کاهش ذخیره آب سدهای خراسان شمالی

 مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار ما، اعلام کرد: با کاهش شدید بارندگی‌ها و کاهش آب ورودی به سدهای استان، میزان پرشدگی مخازن سدها در آبان ۱۴۰۴ به حدود ۱۳ درصد رسیده است.

 سید عقیل مرتصوی افزود: این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۲۳ درصد بود، کاهش قابل‌توجهی دارد.

 وی درباره برنامه‌های افزایش ذخیره آب، گفت: در صورت افزایش بارندگی و آبدهی رودخانه‌های منتهی به سدها، میزان ذخیره آب افزایش خواهد یافت. همچنین جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز از رودخانه‌ها نقش مؤثری در افزایش حجم ذخیره دارد.

 مرتضوی همچنین از بهره‌گیری از منابع غیرمتعارف آب مانند پساب تصفیه‌شده شهری و جمع‌آوری آب باران به‌عنوان راهکارهای جایگزین یاد کرد و افزود: با بهره‌برداری از تصفیه‌خانه فاضلاب بجنورد، امکان استفاده از این منابع در حال پیگیری است.

 مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان شمالی اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدت مقابله با خشکسالی را شامل اجرای طرح‌های توسعه منابع آب، احداث سدها، تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی، انسداد چاه‌های غیرمجاز و نصب شمارشگرهای هوشمند بر چاه‌های مجاز دانست و تصریح کرد: خشکسالی یک فرایند طبیعی گسترده است و هدف اصلی ما سازگاری با کم‌آبی است.

 وی درباره بودجه تخصیصی گفت: اعتبارات فعلی پاسخگوی حجم گسترده اقدامات لازم در دستگاه‌های مختلف نیست.

 ۸۸ درصد مصرف آب استان به کشاورزی اختصاص دارد

 مرتضوی در خصوص تغییرات الگوی تخصیص آب بین بخش‌ها توضیح داد: مصرف آب در استان شامل ۸۸ درصد بخش کشاورزی، ۹ درصد شرب و ۳ درصد صنعت است. باتوجه‌به ممنوعه بودن دشت‌ها، تخصیص جدید به کشاورزی داده نمی‌شود و تغییر نوع مصرف از کشاورزی به صنعت پیگیری می‌گردد.

 وی در پایان از نظارت مستمر بر ورودی سدها و کنترل برداشت‌های غیرمجاز خبر داد و گفت: گشت‌های آب منطقه‌ای در بالادست مخازن سدها اقدام به جمع‌آوری موتور تلمبه‌ها و کنترل برداشت غیرمجاز می‌کنند تا حجم آب ورودی به مخازن افزایش یابد.

 بارش‌ها طی پنج سال اخیر افزایش جزئی داشتند

 مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار ما اعلام کرد: میانگین بارش استان در پنج سال اخیر روندی افزایشی کوتاه‌مدت داشته؛ اما به‌طورکلی طی ۲۰ سال گذشته کاهش یافته است.

 نوربخش داداشی افزود: بر اساس داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی، سال ۱۳۹۹ میانگین بارش استان ۲۴۴/۹ میلی‌متر، سال ۱۴۰۰ معادل ۱۶۸/۶ میلی‌متر، سال ۱۴۰۱ برابر ۱۷۸/۷ میلی‌متر، سال ۱۴۰۲ معادل ۲۱۵/۵ میلی‌متر و سال ۱۴۰۳ حدود ۲۲۷/۷ میلی‌متر بوده است. روند سالانه بارش در این مدت حدود ۵/۱ میلی‌متر کاهش نشان می‌دهد.

 داداشی درباره پیش‌بینی‌های فصلی گفت: مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی هر هفته پیش‌بینی ۶ هفته‌ای و در پایان هر ماه پیش‌بینی فصلی را برای کشور ارائه می‌کند. این پیش‌بینی‌ها بر اساس مدل‌ها و نقشه‌های بین‌المللی و پس از بررسی در سازمان هواشناسی تهیه می‌شود.

 وی نقش تغییرات اقلیمی در کاهش بارش‌ها را مهم خواند و توضیح داد: تغییرات اقلیمی الگوهای بارش را در مقیاس جهانی تغییر داده و در استان ما به‌صورت کم‌بارشی و خشکسالی نمود پیدا کرده است. این تغییرات می‌توانند اثرات جبران‌ناپذیری مانند افزایش دما، افزایش تبخیر، تغییر پوشش گیاهی و وقوع رویدادهای حدی اقلیمی داشته باشند.

 سال گذشته کم‌بارش‌ترین طی ۲۰ سال اخیر بود

 داداشی با اشاره به مقایسه بارش سال گذشته با دهه‌های قبل افزود: سال زراعی گذشته کم‌بارش‌ترین سال طی ۲۰ سال اخیر بوده است، اما سال‌های ۱۳۹۹، ۱۳۹۶ و ۱۳۹۲ نیز با میانگین بارش حدود ۱۷۰ تا ۱۸۰ میلی‌متر کم‌بارش محسوب می‌شدند.

 وی راهکارهای کلی برای مقابله با تغییر اقلیم را شامل دو محور کاهش و سازگاری عنوان کرد. کاهش شامل استفاده از انرژی‌های پاک، افزایش بازدهی فرایندهای صنعتی، حمل و نقل عمومی پاک و بازنگری در الگوی مصرف مواد غذایی است.

 مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی ادامه داد: سازگاری نیز شامل استفاده از محصولات کم‌آب‌طلب، آگاهی‌سازی نسل جوان، طراحی زیرساخت‌های مقاوم، سیاست‌گذاری مؤثر، تقویت همکاری‌های بین‌بخشی و کشاورزی هوشمند با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین می‌شود.

  آب کافی برای اراضی سدها موجود نیست

 معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی، در گفتگو با خبرنگار ما اعلام کرد: خشکسالی و کاهش بارندگی‌های اخیر منابع آبی استان را به‌شدت محدود کرده است.

 اسماعیل محمودآبادی افزود: در حال حاضر برخی از اراضی وابسته به منابع سطحی سدها آب کافی برای کشت ندارند و تحویل آب به این اراضی تا زمان مناسب شدن بارش‌ها و بیلان آبی سدها انجام نخواهد شد.

 محمودآبادی در پاسخ به سؤال درباره خسارت کشاورزان، گفت: سال زراعی تازه آغاز شده و هنوز آمار دقیقی از خسارت‌ها وجود ندارد، اما به کشاورزان توصیه کرده‌ایم سطح زیر کشت خود را متناسب با منابع آب مطمئن در دسترس تنظیم کنند تا از تنش‌های خشکی جلوگیری شود. کشت‌های پاییزه با آب موجود انجام می‌شود و کشت‌های بهاره منوط به شرایط آینده بارش و منابع آب است.

کشاورزان به سمت گیاهان کم‌آب‌طلب هدایت می‌شوند

وی درباره طرح‌های تطبیق کشاورزی با کم‌آبی تصریح کرد: کشاورزان به سمت کشت گیاهان کم‌آب‌طلب و مقاوم به خشکی هدایت می‌شوند. ارقام پاییزه و زمستانه با نیاز آبی کمتر و طول دوره رشد کوتاه‌تر در دستور کار قرار گرفته‌اند. 

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی اضافه کرد: در حوزه دانه‌های روغنی نیز ارقام مقاوم به کم‌آبی انتخاب شده‌اند که ضمن صرفه‌جویی در آب، تولید اقتصادی مطلوبی دارند.

وی در پایان از پیش‌بینی حمایت مالی و تسهیلات سرمایه در گردش برای کشاورزان خبر داد و گفت: پیگیری‌ها انجام شده و با ابلاغ نهایی، منابع مالی برای کمک به کشاورزان در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.

 کاهش ۵۰ درصدی تولید علوفه در مراتع خراسان شمالی

 معاون آبخیزداری منابع طبیعی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار ما، با اشاره به کاهش شدید بارندگی‌ها و خشکسالی‌های اخیر اعلام کرد: تولید علوفه در مراتع استان در سال زراعی جاری تا ۵۰ درصد کاهش یافته است.

 حسین فردی افزود: این کاهش در بالادست حوزه سدها و سایر مناطق استان نیز مشاهده شده است و اثرات آن بر پوشش گیاهی و خاک محسوس است.

 فردی درباره پیامدهای دیگر خشکسالی گفت: کاهش بارندگی باعث کاهش رطوبت خاک و جریان‌های زیرسطحی شده و فشار دامداران بر مراتع برای تأمین علوفه، فرسایش خاک و نابودی پوشش گیاهی را تشدید کرده است. این شرایط فرسایش و شورشدن خاک را در تمام مراتع استان افزایش می‌دهد.

 تکرار سال‌های خشک و سیلابی تا پایان قرن

 وی اقدامات احیایی و اصلاحی را برای مقابله با این شرایط ضروری دانست و توضیح داد: بر اساس مطالعات پیش‌بینی تغییرات اقلیمی تا پایان قرن، سال‌های خشک و سیلابی پشت‌سرهم تکرار خواهند شد.

 فردی افزود: برای مدیریت این شرایط، عملیات آبخیزداری اجرا می‌کنیم تا شدت جریان در سال‌های سیلابی کاهش یابد، منابع رطوبتی خاک افزایش پیدا کند و تولید علوفه و منابع آبی پایدار شود.

 معاون آبخیزداری منابع طبیعی استان در پایان به نقش آب‌های زیرزمینی در پشتیبانی از اکوسیستم اشاره کرد و گفت: آب، چه سطحی و چه زیرزمینی، نقش اصلی در چرخه زیست‌محیطی و تولید علوفه دارد. فعالیت‌های تغذیه منابع زیرزمینی باعث افزایش ظرفیت آبخوان‌ها و پایداری اکوسیستم‌ها می‌شود.

 نتیجه‌گیری: کاهش بارش‌ها و منابع آب سطحی در خراسان شمالی فشار زیادی بر کشاورزی و اکوسیستم‌ها وارد کرده است. تغییر الگوی مصرف آب، استفاده از گیاهان کم‌آب‌طلب، بهره‌گیری از منابع جایگزین و اجرای طرح‌های آبخیزداری، از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش اثرات خشکسالی و افزایش پایداری منابع آب و خاک محسوب می‌شوند.

 تهیه و تنظیم گزارش: عبدالله یزدانی

 انتهای خبر/