نرخ‌گذاری نفر کیلومتری، مطالبه ناوگان مسافربری

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، شبکه حمل‌ و نقل هوایی، دریایی، ریلی و جاده‌ای از مهم‌ترین زیرساخت‌های توسعه، عمران و انجام سرمایه‌گذاری‌ها است.

در هر منطقه‌ای به‌تناسب شرایط اقلیمی و مکانی، وجود هر یک از این زیرساخت‌ها بسیار مهم و کلیدی است.

البته وجود فرودگاه، دریا، شبکه ریلی، اتوبان‌ها و آزادراه‌ها با آسفالت‌های مناسب، زیربنای این زیرساخت‌های توسعه محور هستند که این زیربنا بدون ابزار روبنایش شامل هواپیما، کشتی، قطار و وسایط نقلیه نمی‌تواند به‌تنهایی عامل توسعه شود.

مکمل این دو بخش، موتور حرکت در جذب سرمایه‌گذاران، چرخش چرخ کارخانه‌های، رونق صنعت گردشگری و صنعت خدماتی و… است.

در خراسان شمالی هر چند پس از استان شدن آن، تلاش‌های بسیاری برای بهره‌مندی از زیرساخت‌های حمل‌ و نقل هوایی، ریلی و جاده‌ای صورت گرفت، اما باوجود گذشت بیش از دو دهه از عمر این خطه استان شده، هنوز از وجود خطوط پروازی مستمر، پایدار و هفتگی همچنین از وجود خط ریلی و اتصال به شبکه ریلی کشور بی‌بهره هستیم.

این در حالی است که درعین‌حال، خراسان شمالی هنوز از وجود جاده‌های اصلی و شریانی چهاربانده و بدون خطر در محورهای مواصلاتی اصلی‌اش به استان‌های هم‌جوارش (البته به جز خراسان رضوی) بهره‌مند نشده است.

در این استانی که هنوز لایه زیر بنایی‌اش (منظور وجود جاده‌های شریانی تعریض شده و بدون خطر) در دست اقدام برای ساخت است، اما دهه‌ها دارنده ناوگان اتوبوسی و کامیونی‌ای بود که حمل بار و جابه‌جایی مسافران را بر عهده داشتند.

دهه‌ها، این دو ناوگان بر پایه درآمدزایی که داشتند، خود را نوسازی می‌کردند؛ اما طی چند سال گذشته متأثر از فشار تحریم‌ها، افزایش افسارگسیخته قیمت وسایط نقلیه کامیونی و مسافربری، تورم، افزایش لوازم‌یدکی و خدماتی مرتبط با این ناوگان، رمق نوسازی از آنها گرفته شده است.

جدا از اینکه توان نوسازی بخش روبنایی شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای ضعیف شده همچنین دغدغه‌ای دیگر به دیگر دغدغه‌های ناوگان مسافربری استان نیز افزون شده است.

ناوگان اتوبوس‌رانی برون‌شهری خراسان شمالی گلایه از افزایش قیمت دستوری نرخ کرایه سالانه خود را دارد که تصمیم‌گیری آن به استانداری‌ها واگذار شده است.

آنان گلایمند هستند که تورم، افسار گسیخته شده است اما افزایش نرخ کرایه ناوگان اتوبوس رانی برون شهری مبتنی بر نرخ تورم، مسافتی که طی می‌شود، استهلاک وسایط نقلیه و مسیرهای پرخطر جاده‌ای محاسبه نمی‌شود.

فعالان این ناوگان در استان عنوان می‌کنند همانطور که در سال‌های گذشته نرخگذاری کرایه ناوگان باری مبتنی بر شاخص تُن کیلومتر به طور سراسری مصوب و در دستور کار قرار گرفت، این رویکرد و تصمیم نیز برای ناوگان اتوبوس رانی برون شهری مبتنی بر نفر کیلومتر مصوب و در دستور کار دولت چهاردهم قرار گیرد.

دغدغه مندان این صنف یادآور می‌شوند اگر این مطالبه مورد اهمیت و توجه قرار نگیرد، استان‌هایی از جمله استان خراسان شمالی که هنوز با شاخص‌های مورد نیاز حمل و نقلی فاصله زیادی دارند، همین ناوگان اتوبوس برون شهری خود را که زیرساختی روبنایی است در آینده‌ای نه چندان دور از دست می‌دهند و استان خراسان شمالی به طور کامل در چاه انزوای حمل و نقلی باقی می‌ماند.

ناتوان شدن ناوگان اتوبوس برون شهری خراسان شمالی به تقاضاهای سفر

در این باره، کامبیز تاتاری از اتوبوس داران قدیمی فعال در ناوگان اتوبوس رانی برون شهری در شهر بجنورد (مرکز خراسان شمالی) با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته افزایش نرخ کرایه سالانه ناوگان کامیونی کشور یکپارچه سازی و بر اساس تُن کیلومتر در دستور کار دولت‌ها قرار گرفت، اظهار کرد: فعالان ناوگان اتوبوس رانی استان نیز خواستار یکپارچه سازی افزایش نرخ کرایه سالانه ناوگان اتوبوس رانی برون شهری کشور بر اساس نفر کیلومتر هستند.

وی با اشاره به اینکه از شهر بجنورد بیشترین مقاصد سفر به سوی شهرهای تهران و کرج است، بیان کرد: این مسیر سفر از بجنورد به اسفراین و از اسفراین به سبزوار و پس از آن به تهران یا کرج پیمایش می‌شود.

تاتاری گفت: اتوبوس در مسیر بجنورد به اسفراین باید از دو گردنه و در مسیر اسفراین به سبزوار باید از یک جاده دو طرفه و پرخطر عبور کند که این مسیر یادشده برای ناوگان اتوبوسی البته پر استهلاک نیز هست.

وی با اشاره به شهر مشهد در استان خراسان رضوی که همجوار با استان خراسان شمالی است، عنوان کرد: مبدا و مقصد سفر از شهر مشهد به شهرهای تهران یا کرج، کاملا از یک مسیر اتوبانی می‌گذرد.

این مالک اتوبوس برون شهری خراسان شمالی اظهار کرد: در فروردین ماه امسال هنوز افزایش قیمت کرایه این ناوگان برای سال جاری تعیین نشده بود، بهای کرایه اتوبوس «وی آی پی» از بجنورد به تهران در مدت ۱۴ ساعت ۳۵۰ هزار تومان، بهای کرایه اتوبوس از مشهد به تهران ۴۰۰ هزار تومان، بهای کرایه اتوبوس همدان-تهران در مدت سه ساعت برای هر مسافر ۲۰۰ هزار تومان، بهای کرایه اتوبوس سمنان-تهران در مدت دو و نیم ساعت برای هر مسافر ۱۴۵ هزار تومان بود.

وی تصریح کرد: درآمدزایی سالانه این ناوگان در مسیر فقط مشهد به تهران و مشهد به کرج و بالعکس در مقایسه با مسیر بجنورد به تهران و مسیر بجنورد به کرج و بالعکس دو برابر است.

تاتاری بیان کرد: این اختلاف قیمت‌های یاد شده مبتنی بر طول زمان سفر و وضعیت جاده‌ها موجب شده‌اند که طی چندین سال گذشته شماری از اتوبوس داران برون شهری خراسان شمالی یا اتوبوس‌های خود را بفروشند و در زمینه‌های دیگر فعالیت کنند و یا اینکه به شهر مشهد و یا سایر استان‌ها مهاجرت کنند و با ناوگان اتوبوس رانی برون شهری دیگر استان‌ها به فعالیت خود ادامه دهند.

در عین حال، وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر فقط ۶۰ درصد از ناوگان اتوبوس رانی برون شهری استان فعالیت می‌کنند که بخشی از آن اتوبوس داران غیر بومی هستند.

این مالک اتوبوس برون شهری خراسان شمالی گفت: این اتوبوس داران غیربومی نیز با تلاش‌های صورت گرفته در این ناوگان استان، جذب و مشغول به فعالیت شدند که حال نگران مهاجرت آنها هستیم.

وی افزود: هنوز ۴۰ درصد از ظرفیت غیر فعال شده این ناوگان در استان جایگزین جدید نداشته‌اند.

تاتاری تصریح کرد: مسئله اختلاف قیمت کرایه این ناوگان و وضعیت جاده‌ها موجب شده است که ناوگان اتوبوس رانی برون شهری خراسان شمالی با کمبود در تعداد دستگاه‌های اتوبوس برون شهری مواجه شود و نتواند در زمان اوج سفرها از جمله در زمان سفرهای نوروزی پاسخگوی متقاضیان باشد.

وی افزود: این رویه همچنین موجب شده است که بخشی از مسافران خراسان شمالی از استان‌های همجوار به مقاصد مورد نظر خود سفر کنند که این امر علاوه بر اینکه مهاجرت سفر از استان را به دنبال داشته همچنین هزینه سفر را برای مسافران خراسان شمالی بیشتر کرده است.

این مالک اتوبوس برون شهری خراسان شمالی تاکید کرد: ناوگان اتوبوس رانی برون شهری خراسان شمالی از دولت چهاردهم خواستار است تا قیمت گذاری کرایه این ناوگان در سطح کشور بر اساس نفر کیلومتر مصوب شود.

وی عنوان کرد: درصورتیکه این مطالبه محقق نشود، علاوه بر اینکه خراسان شمالی این ناوگان فعلی با عمری بالای خود را به تدریج از دست خواهد داد همچنین هیچ مالک اتوبوس دیگری نیز حاضر به فعالیت در ناوگان اتوبوس رانی برون شهری خراسان شمالی نخواهد بود.

تاتاری تصریح کرد: فعالیت در ناوگان اتوبوس رانی برون شهری خراسان شمالی متاثر از افزایش نرخ تورم، تناسب نداشتن قیمت‌های دستوری کرایه این ناوگان با نرخ تورم، طول زمان سفر و وضعیت پرخطر جاده‌ای هیچ صرفه اقتصادی ندارد.  

مهاجرت ناوگان اتوبوسرانی خراسان‌شمالی به استان‌های همجوار

رئیس انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری خراسان‌شمالی درباره دغدغه‌های صنف شرکت‌های مسافربری خراسان شمالی اظهار کرد: در استان، به طور اسمی ۱۵۰ دستگاه اتوبوس مسافربری فعالیت می‌کنند.

رضا صادقی افزود: با این وجود، آنچه که در این ناوگان فعال است، این است که ۵۰ درصد از این ناوگان (۷۵ دستگاه اتوبوس) جابجایی مسافران به مقاصد برون شهری را پوشش می‌دهند و تعدادی دیگری از آنها نیروهای صنایع را جابجا می‌کنند و مابقی نیز به علت فرسودگی قابلیت جابجایی مسافر را ندارند.

وی درباره سن و عمر ناوگان اتوبوسرانی استان بیان کرد: در استان، به طور اسمی، میانگین عمر این ناوگان ۱۳٫۵ سال اعلام می‌شود، درحالیکه در شرایط واقعی عمر ناوگان اتوبوسرانی فعال استان فرسوده‌تر است.

صادقی با تصریح بر این مطلب که سفر ایمن با ناوگان اتوبوسی جوان و به روز نیاز دارد، اعلام کرد: طی سال‌های اخیر آنچه که اتفاق افتاده، افزایش سرسام آور قیمت خرید هر دستگاه اتوبوس جدید است.

وی گفت: به علت اعمال تحریم‌ها بر کشور، ناوگان جدید اتوبوسرانی به خطوط مسافربری وارد نشد و شرکت‌های سازنده داخلی نیز تعطیل شده‌اند.

رئیس انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری خراسان‌شمالی خاطرنشان کرد: طی سال‌های ۸۲ تا ۹۲، استان رکورددار نوسازی ناوگان اتوبوسی کشور بود، با این وجود، از سال ۹۲ به بعد، نوسازی ناوگان اتوبوسی استان اتفاق نیفتاده و این ناوگان در سن فرسودگی قرار دارد.

وی با اعلام اینکه عمر این ناوگان در استان خط هشدار فرسودگی را رد کرده است، عنوان کرد: این انجمن صنفی طی نامه‌نگاری‌های انجام شده به استانداری، سازمان صمت و اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان این وضعیت را تذکر داده و خواستار رسیدگی به این وضعیت شده است.

در عین حال، وی یادآور شد: در سال گذشته نیز در زمینه اجرای طرح واردات وسایط نقلیه به کشور، برای استان خراسان شمالی سهم واردات ۱۵ دستگاه اتوبوس تعیین شد که به علت اختصاص نیافتن ارز دولتی، خرید و واردات اتوبوس‌های جدید به استان امکان‌پذیر نشد.

رئیس انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری خراسان شمالی در ادامه بیان کرد: این در حالی است که هزینه استهلاک، رفع نقایص فنی و خرید لوازم یدکی این ناوگان نیز روز به روز بالاتر می‌رود.

وی در ادامه درباره وضعیت مقاصد سفر از خراسان شمالی به دیگر استان‌ها توسط ناوگان اتوبوسرانی استان نیز اظهار کرد: در حال حاضر مقاصد سفر از استان توسط این ناوگان در خطوط بجنورد-مشهد، بجنورد- تهران، بجنورد-کرج، بجنورد-مازندران و بجنورد-گلستان است.

صادقی گفت: تقاضای سفر به مقاصد شیراز، اصفهان و شهرهای زیارتی و مرزی نیز به صورت سرویس‌های دربستی انجام می‌شود.

وی گفت: تعداد کم دستگاه‌های اتوبوسرانی فعال استان همچنین فرسودگی این ناوگان از جمله علل بسیار مهم تعداد مقاصد کم سفر در استان است.

رئیس انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری خراسان‌شمالی تصریح کرد: تقاضای سفر در استان کم نیست، اما توان پاسخگویی به این تقاضا توسط این ناوگان فعلی، ضعیف است.

وی افزود: طی ۲۴ اسفند ۱۴۰۲ تا ۱۷ فروردین ۱۴۰۳، به طور میانگین روزی یک هزار مسافر توسط این ناوگان به مقاصد برون شهری سفر کردند.

صادقی همچنین با تاکید بر این نکته که در حال حاضر تا حدود ۶۰ درصد از تعداد این ناوگان اتوبوسرانی در استان کم شده است، عنوان کرد: اشتغال در این صنف، دیگر برای فعالان این بخش توجیه اقتصادی ندارد.

وی گفت: نرخ‌گذاری کرایه مسافر برای این صنف دستوری شده است، درحالیکه تا چند سال قبل، قیمت کرایه اتوبوس بر اساس وضعیت عرضه و تقاضا تعیین می‌شد.

صادقی با بیان اینکه نرخ کرایه این ناوگان در استان برای سال ۱۴۰۳ تا ۳۰ درصد افزایش داشته است، عنوان کرد: این در حالی است که اگر فاکتورهای افزایش نرخ تورم و افزایش بهای لوازم یدکی و هزینه‌های استهلاک و طول مسافت مقاصد سفر برای استان را در نظر بگیریم، این نرخ می‌بایست برای استان حداقل تا ۵۰ درصد افزایش می‌یافت.

وی در ادامه بیان کرد: وضعیتی که تشریح شد، موجب شده است تا مهاجرت از ناوگان اتوبوسرانی استان به ناوگان اتوبوسرانی استان‌های همجوار اتفاق افتد و در حال حاضر، استان با ۶۰ درصد کمبود تعداد اتوبوس مواجه است.

صادقی تصریح کرد: در استان‌های همجوار مقاصد سفر بسیار متنوع و نرخ کرایه اتوبوس آنها بیشتر از خراسان‌شمالی همچنین وضعیت جاده‌های آنها اتوبانی و بهتر از مسیرهای جاده‌ای گردانه‌ای استان است که این امر موجب شده است مهاجرت ناوگان اتوبوسرانی در استان اتفاق افتاد.

وی افزود: عده‌ای نیز به علت پایین بودن نرخ کرایه این ناوگان در استان، اتوبوس‌های خود را فروخته و به کامیونداری روی آوردند.

رئیس انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری خراسان‌شمالی اعلام کرد: این وضعیت موجب شده است که هم‌استانی‌ها برای مقاصد خود یا از خودروی شخصی استفاده کنند و یا به استان‌های همجوار بروند تا با خطوط ریلی، هوایی و اتوبوسی آنها به مقاصد مورد نظر خود سفر کنند.

در عین حال، وی با تاکید بر این نکته که این وضعیت به نفع هم‌استانی‌ها و به نفع این ناوگان در استان نیست، خواستار شد: برای حفظ این ناوگان در استان باید نرخ‌گذاری کرایه اتوبوس این ناوگان نه دستوری بلکه به صورت شناور و مبتنی بر هزینه‌های جاری واقعی و نرخ تورم تعیین شود تا این ناوگان برای ادامه فعالیت خود به استان‌های همجوار مهاجرت نکنند.

صادقی همچنین تصریح کرد: اعطای تسهیلات یارانه‌دار برای نوسازی و بهسازی این ناوگان در استان بسیار ضروری است.

وی افزود: دستگاه‌های نظارتی نیز افزایش افسار گسیخته قیمت خدمات و لوازم یدکی در استان را رصد و مهار کنند.

رئیس انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری خراسان‌شمالی همچنین عنوان کرد: وزارت صمت سهمیه‌ای را برای خرید لوازم یدکی یارانه‌دار مدنظر قرار دهد.

کرایه ناوگان اتوبوس‌رانی بر پایه نفر کیلومتر شود

مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل خراسان شمالی نیز در این درباره اظهار کرد: هر ساله موضوع افزایش نرخ کرایه این ناوگان توسط سازمان راهداری و ستاد تنظیم بازار کشور تصمیم‌گیری و ابلاغ می‌شود.

محمد مشتری گفت: هر ساله انجمن صنفی شرکت‌های اتوبوس‌رانی استان‌ها، آنالیز هزینه‌های جاری این صنف را برآورد و این آنالیزها را در اختیار سازمان راهداری کشور قرار می‌دهند که این سازمان نیز با بررسی آنالیزها، نتیجه نهایی را به ستاد تنظیم بازار کشور ارائه می‌دهد که تصمیم نهایی از سوی این ستاد به استان‌ها ابلاغ می‌شود.

درعین‌حال، وی در ادامه با تصریح بر این مطلب که نرخ تورم به طور مستمر روبه‌افزایش است و افزایش ۳۰ درصدی نرخ کرایه امسال برای این ناوگان پاسخگوی هزینه‌های جاری آنها نیست، خاطر نشان کرد: از گذشته نرخ پایه کرایه این ناوگان در استان از سطح نرخ کرایه ناوگان اتوبوس‌رانی برون‌شهری کشور پایین‌تر بوده است.

مشتری عنوان کرد: برابر شدن نرخ کرایه ناوگان اتوبوس‌رانی استان با نرخ میانگین کشوری باید انجام شود.

وی گفت: این مطالبه را بارها در شورای تنظیم بازار استان مطرح کرده‌ایم، بااین‌وجود، هنوز با این مطالبه موافقت نشده است.  

مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان شمالی در خاتمه تصریح کرد: راهکار منطقی آن است که افزایش نرخ کرایه این ناوگان مبتنی بر نفر کیلومتر بشود.

مشتری افزود: در صورت تصویب این راهکار در پایتخت، چانه‌زنی‌های درون و برون‌استانی نیز ختم می‌شوند.

تقویت زیرساخت‌های حمل‌ و نقلی استان ضروری است

رئیس انجمن صنفی دفاتر گردشگری خراسان‌شمالی اظهار کرد: اولین لازمه برخورداری از صنعت گردشگری قوی و فعال، بهره‌مندی از زیرساخت‌های مناسب در بخش حمل‌ونقل شامل فرودگاه، قطار و حمل‌ونقل جاده‌ای است.

حسن سدیدی با بیان اینکه در صنعت گردشگری همواره ۵۰ تا ۷۰ درصد از هزینه‌های تورگردانی مربوط به هزینه‌های حمل‌ونقل است، عنوان کرد: در استان خراسان شمالی متأسفانه از زیرساخت‌های پروازی و ریلی به مقاصد مختلف کشور بهره‌مند نیستیم همچنین نمی‌توانیم در این مسیرها صندلی و یا بلیت برای سفر چارتر کنیم.

وی افزود: این در حالی است که لازمه اجرای تورهای گردشگری به مبدأ و یا مقصد استان نیازمند بهره‌مندشدن از چارترهای پروازی و ریلی همچنین وسایط نقلیه اتوبوس، مینی‌بوس و وَن مناسب برای گردشگری به مقاصد مختلف است.

سدیدی همچنین خاطرنشان کرد: طی سال‌های گذشته دو دفتر گردشگری استان در زمینه چارتر کردن پرواز به مقاصد مختلف سفر، تقاضا و درخواست حمایت تسهیلاتی را به دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط استان ارائه دادند، با این وجود، هیچ حمایتی از این تقاضا صورت نگرفت.  

وی در ادامه به تصمیم شرکت راه‌آهن ایران نسبت به لغو پیش‌فروش سهمیه بلیط‌های قطار از دفاتر نمایندگی فروش بلیط قطار در کشور و اقدام به فروش برخط بلیط‌های قطار از تعدادی وب‌سایت به عموم مردم اشاره کرد و این اقدام را نادرست و به زیان صنعت گردشگری کشور همچنین برگزاری تورهای گردشگری با استفاده از بخش ریلی کشور خواند.

رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری خراسان‌شمالی افزود: هرچند که استان هنوز به لحاظ زیرساختی به شبکه ریلی کشور متصل نشده است، در عین حال، با تصمیم شرکت راه آهن ایران در زمینه نحوه فروش بلیط‌های قطار حتی نمی‌توان سهمیه‌ای از سفرهای گردشگری با قطار برای استان داشت.  

علاوه بر این، وی بیان کرد: استان همچنین از وسایط نقلیه حمل‌ونقل جاده‌ای کافی و مناسب شامل اتوبوس، مینی‌بوس و وَن برای پاسخگویی به انجام سفرهای گردشگری استان بهره‌مند نیست.

بااین‌وجود، سدیدی در ادامه با تصریح بر این مطلب که استان به لحاظ زیرساخت‌های حمل‌ونقلی با کمبودهای جدی روبرو است، درعین‌حال، اظهار کرد: خوشبختانه دفاتر گردشگری فعال استان خود را معطل این کمبودها نگذاشته‌اند و با برگزاری تورهای گردشگری به معرفی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های گردشگری به گردشگران داخلی و خارجی پرداخته‌اند.

وی گفت: سال گذشته، دفاتر گردشگری استان چندین تور گردشگری از مبدأ کشورهای خارجی به مقصد مناطق گردشگری تهران - آذربایجان شرقی_خوزستان - هرمزگان - فارس - اصفهان - خراسان رضوی و خراسان شمالی انجام دادند.

رئیس انجمن صنفی دفاتر گردشگری خراسان شمالی همچنین با تأکید بر این نکته که شاید استان خراسان شمالی در برخی از زمینه‌های گردشگری انتخاب اول گردشگران داخلی و خارجی نباشد، بااین‌وجود، عنوان کرد: خراسان شمالی از توانمندی‌های گردشگری برخوردار است که می‌تواند مقصد گردشگری‌های تخصصی علاقه‌مندان به سفر باشد.

تهیه و تنظیم گزارش: سمانه قهرمانی