کار هست، کارجوی متخصص نیست

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک»، چندی پیش مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی در نشست خبری مهمترین دغدغه بخش کار و اشتغال در استان را کمبود جدی نیروی کار ماهر عنوان کرد و گفت: بخش اقتصادی و تولیدی استان به دنبال نیروهای متخصص و ماهر می‌گردد.

این دغدغه در حالی مطرح شد که هیچ آمار مشخص و شفافی درباره وضعیت فعالیت واحدهای اقتصادی و تولیدی راکد و فعال همچنین تقاضای واقعی برای استخدام نیروهای کارجو همینطور تعداد کارجویانی که به دنبال به دست آوردن شغل هستند و رشته‌های مورد تقاضا در استان ارائه نشد.

البته تعجبی هم نداشت چون هنوز حلقه‌های زنجیره حوزه کار و اشتغال و آموزش آنطور که باید و شاید به هم وصل نیستند تا آماری شفاف پایش و ارائه شود.

البته بیان این گفته به عنوان یک دغدغه نیز کاملا قابل باور است، چون خط تقاضای بازار عرضه و تقاضای کار همانند حلقه‌های زنجیری هستند که یک چرخه اشتغال آفرینی را تشکیل می‌دهند.

اشتغال آفرینی نیز مقدمه و موخره‌ای دارد.

مقدمه اشتغال آفرینی با تحصیل، خلاقیت، آشنایی با بازار تقاضای کالا شروع می‌شود و به تامین تسهیلات ارزان قیمت برای ایجاد واحدهای اقتصادی و تولیدی می‌رسد و تا به جذب نیروهای ماهر و متخصص و یا نیروهای تکنسین و یا حتی جذب نیروی کارگر ساده می‌انجامد.

رئیس فعلی سازمان صمت استان در بهار ۱۴۰۳ در نشستی خبری اعلام کرد که خراسان شمالی در زمینه سرمایه گذاری در بخش صنعت در مسیر توسعه قرار گرفته و تاکنون ۶ هزار میلیارد تومان در این زمینه در استان سرمایه گذاری صورت گرفته است که فقط در دولت سیزدهم یک هزار و ۵۰۰ نفر در بخش واحدهای تولیدی صنعتی جدید استان جذب شده و تعدادی از واحدهای صنعتی و معدنی راکد نیز فعال شده‌اند.  

هرچند که این آمار امید بخش است، اما در مقابل نقد کارگروه اشتغال به سهم پایین استان از تسهیلات تبصره ۱۸ در زمینه ایجاد واحدهای تولیدی در بخش صنعت را نیز نمی‌توان نادیده گرفت.

با این وجود، یقینا در دولت سیزدهم و قبل‌تر از آن جوازهای تاسیسی صادر شده و سرانجام به صدور پروانه‌های بهره برداری و افتتاح واحدهای تولیدی منجر شده که اشتغال زایی به ارمغان آورده است و این یک حلقه از این زنجیره است.

اما در مقابل به گفته رئیس خانه صنعت و معدن استان، کارآفرینی و اشتغال زایی به جذب و استخدام نیروهای متخصص و ماهر و خلاق نیاز دارد که بتواند چرخ تولید را بچرخاند.

با این وجود، نکته مهمی که در این باره مطرح می‌شود، این است که همانطور که جذب سرمایه‌ها، نقدینگی‌ها، ایده‌ها و طرح‌های کارآفرینی و اشتغالزایی، سرمایه گذاری نام می‌گیرند، در مقابل رویکرد اشتغال زایی استان همچنین تقاضای استخدام نیروها برای چه رشته‌هایی نیز برای نوجوانان و جوانان باید روشن باشد که متناسب با آن تحصیل کنند، به دنبال کسب آموزش و مهارت آموزی در مراکز فنی و حرفه‌ای و یا واحدهای استاد و شاگردی باشند که پس از کسب تحصیل و آموختن حرفه‌ای سرگردان نشوند و یک راست به فضای کسب و کار بپیوندند و مهاجر استان‌های دیگر و یا کشورهای دیگر نشوند و در کنار خانواده و در سرزمین خود با خیال راحت زندگی کنند.

این تناسب سازی البته نیازمند انجام مطالعات دقیق، آسیب شناسی و اتصال دفاترکاریابی به بخش‌های اقتصادی و تولیدی و کسب اطلاعات دقیق از تعداد تقاضای جذب نیروهای کارجوی ماهر همچنین تعداد کارجویان متقاضی جذب در بازار کار، راهنمایی نوجوانان و جوانان برای کسب علم و مهارت در چه رشته‌هایی و تامین زیرساخت‌های به روز آموزشی و مهارتی است.

و البته نباید از یاد برد که کسب آموزش و مهارت نیز نیازمند پشتیبانی مالی است که در این برهه از زمان نوجوانان و جوانان جویای کار برای کسب آموزش‌ها و مهارت‌ها به شدت به تامین مالی نیاز دارند.

در استانی همانند خراسان شمالی که هنوز آمارها در زنجیره اشتغال آفرینی‌اش خیلی شفاف نیست که مسیری روشن را به فرزندانش نشان دهد، این دغدغه کاملا قابل باور است که واحدهای اقتصادی و تولیدی استان به دنبال جذب کارجویان ماهر و متخصصی می‌گردد چون کسب مهارت و تخصص نیز قطعا به امید به آینده، به پایبندی به خاک، به وجود زیرساخت‌های به روز آموزشی، به جیبی پر پول برای کسب آموزش و مهارت و به کانال ارتباطی مستقیم و اتصال دهنده با فضای کسب و کار نیاز دارد و آنها را مطالبه می‌کند.

واحدهای تولیدی به دنبال جذب نیروهای ماهر

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی اظهار کرد: در استان، برای سال ۱۴۰۱ تعهد اشتغال هدفگذاری شده ۱۶ هزار و ۳۰۰ مورد و برای سال ۱۴۰۲ تعداد تعهد اشتغال ۱۳ هزار و ۵۱۵ مورد بوده‌اند که در سال گذشته ۱۶ هزار و ۵۰۰ مورد تعهد اشتغال محقق شد.

مهدی اسلام‌خواه عنوان کرد: نرخ بیکاری استان از پایان سال ۱۴۰۰ تا پایان سال ۱۴۰۲ از ۹٫۴ درصد به ۷٫۴ درصد کاهش یافت.

در عین حال، اسلام خواه بیان کرد: در سال جاری نیز تعهد اشتغال هدفگذاری شده برای استان هشت هزار و ۴۳۳ مورد تعیین شده که البته در این هدفگذاری بر روی اشتغالزایی فارغ التحصیلان با اولویت اشتغال‌های پایدار از طریق اعطای تسهیلات تبصره ۱۸ تاکید شده است.

وی افزود: در این هدفگذاری ۴۰ درصد از سهیمه تعهد اشتغال برای فارغ التحصیلان دانشگاهی تعیین شده است.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی در ادامه عنوان کرد: در استان، در سال گذشته ۴۱۰ نیروی کارجو از سوی دفاتر کاریابی استان به فرصت اشتغال دست یافتند و بکار گمارده شدند.

با این وجود، وی تصریح کرد: در حال حاضر دغدغه اصلی واحدهای تولیدی استان جذب نیروهای ماهر است.

بیشترین نرخ بیکاری در جمعیت فارغ التحصیلان دانشگاهی

معاون اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی اظهار کرد: هرچند در استان نرخ بیکاری در پایان سال ۱۴۰۲ به ۷٫۴ درصد رسیده بود در بهار امسال به ۸٫۱ درصد افزایش یافت.

محمد اربابی با بیان اینکه در استان، کارجویان به اشتغال در بخش کشاورزی که فعالیتی تجربی است اقبال کمتری دارند، در عین حال، تصریح کرد: واحدهای تولیدی در بخش صنعت و خدمات در استان اغلب متقاضی جذب نیروهای کارجو و ماهر هستند.

اربابی افزود: در گذشته هرچند برای کارفرمایان مدرک تحصیلی برای جذب کارجویان ملاک بود، اما در حال حاضر دیگر برای کارفرمایان مدرک تحصیلی کارجویان ملاک اصلی نیست و آنها متقاضی جذب نیروهای ماهر هستند.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر نرخ بیکاری استان در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی که فاقد مهارت لازم هستند، بیشتر است.

معاون اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی گفت:  فارغ التحصیلان بیشتر متقاضی استخدام‌های دولتی و دفتری هستند تا اینکه بخواهند در واحدهای صنعتی و خدماتی جذب شوند.

وی بیان کرد: در مقابل اگر واحدهای خدماتی و صنعتی استان بخواهند نیروی کار ماهر هم استانی را جذب کنند به سامانه ملی جستجوی اشتغال مراجعه می‌کنند و از این طریق درخواست جذب نیرو را اعلام خواهند کرد.

اربابی خاطرنشان کرد: در کارگروه اشتغال استان موضوعات مرتبط با اشتغال و جذب نیروهای ماهر مورد بررسی قرار می‌گیرند و با هماهنگی‌های بین دستگاهی در این باره تصمیم گیری می‌شود.

متخصصان ماهر در راه مهاجرت

رئیس خانه صنعت و معدن خراسان شمالی نیز در این باره اظهار کرد: واقعیت این است که در حال حاضر، در استان شماری از کارخانجات صنعتی تعطیل هستند و شماری دیگر با بیش از ۵۰ درصد از ظرفیت تولیدی خود مشغول به فعالیت هستند.

امید حیدریان در ادامه اذعان کرد: پیداکردن نیروهای متخصص و ماهر که دارای تحصیلات آموزش عالی، دارای خلاقیت و ایده همچنین دارای مهارت باشند برای واحدهای تولیدی صنعتی استان به دغدغه‌ای مهم تبدیل شده است.

حیدریان افزود: علل متعددی موجب شده‌اند تا نیروهای متخصص ماهر دارای تحصیلات مسیر مهاجرت را در پیش بگیرند و واحدهای تولیدی نیز در جذب نیروی متخصص و ماهر با چالش روبرو شوند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر کارفرمایان از این وضعیت گلایه مند هستند.

رئیس خانه صنعت و معدن خراسان شمالی افزود: شاهد هستیم که کارفرمایانی به دنبال نیروی برق کار متخصص، به دنبال تولیدکار متخصص، به دنبال فروشنده متخصص، به دنبال فارغ التحصیلان متخصص و ماهر در رشته‌هایی از جمله آی تی هستند تا آنان را جذب کنند.

وی یادآور شد: هرچند که الان در سطح کشور و استان هنوز در زمینه جذب نیروهای تکنسین دارای مهارت‌های فنی مشکلی نداریم اما درصورتیکه این نیروها نیز راه مهاجرت را در پیش بگیرند با چالشی بسیار جدی‌تر از حال حاضر مواجه می‌شویم.

حیدریان در ادامه اظهار کرد: موضوع و دغدغه تامین نیروی متخصص و ماهر در سطح کشور و استان‌ها حل نمی‌شود مگر اینکه مسئولان، اتخاذ سیاست‌های همه جانبه‌ای را در حمایت از جوانان نخبه و تحصیل کرده دارای مهارت را در دستور کار قرار دهند.

وی تاکید کرد: در این زمینه آموزش و پرورش و آموزش عالی باید محور تربیت و پرورش نیروهای متخصص و ماهر و حرفه‌ای باشند.

گسست میان واحدهای تولیدی با دفاتر کاریابی

مدیر یک دفتر کاریابی در شهر بجنورد نیز بیان کرد: در مرکز استان (شهر بجنورد) ۶ دفتر کاریابی فعال است.

زیبایی گفت: در سطح کشور تمامی دفاتر کاریابی ملزم شده‌اند که هر روز اطلاعات و فهرست کارجوها، کارفرمایان متقاضی جذب نیروهای ماهر همچنین اشتغال‌های به ثمر نشسته را در سامانه جستجوی شغل ثبت کنند تا در دسترس وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار گیرند.

با این وجود، زیبایی تصریح کرد: در استان واحدهای اقتصادی و خدماتی با دفاتر کاریابی ارتباط دارند و نیروهای مورد تقاضای خود را از طریق دفاتر کاریابی جذب می‌کنند که اغلب نیروهای کار مورد تقاضای آنها برای استخدام برای کارهای دفتری و مسلط به نرم افزارهای کامپیوتری، فروش و حسابداری است.

در عین حال، وی بیان کرد: این در حالی است که در سطح استان بخش صنعت بویژه شهرک‌های صنعتی با دفاتر کاریابی هیچ ارتباطی ندارند و ارتباطی هم برقرار نمی‌کنند که بدانیم چه نیروهایی و با چه تخصص‌هایی مورد تقاضای آنها است.

این مدیر دفتر کاریابی در شهر بجنورد بیان کرد: در مقابل، در استان کارجویانی به دفاتر کاریابی استان مراجعه می‌کنند که اغلب آنها مهارت و تخصص لازم و مورد تقاضای واحدهای خدماتی و صنعتی را ندارند.

وی افزود: دفاتر کاریابی این کارجویان را راهنمایی می‌کنند که به مراکز فنی و حرفه‌ای مراجعه کنند و در زمینه فرصت‌های شغلی موجود، آموزش و مهارت‌های لازم را کسب کنند که از این طریق شاغل شوند.

زیبایی خواستار شد: مسئولان اجرایی استان و یا کشور باید به گونه‌ای تدبیر کنند که بخش صنعت، معدن و خدمات و… نیروهای ماهر و متخصص مورد تقاضای خود را از طریق دفاتر کاریابی جذب کنند تا حداقل این دفاتر نیز بتوانند مشاوره‌های درستی به کارجویان بدهند و وضعیت رشته‌های مورد تقاضا کارفرما و مهارت‌هایی که باید کارجویان آموزش ببینند، مشخص و شفاف شود.

وی اذعان کرد: با نیروهای کارجویی مواجه هستیم که هرچند مهارت و یا تخصص لازم را ندارند که جذب یک فرصت شغلی شوند، در عین حال آنان در انتخاب یک شغل نیز سخت پسند شده‌اند.

کسب آموزش ۱۷ هزار مهارت آموز در مراکز دولتی فنی و حرفه‌ای استان

مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای خراسان شمالی به وجود ۱۲۰ کارگاه آموزش فنی و حرفه‌ای دولتی و ۶۰۰ آموزشگاه فنی و حرفه‌ای آزاد در سطح استان اشاره و اظهار کرد: در این مراکز آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای در ۳۵۰ رشته به ۱۹ گروه هدف آموزش‌ها ارائه می‌شوند.

مهدی رحمدل اعلام کرد: در استان، طی چهار ماهه نخست امسال ۱۷ هزار و ۴۸۹ نفر مهارت آموز در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای دولتی و آموزشگاه‌های آزاد فنی و حرفه‌ای در ۳۵۰ رشته آموزش دیده‌اند.

مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای خراسان شمالی خاطرنشان کرد: مبتنی بر اعلام سازمان فنی و حرفه‌ای کشور ۶۵ درصد از متقاضیان مهارت آموزی استان خراسان شمالی که در مراکز فنی و حرفه‌ای دولتی آموزش دیده‌اند، جذب بازار کار شده‌اند که این امر در سطح کشور ۵۵ درصد است.

وی گفت: این امر مبتنی بر دریافت مشاوره، هدایت متناسب با نیاز بازار کار، دریافت آموزش، اخذ مدرک برای متقاضیان مهارت آموزی حاصل شده و رقم خورده است.

در عین حال، رحمدل به اجرای طرح کارآموزی در محیط کار واقعی نیز اشاره و اظهار کرد: در این راستا از صنوف استان برای مشارکت به آموزش جوانان مهارت آموز دعوت به حضور کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه مشارکت صنوف در آموزش رشته‌های صافکاری، مکانیک، تعمیرات موبایل و موتورسیکلت همچنین آرایشگری و نانوایی برای ارائه به مهارت آموزان در اولویت بوده‌اند، اعلام کرد: تا به کنون از ۳۰ هزار واحد صنفی استان فقط ۵۰۰ واحد استقبال کرده‌اند.

مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای خراسان شمالی درباره تجهیزات آموزش مراکز دولتی فنی و حرفه‌ای استان نیز بیان کرد: تا به کنون مبتنی بر اعتبارات اختصاص یافته فقط ۳۰ درصد از تجهیزات این مراکز به روز شده‌اند و هنوز ۷۰ درصد دیگر از این تجهیزات نیازمند به روزرسانی هستند.

ناهمخوانی میان عرضه نیروی کار با تقاضای بخش کارفرمایی

معاونت توسعه و برنامه ریزی سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی نیز در این باره اظهار کرد: این دولت‌ها نیستند که کار ایجاد می‌کنند بلکه بخش خصوصی است که اشتغال زایی و کارآفرینی را رقم می‌زند.

احمد حسین زاده با اذعان بر این نکته که بنده نیز تایید می‌کنم در حال حاضر واحدهای تولیدی استان در زمینه جذب و پیداکردن نیروهای متخصص و ماهر با سختی مواجه هستند زیرا وجود این نیروهای ماهر در استان کم هستند، گفت: در مقابل شاهد هستیم که در برخی از رشته‌ها تعداد نیروی انسانی ماهر و جویای کار از جمله در رشته کامپیوتر بسیار است.

حسین زاده افزود: در استان، در حال حاضر میان عرضه نیروی کار با تقاضای بخش کارفرمایی در زمینه جذب نیروهای ماهر و متخصص اصلا همخوانی وجود ندارد.

با این وجود، وی تصریح کرد: در گام اول باید فرصت‌های اشتغال زایی و کارآفرینی با تکیه بر ارتقای شاخص‌های توسعه عمرانی و زیرساخت‌هایی از جمله بهبود بخشی به وضعیت انرژی‌ها، حمل و نقل و حل و فصل مشکلات در بخش فرآیندهای اداری رشد کنند و تقویت شوند، پس از آن می‌بایست به موضوع متناسب سازی وضعیت آموزش و تربیت نیروهای ماهر و متخصص مبتنی بر تقاضاهای موجود و جذب نیروهای متخصص و ماهر برای کارفرمایان از کانال‌های منطقی و موثر ورود کرد و گام برداشت.

معاونت توسعه و برنامه ریزی سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی افزود: این مسیری است که خراسان شمالی پس از آسیب شناسی وضع موجود در زمینه کارجویی و کارآفرینی باید در جهت اشتغالزایی و متناسب سازی میان بازار عرضه و تقاضای کار ورود جدی داشته باشد.

وی یادآور شد: طی سه سال اخیر، سهم بخش صنعت استان از تسهیلات تبصره ۱۸ برای ایجاد واحدهای کارگاهی و تولیدی در استان اصلا چشم گیر نبوده و بیشترین تسهیلات از سهم بخش صنعت برای تامین سرمایه در گردش به متقاضیان پرداخت شده است.

تهیه و تنظیم گزارش: سمانه قهرمانی