوان‌مثال، پروژه شبکه فاضلاب شهر فاروج در مراحل مطالعه قرار دارد و برخی از نقاط روستایی نیز فاقد شبکه مناسب هستند.

  استفاده از فاضلاب تصفیه شده وکاهش بار آلودگی‌

وی یکی دیگر از چالش‌ها را تخلیه فاضلاب‌ها به چاه‌های جذبی یا ورود به منابع آبی مانند رودخانه، عنوان کرد و گفت: این اقدامات تهدیدی جدی برای منابع آب زیرزمینی به شمار می‌روند. علاوه‌برآن، ورود کودها و سموم کشاورزی به رودخانه‌ها نیز موجب افزایش سطح آلودگی شده است.

 شکاریان با تأکید بر نقش بازچرخانی آب فاضلاب در حفاظت از منابع زیست‌محیطی، بیان کرد: استفاده دوباره از فاضلاب تصفیه شده می‌تواند تا حدودی بار آلودگی‌ها را کاهش دهد و به بهره‌وری بیشتر منابع آبی استان کمک کند.

 وی در ادامه گفت: صنایع بزرگی نظیر فولاد و پتروشیمی با بهره‌گیری از این روش می‌توانند در مدیریت منابع آب همکاری داشته باشند. برای این منظور، نیازمند استفاده از فناوری‌های نوین و پیشرفته‌ای هستیم که مدیریت و تصفیه فاضلاب را بادقت بیشتری انجام دهند.

این مسئول خاطرنشان کرد: باتوجه‌به مشکلات ساختاری و منابع محدود، ارائه راهکارهایی نظیر توسعه شبکه‌های فاضلاب، تقویت نظارت بر تخلفات و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید می‌تواند به کاهش آلودگی‌ها و بهبود وضعیت زیست‌محیطی استان کمک کند. اهمیت مشارکت همه دستگاه‌ها و حمایت دولت برای دستیابی به این اهداف بسیار ضروری است.

بجنورد با مشکل جدی فاضلاب روبرو است

محمدباقر باقرپور در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی عصر اترک، به اهمیت مدیریت صحیح فاضلاب شهری تأکید کرد و گفت: شهر بجنورد به‌عنوان نمونه‌ای از شهرهایی که با مشکلات جدی فاضلاب روبرو است، نشان می‌دهد که کمبود زیرساخت‌های مناسب، تأثیر گسترده‌ای بر زندگی مردم و محیط‌زیست دارد.

 وی در ادامه افزود: در حال حاضر، تنها ۵۴ درصد از شبکه فاضلاب این شهر فعال است و ۴۶ درصد باقی‌مانده که بیشتر مربوط به مناطق حاشیه‌ای است، هنوز اجرایی نشده است.

 وی اضافه کرد: این کمبود نه‌تنها بهداشتی نیست؛ بلکه باعث شده است که بسیاری از خانواده‌ها فاضلاب خود را به‌صورت غیرمجاز در معابر رها کنند که این امر مشکلات زیست‌محیطی جدی به دنبال دارد.

 فرماندار بجنورد تخریب آسفالت خیابان‌ها و کوچه‌ها را از پیامدهای دیگر این معضل دانست و تصریح کرد: مواد شیمیایی موجود در فاضلاب‌ها باعث کاهش عمر مفید آسفالت و هزینه‌های مجدد برای ترمیم آن می‌شود.

 وی با اشاره به مصوبات توسعه زیرساخت‌های فاضلاب شهری در سفر دولت سیزدهم به خراسان شمالی، افزود: در این سفر ۳۰۰ میلیارد تومان برای تصفیه‌خانه فاضلاب تخصیص داده شد که تاکنون ۱۶۰ میلیارد تومان آن تأمین شده است.

 باقرپور اضافه کرد: پروژه تاکنون ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است؛ این پروژه علاوه بر تصفیه‌خانه، به توسعه شبکه فاضلاب در مناطق محروم نیز کمک خواهد کرد.

 وی خاطرنشان کرد: در سفر رئیس دولت چهاردهم به این استان، مبلغ ۴۰۰ میلیارد تومان دیگر برای توسعه شبکه فاضلاب اختصاص یافت که این مبلغ می‌تواند پوشش شبکه فاضلاب را تا ۲۰ درصد افزایش دهد و بخشی از مشکلات موجود را برطرف کند.

 فرماندار بیان کرد: همچنین در نظر است که بخشی از اعتبارات ملی و استانی به این پروژه‌ها تخصیص یابد تا سرعت اجرای آنها افزایش یابد.

 وی تأکید کرد: برای مدیریت موقت فاضلاب در مناطقی که هنوز شبکه فاضلاب ندارند، شرکت‌هایی ایجاد شده‌اند که با استفاده از تانکر، فاضلاب را به مکان‌های مشخص منتقل می‌کنند؛ این فعالیت‌ها تحت نظارت سازمان محیط‌زیست انجام می‌شود و مناطق تخلیه، سالانه ضدعفونی و بهسازی می‌شوند تا خطرات زیست‌محیطی کاهش یابد.

 باقرپور به‌ضرورت جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی در این حوزه تاکید کرد و افزود: هرچند تاکنون استقبال چشمگیری از سوی سرمایه‌گذاران خصوصی مشاهده نشده، اما با افزایش آگاهی عمومی و ارائه تسهیلات بهتر، می‌توان این ظرفیت را تقویت کرد.

 وی اظهار داشت: در مجموع، تحقق طرح جامع فاضلاب شهری بجنورد نیازمند تأمین منابع مالی پایدار، همکاری نزدیک دستگاه‌های اجرایی و حمایت‌های بیشتر دولت است و با اجرایی‌شدن این برنامه‌ها، انتظار می‌رود مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی کاهش‌یافته و کیفیت زندگی شهروندان بهبود یابد.

نتیجه‌گیری: خراسان شمالی برای مواجهه با چالش‌های ناشی از کمبود زیرساخت‌های فاضلاب، نیازمند تلاش‌های مشترک بین دولت، بخش خصوصی و سازمان‌های محلی است. اجرای طرح‌های فاضلاب شهری، علاوه بر ارتقای سطح بهداشت عمومی، به بهبود وضعیت زیست‌محیطی و حفظ منابع طبیعی استان کمک شایانی خواهد کرد.

تهیه و تنظیم گزارش: عبدالله یزدانی