پنبه‌کاران زیر فشار نوسانات قیمت

 یک کشاورز پنبه‌کار با بیش از ۴۰ سال سابقه کشت این محصول، در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، گفت: قیمت تعیین‌شده و ثابتی برای پنبه وجود ندارد و نوسانات قیمت خیلی زیاد است؛ این وضعیت برای کشاورز استرس‌زا و خسته‌کننده است.

 وی افزود: ما از چند ماه قبل هزینه می‌کنیم از بذر و کود گرفته تا کارگر و سم؛ اما وقتی محصول به بار می‌نشیند، هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید قرار است با چه قیمتی از ما بخرند یک سال قیمت خوب است و سال بعد نصف می‌شود.

 این کشاورز ادامه داد: این نوسانات قیمت فقط روی درآمد سالانه تأثیر نمی‌گذارد، بلکه برنامه‌ریزی بلندمدت را هم مختل می‌کند؛ وقتی نمی‌دانیم سال بعد چه می‌شود، چطور می‌توانیم برای خرید ماشین‌آلات، توسعه زمین یا حتی ادامه کشت تصمیم بگیریم؛ کشاورزی که امنیت اقتصادی نداشته باشد انگیزه‌ای برای ماندن در این کار ندارد.

 وی به کمبود بارندگی در سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: برای حفظ مزرعه ناچار شده‌اند بیشتر از گذشته از چاه‌های عمیق و سیستم‌های آبیاری قطره‌ای استفاده کنند؛ روش‌هایی که اگرچه مصرف آب را کاهش می‌دهد، اما هزینه‌های نگهداری و انرژی آن بسیار بالاست.

خشکسالی و قطعی برق؛ ضربه پنهان به مزرعه

این پنبه‌کار توضیح داد: وقتی باران نیست همه چیز روی دوش چاه می‌افتد چاه هم بدون برق‌کار نمی‌کند؛ امسال روزانه ۸ تا ۱۰ ساعت قطعی برق داشتیم هر بار که برق می‌رفت برنامه آبیاری‌مان به هم می‌ریخت و بخشی از مزرعه زیر تنش خشکی می‌رفت.

 این کشاورز با گلایه از شرایط موجود افزود: ادامه این روند بدون حمایت جدی مسئولان ممکن نیست؛ انتظار داریم مسئولین حداقل در تأمین برق کشاورزی، تسهیلات آبیاری و خرید تضمینی پنبه کمک کنند.

 مکانیزاسیون؛ امیدی که زیرساخت کم دارد

 کشاورز دیگری با ۱۲ سال سابقه کار که به‌صورت مکانیزه کار می‌کند در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، گفت: باتوجه‌به اینکه من از تراکتور و روش‌های کشاورزی مدرن استفاده می‌کنم، میزان بذر مصرفی‌ام کمتر است و هزینه‌های کاشت، داشت، وجین و سایر مراحل هم به طور قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند.

 وی افزود: امسال با هماهنگی جهاد کشاورزی از بذر خارجی استفاده کردم و از نتیجه‌اش راضی هستم؛ هم رشد بوته‌ها بهتر بود و هم عملکرد مزرعه قابل‌قبول‌تر شد.

 این کشاورز درباره روش آبیاری مزرعه‌اش بیان کرد: من از آبیاری غرقابی استفاده می‌کنم در حالت عادی، بهترین فاصله آبیاری برای پنبه این است که هر پنج تا ۶ روز یک‌بار آب بدهیم تا گیاه دچار تنش نشود؛ اما امسال به‌خاطر کمبود آب و قطعی‌های مکرر برق، مجبور بودیم فاصله آبیاری را به ۱۰ تا ۱۲ روز برسانیم.

 وی در پایان تأکید کرد: اگر زیرساخت‌های آبیاری و تأمین برق کشاورزی تقویت نشود، حتی کشاورزانی که به سمت روش‌های مدرن رفته‌اند هم با مشکل روبه‌رو خواهند شد.

سنتی‌کاران؛ گرفتار میان کمبود کارگر و نوسان عملکرد

 کشاورز دیگری که حدود هفت سال سابقه کشت پنبه دارد و همچنان به‌صورت سنتی کار می‌کند، در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، اظهار داشت: شرایط کشت اصلاً ثابت نیست دو سال گذشته محصول خوبی نداشتم و درآمدم هم پایین بود، اما امسال شکر خدا محصول خوب بود و از نتیجه کار راضی هستم.

 وی ادامه داد: باوجود نوسانات، پنبه را در مقایسه با سایر محصولات کم‌هزینه‌تر و کم‌آب‌برتر می‌دانم و همین موضوع باعث شده در شرایط کم‌بارشی منطقه، این محصول را برای کشت انتخاب کنم.

 این کشاورز در ادامه به یکی از چالش‌های مهم خود اشاره کرد و گفت: کمبود نیروی کار، مخصوصاً در زمان برداشت و وجین، برای ما مشکل‌ساز شده است وقتی کار به‌موقع انجام نشود، روی کیفیت و مقدار محصول هم تأثیر می‌گذارد.

 وی تأکید کرد: اگرچه پنبه از نظر مصرف آب و هزینه‌های اولیه برایش مناسب‌تر است، اما نبود نیروی کار کافی و نوسانات عملکرد سالانه، تصمیم‌گیری برای ادامه کشت را دشوار می‌کند.

کاهش شدید سطح زیر کشت در سملقان

 حسین خوش‌رفتار، سرپرست جهاد کشاورزی شهرستان سملقان، در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک» با اشاره به کاهش قابل‌توجه سطح زیر کشت پنبه در این شهرستان گفت: سملقان سال گذشته حدود یک هزار و ۲۰۰ هکتار پنبه داشت، اما امسال این رقم متأسفانه به حدود ۷۰۰ هکتار رسیده است.

طبق گفته این مسئول این افت سطح زیر کشت نتیجه مستقیم خشکسالی، کمبود منابع آبی و قطعی‌های مکرر برق چاه‌ها بوده است؛ عواملی که برنامه‌ریزی کشاورزان را مختل کرده و بخشی از آنان را از ادامه کشت منصرف کرده است.

 دلالان، نقدینگی و بحران بازار پنبه

 خوش‌رفتار در ادامه به مشکلات بازار و فروش محصول اشاره کرد و گفت: خریدوفروش پنبه عمدتاً توسط دلالان انجام می‌شود در بسیاری از موارد، محصول از کشاورز خریداری می‌شود اما پرداخت پول چندین ماه به تأخیر می‌افتد این موضوع فشار مالی زیادی به کشاورزان وارد می‌کند و نقدینگی آن‌ها را از بین می‌برد.

 وی همچنین وضعیت فناوری و روش‌های کشت در شهرستان را نامطلوب توصیف کرد و افزود: متأسفانه بخش زیادی از کشت همچنان به‌صورت سنتی و دستی انجام می‌شود و برداشت نیز با نیروی کارگری صورت می‌گیرد این موضوع هم هزینه‌ها را بالا می‌برد و هم بهره‌وری را کاهش می‌دهد.

زنجیره ناقص صنایع تبدیلی؛ حلقه گمشده توسعه

 سرپرست جهاد کشاورزی سملقان مجموعه‌ای از چالش‌های اصلی کشت پنبه را چنین برشمرد: خشکسالی، کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش، کاهش قیمت پنبه، کاهش درآمد عمومی مردم، کمبود نهاده‌های کودی، محدودیت اعتبارات بانکی، کمبود سوخت، قطعی سامانه‌های اداری و همچنین عدم تکمیل زنجیره صنایع تبدیلی پنبه در منطقه.

 وی تأکید کرد: نبود صنایع فراوری و تکمیلی باعث شده ارزش افزوده این محصول از شهرستان خارج شود.

 خوش‌رفتار در پایان گفت: احداث و راه‌اندازی مؤسسه تحقیقات پنبه و همچنین کارخانه ریسندگی و بافندگی از نیازهای اساسی شهرستان است اگر این زیرساخت‌ها فراهم شود، هم انگیزه کشاورزان برای ادامه کشت افزایش می‌یابد و هم چرخه تولید پنبه در منطقه کامل می‌شود.

 نتیجه‌گیری:

 روایت کشاورزان شهرستان سملقان خراسان شمالی نشان می‌دهد که پنبه، باوجود مزیت‌های اقلیمی و اقتصادی، در نقطه‌ای تعیین‌کننده قرار گرفته است. خشکسالی، قطعی برق، هزینه‌های سنگین تولید، نبود صنایع تبدیلی و نوسانات شدید بازار، این محصول را از مسیر پایداری دور کرده است.

 اگرچه برخی کشاورزان با استفاده از بذرهای جدید و روش‌های مکانیزه تلاش کرده‌اند خود را با شرایط وفق دهند، اما نبود زیرساخت‌های حمایتی، انگیزه ادامه کشت را تهدید می‌کند.

 آینده پنبه در منطقه وابسته به تصمیم‌های جدی در حوزه تأمین آب و برق، حمایت‌های مالی، اصلاح بازار خرید و تکمیل زنجیره تولید است؛ تصمیم‌هایی که اگر امروز گرفته نشوند، فردا شاید برای احیای «طلای سفید» دیر باشد.

تهیه و تنظیم گزارش: زهرا قربانی

انتهای خبر/