به گزارش خبرنگار حوزه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، در دنیای امروز، با گسترش فناوری، تغییرات فرهنگی و تحولات اجتماعی، شاهد کاهش گرایش برخی نوجوانان و جوانان به مسائل مذهبی مانند نماز و روزه هستیم.

 این تغییرات که از عوامل متعددی همچون فضای مجازی، سبک زندگی مدرن و روش‌های آموزشی نشأت می‌گیرد، چالشی جدی برای خانواده‌ها، مدارس و جامعه محسوب می‌شود و در این میان، نقش آموزش‌های دینی در مدارس، تأثیر معلمان و روحانیون و شیوه‌های جذاب ارائه مفاهیم مذهبی، اهمیت ویژه‌ای دارد.

 با توجه به اهمیت موضوع میزگردی با حضور ثریا وحدانی، کارشناس ارشد علوم قرانی و شادی ریحانی، کارشناس ارشد الهیات برگزار شد و به بررسی دلایل کاهش توجه نوجوانان به آموزه‌های دینی، تأثیر فضای مجازی و تغییرات فرهنگی بر نگرش مذهبی آنان، و راهکارهایی برای تقویت ارتباط نسل جوان با ارزش‌های دینی پرداخته شد که در ادامه تقدیمتان می‌شود: 

 عصر اترک: چرا امروزه برخی نوجوانان و جوانان کمتر به مسائل مذهبی مثل نماز و روزه اهمیت می‌دهند؟

ثریا وحدانی در گفتگو با خبرنگار حوزه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک» گفت: دلایل زیادی بر این تغییرات تأثیرگذار هستند که فضای مجازی و الگوبرداری از رسانه‌های بیگاه و غربی، پیام‌رسان‌ها بی شک بخشی از آنها هستند.

 وی ادامه داد: با توجه به اینکه نوجوانان و جوانان در سن رشد هستند، باید از بعد جسمی، روحی و روانی در مسیر صحیح باشند، این در حالی است که متأسفانه خوراکی که از طریق رسانه‌ها به جوانان داده می‌شود، متناسب با بلوغ‌های جسمی، عقلی، عاطفی، روانی و جسمی آنها نیست و آنها را دچار سردرگمی می‌کند.

 این کارشناس ارشد علوم قرآنی اضافه کرد: همچنین یکی دیگر از دلایل کم‌توجهی جوانان، فضای جامعه بوده که این فضا متأثر از فرهنگ غربی و سبک زندگی غربی است و دشمنان در این فضا به‌شدت فعالیت دارند.

 شادی ریحانی در ادامه در گفتگو با خبرنگار ما گفت: تغییرات اجتماعی و فرهنگی که در دنیای امروز رخ‌داده، باعث شده که بسیاری از نوجوانان و جوانان به دلایل مختلفی چون فشارهای اجتماعی، گسترش فنّاوری و فضای مجازی و تغییر سبک زندگی، کمتر به مسائل مذهبی اهمیت دهند.

این کارشناس ارشد الهیات ادامه داد: برخی از جوانان به‌ویژه در جوامع شهری با مشکلات زیادی از جمله فشارهای اقتصادی و تربیتی روبرو هستند که این مسائل ممکن است توجه آنها را از مسائل مذهبی دور کند، علاوه بر این، در برخی موارد، بی‌توجهی به آموزش‌های دینی صحیح نیز عامل کاهش اهمیت به عبادت است.

 عصر اترک: آیا تغییرات فرهنگی و اجتماعی در کاهش گرایش به دین تأثیر دارد؟

وحدانی در پاسخ به این سؤال با اشاره به اینکه تغییرات فرهنگی قطعاً باعث کم‌رنگی دین در جامعه می‌شود، گفت: زیرا هر جامعه‌ای بافرهنگ خود رشد می‌کند اگر این فرهنگ با مبنا، پایه و اساس درست باشد، قطعاً مسیر رشد جامعه هم درست خواهد بود، در حالی که غیر از این باعث می‌شود تا فرهنگ‌های دیگر بر فرهنگ‌های کشور ایران غالب شود و اثرگذاری فرهنگ ایرانی و اسلامی به مرور کم‌رنگ خواهد شد.

 ریحانی در این باره با اشاره به اینکه قطعاً تغییرات فرهنگی و اجتماعی به‌شدت بر گرایش به دین تأثیرگذار خواهد بود، افزود: در دنیای امروز، رسانه‌ها و فضای مجازی نقش بسزایی در شکل‌دهی به نگرش‌ها و رفتارهای افراد دارند.

 وی ادامه داد: بسیاری از نوجوانان و جوانان به دلیل دسترسی آسان به اطلاعات مختلف، ممکن است تحت‌تأثیر نگرش‌های غیردینی یا حتی ضد دینی قرار گیرند.

این کارشناس ارشد الهیات اضافه کرد: علاوه بر این تغییر در خانواده‌ها و ساختارهای اجتماعی، زندگی پرمشغله والدین و افزایش تمایلات به مصرف‌گرایی و فردگرایی نیز می‌تواند از دلایل کاهش گرایش به دین باشد.

 عصر اترک: نقش فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی در نگرش مذهبی نوجوانان و جوانان چیست؟

وحدانی با تأکید بر این موضوع که فضای مجازی و رسانه‌های در این باب بسیار مقصر هستند، گفت: به طوری که اکنون تمام افرادی در هر جایگاه و قشری که هستند به‌نوعی از فضای مجازی استفاده می‌کنند که متأسفانه آمار بالای استفاده در کشور را داریم.

 وی ابراز داشت: این در شرایطی است که برای نوجوان و یا جوان گوشی همراه به یک اجبار تبدیل شده و زمانی گوشی همراه قابل‌دسترس‌تر باشد، قطعاً استفاده راحت‌تر و می‌تواند ملاک رفتاری او قرار بگیرد.

 این کارشناس خاطرنشان کرد: با توجه به اهمیت موضوع فضای مجازی، حضرت آقا بارها در سخنرانی‌هایش به اشکال مختلف این موضوع را مطرح کرده است، بر این اساس نباید تأثیر فضای مجازی را دست‌کم بگیریم.

 ریحانی با بیان اینکه فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی امروزه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای تأثیرگذار بر نگرش‌های مذهبی نوجوانان و جوانان شناخته می‌شوند، گفت: در این فضاها، اطلاعات مذهبی و غیرمذهبی به‌راحتی در دسترس قرار دارند و برخی از گروه‌ها ممکن است با انتشار مطالب نادرست یا تحریف شده، ذهنیت جوانان را نسبت به دین تغییر دهند.

 این کارشناس ارشد الهیات بیان داشت: از سوی دیگر، این فضاها همچنین می‌توانند بستری برای ترویج آموزه‌های صحیح دینی باشند، به شرطی که استفاده صحیح از این رسانه‌ها انجام گیرد.

 عصر اترک: مدارس چه نقشی در ترویج نماز، روزه و اعتقادات مذهبی دارند؟

 وحدانی در این باره توضیح داد: مدارس نقش ویژه‌ای را در این حوزه بر عهده دارند، اما نکته قابل‌توجه این است که شاکله تفکر دینی در محیط خانواده شکل می‌گیرد، اینکه فرزندان در سن نوجوانی و جوانان از همسالان خود تأثیر می‌گیرند مهم و قابل‌توجه است و نمی‌خواهیم نقش مدرسه را حذف کنیم؛ اما اثرگذاری مدرسه به‌تنهایی راهگشا نیست.

 وی با تأکید بر این موضوع که اجتماع، مدرسه و خانواده در کنار هم برای تربیت و اعتقادات دانش‌آموز می‌توانند اثرگذار باشند، گفت: گفتنی است که بر اساس آمار تحقیقاتی منتشر شده شکل‌گیری شخصیت دانش‌آموزان ۲۰ درصد در جامعه و ۸۰ درصد مربوط به خانواده است که مدرسه نیز جزو این ۸۰ درصد جامعه می‌تواند باشد.

 وحدانی بیان داشت: بنابراین نقشی که مدرسه‌ها دارند کافی نیست، زیرا متأسفانه مدارس نیز از فرهنگ‌های مختلف متأثر شده‌اند و آن‌گونه که باید اعتقادات دینی فرزندان ما را تقویت نمی‌کنند.

 ریحانی با اشاره به اینکه مدارس نقش بسیار مهمی در ترویج نماز، روزه و اعتقادات مذهبی دارند، افزود: بااین‌حال، در بسیاری از موارد، این نقش به‌اندازه کافی مؤثر نبوده است، به‌خصوص در محیط‌هایی که فضا و زمان کافی برای آموزش‌های مذهبی فراهم نشده یا معلمان و مسئولان مدرسه انگیزه و توان لازم برای ترویج آموزه‌های دینی را ندارند.

 وی گفت: مدارس باید علاوه بر تدریس دینی، فضایی معنوی و اخلاقی ایجاد کنند تا دانش‌آموزان بتوانند ارتباطی عمیق با دین برقرار کنند.

 عصر اترک: آیا روش‌های تدریس معارف دینی در مدارس جذاب و مؤثر است؟

وحدانی ابراز داشت: معمولاً معلم‌های دینی در این حوزه متخصص نیستند، بلکه گاهی دیده می‌شود معلم ریاضی، علوم، ورزش چند ساعتی نیز تدریس قرآن و دینی را انجام می‌دهد.

 وی ادامه داد: همچنین نکته‌ای که متأسفانه دیده می‌شود این است که معلم‌های دینی و قران را معلم‌های با چهره‌های عبوس گرفته معرفی کرده‌اند و این موضوع باعث شده تا نگاه دانش‌آموزان به افرادی که در حوزه دین کار می‌کنند نگاه نامطلوبی باشد، این در حالی است که روی این موضوع اهتمام ویژه‌ای شده است.

 این کارشناس ارشد معارف قرانی با تأکید بر این موضوع که روش‌های تدریس مباحث دینی وقتی با جذابیت انجام شود، قطعاً مؤثر خواهد بود، گفت: روش تدریس خیلی مهم است، دوران نوجوانی گرچه از هم‌سالانشان تأثیر می‌گیرند؛ اما نقش معلم نباید نادیده گرفته شود، زیرا اگر شیوه و روش معلم در اینکه بخواهد اعتقادات به دانش‌آموزان منتقل کند، درست، با ذکر منابع، با زبان شیرین، مخاطب شناس باشد قطعاً مفید است.

 ریحانی با اشاره به اینکه متأسفانه در بسیاری از مدارس، روش‌های تدریس معارف دینی به‌گونه‌ای نیست که برای نوجوانان جذاب باشد، ادامه داد: تدریس به روش‌های سنتی و خشک معمولاً تأثیر کمی دارد.

 وی اضافه کرد: برای جذاب‌تر و مؤثرتر کردن تدریس معارف دینی، باید از روش‌های نوین و تکنولوژی‌های جدید استفاده کرد، همچنین، باید به مسائل روز و دغدغه‌های نوجوانان توجه بیشتری داشت و مفاهیم دینی را با زبان و رویکردی مناسب نسل جوان ارائه داد.

 عصر اترک: چگونه می‌توان برنامه‌های دینی مدارس را به شیوه‌ای جذاب‌تر برای نوجوانان طراحی کرد؟

وحدانی یادآور شد: هر فردی که در مدرسه فعالیت دارد، اگر اخلاق‌مدار باشد، نتیجه خوبی به دست می‌آید، زیرا معمولاً در جامعه آن‌قدر که می‌دانیم و آگاهی داریم انجام نمی‌دهیم و عمل نمی‌کنیم.

 وی اضافه کرد: فرد باید در جایگاه معلم قران و دینی به‌روز باشد، شیوه‌های آموزشی متفاوت هستند، بنابراین شیوه‌های نوین را سرلوحه قرار دهند، تا موفقیت‌ها را دیده شود.

 ریحانی گفت: برای جذاب‌تر کردن برنامه‌های دینی، باید به علائق و نیازهای روانی و اجتماعی نوجوانان توجه داشت، همچنین استفاده از فنّاوری، فیلم‌ها، بازی‌ها و برنامه‌های تعاملی می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد.

 وی اضافه کرد: همچنین، برگزاری کارگاه‌ها، نشست‌های پرسش و پاسخ و استفاده از مهمانان ویژه مانند سخنرانان جوان و دین‌پژوهان با سبک‌های جدید و جذاب می‌تواند باعث ارتقای کیفیت آموزش‌های دینی شود.

 عصر اترک: میزان تأثیر معلمان و روحانیون مدرسه بر نگرش دینی دانش‌آموزان چقدر است؟

 وحدانی توضیح داد: چند نکته حائز اهمیت است که ما به‌عنوان روحانی، مبلغ، معلم باید بدانیم که دین تزریقی، آموزشی، شنیدنی و دیدنی است که از گذشته تا به امروز همین بوده است.

 وی بیان داشت: در آموزش‌ها صبور نیستیم، بر خلاف دشمن که صبورانه و طبق برنامه‌ریزی کار می‌کنند و دانش‌آموزان را به انحراف می‌کشاند، اما ما می‌خواهیم دانش‌آموزان را به یک‌باره به دین‌داری برسانیم.

 ریحانی یادآور شد: معلمان و روحانیون مدرسه تأثیر زیادی بر نگرش دینی دانش‌آموزان دارند، آنها می‌توانند الگوی رفتاری برای دانش‌آموزان باشند و آموزه‌های دینی را به شکلی که نوجوانان بتوانند آن را در زندگی روزمره خود به کار ببرند، منتقل کنند.

 وی بیان داشت: البته این تأثیر بستگی به نگرش شخصی معلمان و روحانیون، سطح آگاهی و نحوه تدریس آنها دارد که در صورت برخورداری از مهارت‌های تدریس مناسب و ارتباط مؤثر، معلمان می‌توانند تأثیر بسیار زیادی بر دانش‌آموزان بگذارند.

 عصر اترک: متأسفانه در جامعه شاهد خلأهایی هستیم که باعث شده تا نوجوانان و جوانان ما از مسیر اصلی منحرف شوند، برای برگشت آنها به این مسیر چه‌کار باید انجام داد؟

 وحدانی با اشاره به اینکه باید دسترسی به فضای مجازی در محدوده تعریف شده باشد، گفت: این در حالی است که طبق تأکیدات حضرت آقا در این باب، زیاد مورد توجه نبوده است.

 وی با تأکید بر این که مطالب کتاب‌های درسی غنی شود، گفت: اساتید حوزه دین و قرآن متخصص باشند و درس دین را خوانده باشند، همچنین معلم دینی و قران باید به‌روز باشند و کلاس‌های مختلف و شیوه‌های جدید تدریس را آموزش ببینید.

 این کارشناس فرهنگی ابراز داشت: متأسفانه ارتباط نوجوانان با بزرگسالان دچار یک اشکال بزرگ شده و همدیگر را درک نمی‌کنند، به طوری که ما متأثر از فرهنگ‌های غربی، غیراسلامی و غیرایرانی هستیم که وارد فرهنگ ما شده و آن‌چنان که فضای مجازی زندگی ما را پر کرده است، فضای حقیقی و گفتگو با فرزندانمان خیلی معنایی ندارد.

 ریحانی خاطرنشان کرد: برای بازگشت نوجوانان و جوانان به مسیر اصلی، نیاز است که برنامه‌های دینی به‌روز شده و مبتنی بر نیازهای واقعی آنان طراحی شوند، در این راستا، همکاری والدین، معلمان، روحانیون و رسانه‌ها ضروری است.

 وی ادامه داد: ایجاد فضایی که در آن دین به‌عنوان یک نیاز عمیق و انسانی شناخته شود، می‌تواند نوجوانان را به سمت زندگی معنوی سوق دهد. همچنین، تمرکز بر ارزش‌های انسانی و اجتماعی دین، مثل محبت، احترام به دیگران، و مسئولیت‌پذیری، می‌تواند جاذبه بیشتری برای نسل جوان ایجاد کند.

 تهیه و تنظیم میزگرد: آرزو رحمانی

 انتهای خبر/