به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، طرح خانه‌دار کردن خانوارهای فاقد مسکن در سطح کشور به‌طورجدی از دولت نهم کلید خورد تا تأمین مسکن برای این اقشار جامعه به‌صورت هدفمند در سایت‌هایی که جانمایی می‌شوند، اجرایی شود.

در گام نخست، این برنامه بلندمدت در طول مدیریت و سکان‌داری دولت نهم و دهم با تمامی نقدهایی که به انجام آن وارد شد، توانست تعداد خانوارهای قابل‌توجهی که فاقد مسکن بودند را خانه‌دار کند.

هرچند هدف‌گذاری از دستور کار دولت یازدهم خارج شد؛ اما دوباره در اواخر دوران سکان‌داری دولت دوازدهم اجرای آن در دستور کار قرار گرفت و در ادامه با روی کار آمدن دولت سیزدهم اجرای برنامه طرح نهضت ملی مسکن برای گروه‌های هدف متنوع‌تری در اولویت سیاست کاری دولت وقت قرار گرفت.

در این راستا، ثبت‌نام الکترونیکی از متقاضیان، آغاز و مشمولان تأیید شده مشخص شدند.

نکته بسیار مهم برای پاسخگویی به خانه‌دارشدن مشمولان تأیید شده، موضوع تأمین زمین بود که تأمین و الحاق زمین به محدوده و حریم شهرها در دستور کار استان‌ها قرار گرفت.

از دوره مدیریت سه‌ساله دولت سیزدهم تاکنون که سکان‌دار قوه مجریه در دست دولت چهاردهم است، استان‌هایی از جمله خراسان شمالی در زمینه تأمین و الحاق زمین‌های ملی به حریم و محدوده‌های شهری مناطق هدف با محدودیت‌های جدی‌ای مواجه هستند که فرایند اجرای طرح نهضت ملی را تحت‌تأثیر قرار داده است.

در استان خراسان شمالی، به‌طورکلی ۷۴ هزار و ۵۰۰ نفر متقاضی خانه‌دارشدن در طرح نهضت ملی مسکن شدند که پس از پالایش ۵۷ هزار و ۳۰۰ نفر از آنان واجد شرایط شناخته و تأیید شدند.

در حال حاضر که اسفندماه سال ۱۴۰۳ است، در سطح استان در مجموع ساخت ۳۶ هزار واحد مسکن ملی در حال انجام است که بخشی از این واحدها در قالب طرح نهضت ملی مسکن در مناطق شهری و بخشی دیگر در مناطق روستایی در حال احداث هستند که البته مشمولان قانون سه و چهار فرزندی نیز جزو این آمار هستند.

اما پاسخگویی به‌تمامی مشمولان تأیید شده در این طرح، نیازمند جانمایی و الحاق زمین‌های ملی و مستثنیات کشاورزان است که مبتنی بر مشمولان تأیید شده می‌بایست در حدود ۲ هزار و ۸۰۰ هکتار زمین به محدوده‌های شهری الحاق شوند.

بر اساس آمار ارائه شده، اداره کل راه و شهرسازی استان تاکنون در سطح استان ۶۲۲ هکتار زمین به محدوده شهرها الحاق قطعی شده همچنین برای ۱۲۸ هکتار زمین نیز مجوز کمیسیون ماده ۵ بابت تغییر کاربری آنها در داخل محدوده‌های شهری برای الحاق به اجرای طرح نهضت ملی مسکن اخذ شده است.

درعین‌حال، فرآیند اداری الحاق یک هزار و ۷۴۸ هکتار زمین دیگر در حریم شهرهای استان در حال انجام است که تا پس از تأیید به محدوده شهرهای استان الحاق شوند.

بااین‌وجود، مهم‌ترین موضوع برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن در استانی شامل خراسان شمالی مسئله تأمین زمین است که برخی از شهرهای استان زمین ملی مستعد در مجاورت محدوده شهری خود را ندارند و الحاق زمین‌های مستثنیات کشاورزی نیز متأثر از قوانین خاص خود همچنین توافق با مالکان است.

شهر بجنورد، مرکز خراسان شمالی نیز مستثنا از این دغدغه نبوده است.

بجنورد، مرکز استان برای پاسخگویی به خانه‌دارشدن مشمولان تأیید شده نیازمند الحاق یک هزار و ۳۱۳ هکتار زمین است و این در حالی است که فرآیند الحاق زمین به شهر بجنورد با محدودیت‌هایی از جمله محدودیت در تأمین زمین مواجه شده به‌گونه‌ای که تدبیر شده تا سرریز مشمولان تأیید شده به مناطق روستایی مجاور شهر بجنورد و حتی شهر حصار و گرمخان سوق داده شوند که این رویکرد نیز مخالفان و موافقانی دارد.

تداخل جانمایی تأمین زمین مسکن ملی بجنورد با طرح راه‌آهن

علی میرکریمی اظهار کرد: شهر بجنورد در حدود ۳ هزار و ۹۰۰ هکتار مساحت دارد و برای اینکه بتوانیم به تکالیف خود در زمینه تأمین مسکن واجدان شرایط نهضت ملی مسکن، مشمولان جوانی جمعیت و مشمولان مسکن ایثارگران عمل کنیم، نیاز است در حدود یک هزار و ۳۱۳ هکتار زمین جدید به شهر بجنورد الحاق شود.

مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: این در حالی است که درگذشته نیز برای تأمین مسکن مشمولان نهضت ملی مسکن، زمین ملی به حریم شهر بجنورد الحاق شده است.

وی همچنین یادآور شد: مشمولان فعلی طرح نهضت ملی مسکن، طرح جوانی جمعیت و طرح مسکن ایثارگران در مرکز استان خواستار هستند که تأمین زمین به‌منظور ساخت مسکن برای آنها در داخل شهر بجنورد انجام شود.

مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی در ادامه با اشاره به اینکه از یک هزار و ۳۱۳ هکتاری که می‌بایست به حریم شهر بجنورد الحاق شود، تا دی‌ماه امسال ۱۲۳ هکتار زمین به حریم شهر بجنورد الحاق شده است، بیان کرد: از جمله زمین‌های تضمین شده برای ساخت مسکن ملی قطعه زمینی ۲۶ هکتاری در داخل محدوده شهر بجنورد است که الحاق شد تا ساخت مسکن ملی در آن آغاز شود.

وی همچنین گفت: در همین راستا، ۱۰ هکتار زمین متعلق به نهاد سپاه استان بود که الحاق شد.

میرکریمی افزود: سند مالکیت این زمین ۱۰ هکتاری متعلق به دولت است؛ اما در اختیار نهاد سپاه قرار گرفته بود که طی توافق میان اداره کل راه و شهرسازی خراسان شمالی با نهاد سپاه مقرر شد تا ۵۰ درصد از این زمین سهم ساخت مسکن ملی برای نیروهای سپاه و ۵۰ درصد دیگر از این زمین نیز سهم ساخت مسکن ملی برای ایثارگران شود.

وی یادآور شد: طراحی ساخت مسکن در این زمین در حال انجام است حال باید مسئله ساماندهی مسیل بابت این زمین اجرایی شود.

علاوه بر این، مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی عنوان کرد: ۳۰ هکتار زمین نیز به‌منظور ساخت مسکن ملی برای واجدان شرایط یاد شده در منطقه گلستان شهر بجنورد تأمین و تغییر کاربری داده شد که ساخت مسکن در آن در حال انجام است.

وی همچنین بیان کرد: ۱۰ هکتار زمین برای ساخت مسکن ملی در طرح برکت نیز به شهر بجنورد الحاق شد که ساخت مسکن در آن شروع شد.

افزون بر این، میرکریمی خاطرنشان کرد: زمینی به قطعات ۲٫۴ هکتار در منطقه دهکده مقاومت سپاه همچنین زمینی به مساحت ۴٫۱ هکتار نیز برای ساخت مسکن ملی در این شهر تأمین و الحاق شدند که ساخت مسکن در قطعه ۲٫۴ هکتاری در حال انجام است.

وی همچنین به تأمین زمینی به مساحت ۷۷ هکتار به‌منظور ساخت مسکن ملی برای اجرای طرح جوانی جمعیت در مرکز استان نیز اشاره و اظهار کرد: الحاق این زمین، مسائل ساماندهی مسیل برای آن و قطعه‌بندی این زمین انجام شده است.

درعین‌حال، مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی با اشاره به شهر حصار و گرمخان بیان کرد: در قالب طرح تفصیلی، تأمین و الحاق زمین به مساحت ۱۱٫۳ هکتار به‌منظور ساخت مسکن ملی برای واجدان شرایط یاد شده، اجرایی و واگذاری قطعات این زمین به واجدان شرایط انجام شد.

وی همچنین افزود: در همین منطقه، الحاق ۵۰ هکتار زمین ملی دیگر برای اجرای طرح جوانی جمعیت در مرحله بررسی است که البته باید ابتدا سمت و توسعه این منطقه تعیین تکلیف شود.

بااین‌وجود، میرکریمی در ادامه درباره الحاق زمین‌هایی جدید به حریم شهر بجنورد و مشکلات مرتبط با این الحاقات نیز اظهار کرد: زمینی ملی به مساحت ۳۶ هکتار باید الحاق شود که در اختیار اداره کل بنیاد شهید است و برای اجرای ساخت مسکن ملی در آن با شرکت آب منطقه‌ای استان با مشکلی مواجه شده‌ایم که این مشکل باید حل‌وفصل شود.

وی افزود: ساخت مسکن ملی در این زمین برای مشمولان بنیاد شهید و ایثارگران خواهد بود.

مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی همچنین با اشاره به زمینی به مساحت ۱۱ هکتار متعلق به نهاد ارتش استان نیز اشاره و بیان کرد: الحاق این زمین به علت تعارض با ستاد اجرایی فرمان امام متوقف شده که باید مسائل حقوقی این زمین حل‌وفصل شود.

افزون بر این، وی عنوان کرد: یک هزار و ۴۳ هکتار زمین نیز برای الحاق به شهر بجنورد جانمایی شده است، اما این زمین در مسیر اجرای طرح راه‌آهن اسفراین - بجنورد قرار گرفته است که باید این طرح راه‌آهن تغییر کریدور داده شود.

میرکریمی عنوان کرد: تغییر طرح مسیر راه‌آهن اسفراین - بجنورد نیازمند موافقت وزارت راه و شهرسازی است که وزیر فعلی دولت چهاردهم بر پیگیری این مسئله دستور داده‌اند.

درعین‌حال، وی بیان کرد: الحاق زمینی به مساحت ۱۰۰ هکتار به روستای مجاور شهر بجنورد به نام الله‌وردی‌خان نیز در حال انجام است.

مواجه سرریز تقاضای مسکن ملی مرکز استان با تنش‌های اجتماعی

باقرپور نیز درباره الحاقات به حریم شهر بجنورد برای ساخت مسکن ملی مشمولان نیز اظهار کرد: تعداد متقاضیان تأمین مسکن ملی در مرکز استان بسیار هستند؛ اما تعداد این متقاضیان بیش از عرصه و مساحت تعیین شده است.

فرماندار پیشین شهرستان بجنورد فرماندار پیشین شهرستان بجنورد بیان کرد: در یک گام تدبیر شد که ۱۰۰ هکتار زمین بابت اجرای طرح مسکن ملی در آن به حریم شهر بجنورد الحاق شود که یک‌سوم از این مساحت زمینی تعیینی، زمین‌های مستثنیات کشاورزان و دو سوم نیز زمین ملی است.

وی گفت: در زمینه تأمین این زمین‌های جانمایی شده مشکلاتی وجود دارد از جمله سوءاستفاده کشاورزان.

فرماندار پیشین شهرستان بجنورد همچنین خاطرنشان کرد: در زمینه الحاق ۷۰ هکتار زمین به منطقه گلستان شهر، شرکت آب منطقه‌ای ملاحظاتی دارد که باید حل‌وفصل شود.

درعین‌حال، وی اشاره کرد: تصمیم گرفته شده بود درصورتی‌که در مرکز استان زمین کافی برای تقاضاهای جدید ساخت مسکن ملی امکان تأمین نداشت، تقاضاهای جدید در مسیر سمت و توسعه روستاهای مجاور شهر بجنورد و دیگر شهرهای این شهرستان پوشش داده شوند که به عقیده بنده این رویکرد با مشکلات اجتماعی مواجه خواهد شد.

باقرپور یادآور شد: در همین باره شوراهای مناطق ینگه قلعه و حصار و گرمخان اعلام کردند که پذیرای این تصمیم و تازه‌واردان نخواهند بود.

تعارضات اجتماعی باتدبیر حل‌وفصل شوند

بهمن نوری نیز عنوان کرد: تأمین مسکن، موضوعی جدی برای حاکمیت است که در این راستا باید موانع پیشروی آن برداشته شود.

استاندار خراسان شمالی گفت: موضوع جانمایی و الحاقات زمین به اجرای طرح نهضت ملی مسکن در استان باید از سوی دستگاه‌های اجرایی استان و فرمانداران خیلی جدی گرفته شوند.

وی درباره مواجه الحاق زمین با مسئله تعارضات اجتماعی نیز تصریح کرد: باتوجه‌به اینکه مرکز استان با محدودیت تأمین زمین برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن مواجه است باید مشکلات اجتماعی مناطق هدف باتدبیر حل‌وفصل شوند.

لزوم تغییر نگرش درباره مرکز محوری مسکن ملی

مرتضی بهزادفر نیز بیان کرد: خراسان شمالی برای انجام الحاقات زمین به حریم شهرهایش با محدودیت‌های جدی تأمین زمین مواجه است که در این زمینه استان برای جانمایی زمین مناسب به‌منظور ساخت مسکن ملی دچار مشکل شده است.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان شمالی تصریح کرد: تعیین افق جمعیتی استان برای استقرار مشمولان باید مطالعه و پیش‌بینی‌ها انجام شوند.

وی بر لزوم رجوع به سند آمایش سرزمین به‌منظور الگوی استقرار جمعیت تأکید کرد و گفت: باید از الگوی مرکز محوری خارج شویم و پهنه‌های جدیدی شناسایی و بابت آنها برنامه‌ریزی‌ها انجام شوند.

نتیجه‌گیری: روند کُند اجرای طرح نهضت ملی مسکن در مرکز خراسان شمالی متأثر از علل مختلفی است که مهم‌ترین آن مسئله تأمین و الحاق زمین‌های ملی به محدوده و حریم شهر بجنورد است که تحت‌تأثیر محدودیت‌هایی قرار گرفته‌اند که از آن جمله می‌توان به مواجه با اجرای طرح راه‌آهن اسفراین - بجنورد و عدم‌پذیرش سرریز متقاضیان واجدان شرایط مسکن ملی مرکز استان در مناطق شهری و روستایی مجاور بجنورد اشاره کرد که می‌بایست برای خانه‌دارشدن واجدان شرایط فاقد مسکن استان باتدبیر این مسائل حل‌وفصل شوند.

تهیه و تنظیم گزارش: سمانه قهرمانی