جلیل علوی در گفتگو با خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، از تمرکز این مرکز بر توسعه ارقام بومی و مقاوم به خشکی گندم و جو در راستای «طرح جهش تولید» خبر داد و گفت: این ارقام، حاصل سال‌ها تحقیق و پژوهش محققان استان بوده و نقش مهمی در افزایش عملکرد محصولات دیم ایفا کرده‌اند.

 وی با اشاره به اهداف «طرح جهش تولید» در بخش کشاورزی، غلات، به‌ویژه گندم و جو را از عمده‌ترین محصولات تحت پوشش این طرح دانست که هدف آن افزایش عملکرد در آنهاست.

 رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی، تأکید کرد: تحقیقات این مرکز، به‌خصوص در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شیروان که بیش از ۲۰ سال قدمت دارد، بر روی اصلاح و معرفی ارقام مناسب این محصولات متمرکز بوده است.

 وی اضافه کرد: علاوه بر غلات، بر روی گیاهان روغنی مانند گلرنگ و حبوباتی چون نخود و عدس نیز تحقیقاتی صورت می‌گیرد.

 به گفته علوی: از مجموع ۲۷ تا ۲۸ رقم گندم و جو که در استان کشت می‌شود، حدود نیمی از آنها ارقام دیم هستند.

وی با اطمینان خاطر، تأکید کرد: تمامی ارقام دیم مورد استفاده در استان، نتیجه یافته‌های تحقیقاتی خود محققان خراسان شمالی است.

 رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی در ادامه گفت: این ارقام طی ۱۰ تا ۱۲ سال کار تحقیقاتی بر روی منابع ژنتیکی مختلف در ایستگاه شیروان توسعه یافته‌اند. پس از تولید محدود، این بذرها توسط پیمانکاران تکثیر شده و در اختیار کشاورزان قرار گرفته‌اند.

 در خصوص ارقام آبی، علوی توضیح داد: به دلیل عدم وجود بخش تحقیقاتی و متخصص مربوطه در این زمینه در مرکز استان، از ارقام توسعه‌یافته در استان‌های هم‌اقلیم استفاده می‌شود.

 وی افزود: این ارقام نیز پس از بررسی و تأیید کارشناسان، برای کشت در مناطق مناسب خراسان شمالی معرفی می‌شوند.

 رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان، با اشاره به روند گرمایش اقلیم و کاهش بارندگی‌ها، گفت: رویکرد ما از تحقیقات این است که بتوانیم ارقامی را ایجاد کنیم که با کمترین بارندگی‌ها، عملاً به بار بنشینند و محصول قابل‌توجه و اقتصادی برای کشاورز تولید کنند.

وی افزود: این رویکرد، در شرایط خشکسالی‌های اخیر، اهمیت بیشتری یافته است، چرا که ارقامی که توانایی تحمل شرایط سخت‌تر را دارند، با اطمینان بیشتری در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرند.

علوی بیان کرد: بارندگی مورد نیاز برای اراضی دیم بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ میلی‌متر است، اما این میزان در استان روبه‌کاهش بوده و به حدود ۲۲۰ میلی‌متر رسیده است که نیاز به ارقام مقاوم‌تر را دوچندان می‌کند.

 او به اجرای مزارع الگویی در استان اشاره کرد: نقش مهمی در ترویج ارقام جدید و آموزش کشاورزان ایفا می‌کنند. وی دو نوع مزرعه الگویی را نام برد:

• مزارع انتخابی مشارکتی (PBS): در این مزارع، کشاورزان پیشرو با راهنمایی کارشناسان اجرایی، ارقام جدید معرفی شده توسط مرکز تحقیقات را در کنار هم کشت می‌کنند. این مزارع به‌عنوان «کانون یادگیری» عمل کرده و سایر کشاورزان نیز از نزدیک با نتایج آن آشنا می‌شوند و خودشان اقدام به انتخاب رقم مناسب می‌کنند.
• مزارع تحقیقی-ترویجی: در این مزارع، محققان با همکاری کارشناسان ترویج و مشارکت خود کشاورزان، یافته‌های تحقیقاتی را در شرایط واقعی مزرعه پیاده می‌کنند. این طرح‌ها باهدف اطمینان‌یافتن محقق از کارایی ارقام جدید در شرایط کشاورزی و آشنایی کشاورزان با آنها اجرا می‌شوند. معمولاً یک یا دو طرح ترویجی سالیانه با این هدف در استان اجرا می‌شود.

 علاوه بر این، روزهای انتقال‌یافته‌های تحقیقاتی و روز مزرعه نیز از دیگر روش‌های ترویجی هستند. در روز انتقال‌یافته‌ها، کشاورزان از مزارع تحقیقاتی بازدید کرده و محققان ارقام جدید را معرفی می‌کنند. در روز مزرعه، کشاورزان پیشرو، تجربیات خود را در مورد کشت ارقام جدید و مدیریت مزرعه برای سایر کشاورزان علاقه‌مند به اشتراک می‌گذارند.

 علوی تغییرات اقلیمی شامل کاهش بارندگی و افزایش دما را عاملی مخرب برای محصولات کشاورزی، به‌ویژه در اراضی دیم دانست.

وی اشاره کرد: امسال حدود ۸۰ درصد از مزارع دیم استان از بین رفته و مزارعی که باقی مانده‌اند نیز با کاهش عملکرد قابل‌توجهی روبرو بوده‌اند. حتی مزارع آبی نیز به دلیل تنش حرارتی، بین ۴۰ تا ۵۰ درصد افت عملکرد داشته‌اند.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان، بر اهمیت رعایت اصول کاشت، داشت و برداشت برای بهبود وضعیت دیم‌زارها تأکید کرد.

وی اظهار داشت: دانش و فناوری در حوزه دیم‌کاری در استان کم نیست و متوسط عملکرد گندم دیم از ۶۰۰ کیلوگرم به یک تن در هکتار در شرایط ایده‌آل افزایش یافته است. این امر نتیجه استفاده از دانش و فناوری‌های نوین مانند:

• برنامه‌ریزی تغذیه گیاه (استفاده از کودهای نیتروژن، پتاسیم و فسفر).
• استفاده از ادوات مناسب کشت و کار.
• تغییر زمان کشت حبوبات از بهاره به پاییزه و انتظاری، که می‌تواند عملکرد را تا ۵۰ الی ۶۰ درصد افزایش دهد.

 علوی تأکید کرد: انتخاب رقم مناسب باتوجه‌به اقلیم منطقه بسیار حیاتی است و باید از دستورالعمل‌های ترویجی و آموزشی که بر پایه یافته‌های تحقیقاتی تدوین شده‌اند، پیروی کرد.

 او در خصوص استفاده از بذور رسمی، اظهار داشت: باوجوداینکه استفاده از بذور رسمی (که با نظارت کامل دستگاه‌های اجرایی و تحقیقاتی تولید می‌شوند و دارای اصالت و خلوص بالا هستند) می‌تواند تا ۳۵ درصد افزایش عملکرد را به همراه داشته باشد، اما میزان نفوذ بذر رسمی در استان بیش از ۵۰ درصد نیست.

 رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان شمالی افزود: دلیل این امر را تمایل کشاورزان به استفاده از بذور خودمصرفی، ملاحظات اقتصادی و مسائل فرهنگی دانست.

 در پایان، وی به کمبود بذر در سال جاری به دلیل خشکسالی اشاره کرد و گفت: استان به حدود ۲۵ تا ۳۰ هزار تن بذر نیاز دارد، اما تولید فعلی به‌مراتب کمتر است.

علوی ابراز امیدواری کرد که با پیگیری‌های مسئولان، بذر مورد نیاز از سایر استان‌های هم‌اقلیم تأمین شود تا کشاورزان با کمبود بذر مواجه نشوند.

انتهای خبر/