به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی «عصراترک»، محمدهادی حیدریان، مسئول دفتر بسیج اساتید دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی شهرستان جاجرم در یادداشتی نوشت: قیام پانزده خرداد، نهضتی خودجوش و مردمی در تهران، قم و برخی از شهرهای دیگر در اعتراض به دستگیری امام خمینی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ بود.

زمینه‌های‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌ و دینی‌ این‌ قیام‌ به‌ دهه ۱۳۳۰ ش‌ و اقدامات‌ تحریک‌آمیز نظام‌ حاکم‌ بازمی‌گردد، اما مهمترین حادثه که منجر به شروع قیام شد، سخنرانی امام خمینی در مدرسه فیضیه قم و پخش خبر آن در کشور بود. امام خمینی در این سخنرانی به‌شدت و به‌صراحت به شاه و اسرائیل حمله کرد، به‌دنبال این سخنرانی، امام خمینی در سحرگاه ۱۵ خرداد در منزل خود در قم دستگیر و به تهران منتقل شد و مردم همان روز در قم و تهران و دیگر شهرها به خیابان‌ها ریختند و قیام پانزده خرداد شکل گرفت.

بدون تردید قیام ۱۵ خرداد از مهمترین نقاط عطف تاریخ انقلاب اسلامی است که‌‎ ‌‏دستاوردهای زیادی برای مردم در پی داشت. یکی از مهمترین دستاوردهای‌‎ ‌‏این قیام این بود که مبارزین و انقلابیون فهمیدند باید به مبارزه و حرکتشان عمق بیشتری‌‎ ‌‏بدهند و با انسجام و تشکل قویتری پا به عرصه مبارزه بگذارند.

عده‌ای از جوان‌های‌‎ ‌‏مذهبی و پرشور که با نهضت امام به صحنه مبارزه وارد شده بودند و خشونت چندانی از‌‎ ‌‏رژیم ندیده بودند تصور می‌کردند که با همان تظاهرات و شعارها به راحتی می‌توانند‌‎ ‌‏حکومت پهلوی را ساقط کرده و به پیروزی دست پیدا کنند؛ اما وقتی خشونت حکومت‌‎ ‌‏را از نزدیک لمس کردند به این واقعیت پی بردند که برای رسیدن به قله پیروزی راه‌‎ ‌‏درازی در پیش رو دارند.

یکی از پیامدهای قیام، روشن شدن ماهیت واقعی رژیم پهلوی برای مردم بود. افزون بر آن قیام پانزده خرداد انسجام گروه‌ها و نیز افراد مخالف رژیم و افراد دارای مشی دینی واحد را در پی داشت و سبب شد کار تشکیلاتی بیشتر شود. این قیام اگرچه به ظاهر سرکوب شد، تأثیرات بلندمدت خود را بر روند اوضاع سیاسی اجتماعی ایران باقی گذاشت.

نهضت ۱۵ خرداد، پایه‌های حكومت پهلوی را متزلزل كرد و با عهده‌دار شدن رهبری آن به وسیله روحانیت مبارز كه تجلی آن در وجود امام خمینی(ره) به عنوان یك مرجع و رهبر روشن‌ ضمیر بود، مهمترین ثمره‌های این قیام محسوب می‌شد و باعث افزایش آگاهی سیاسی مردم و حضور بیشتر آنها در صحنه شد و سرانجام زمینه‌های پیروزی انقلاب اسلامی را پایه‌ریزی كرد.

امام خمینی(ره) با دمیدن روح خودباوری و نفی از خودبیگانگی، زمینه‌های بازگشت به خویشتن را در میان قشر جوان و روشنفکر دانشگاهی فراهم ساخت و باعث رویکرد نیروهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور به سوی مذهب شد. بنابراین، نهضت فکری فرهنگی پانزده خرداد به رهبری امام خمینی(ره) تأثیرات عمیق و شگرفی بر ساختار سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ایران گذاشت و نتایج و پیامدهای سازنده و مطلوبی به بار آورد که خود باعث هویت‌دهی بیشتر و تقویت نقش و جایگاه قیام ۱۵ خرداد و تبیین آن به عنوان یک اقدام مهم و اثرگذار شد که نشأت گرفته از نهضت حضرت امام خمینی(ره) بود.