بیژن پروان در گفتگو با خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک» با اشاره به خیانت‌ها و جنایت‌های دوران پهلوی در منطقه خراسان شمالی، گفت: جان‌محمدخان امیرعلایی که از فرماندهان وقت به شمار می‌رفت، متهم به خشونت‌های گسترده در منطقه بوده و اجرای اعدام‌های بدون محاکمه از جمله اقدامات وی محسوب می‌شود.

 وی در ادامه افزود: در سال ۱۳۰۴ شمسی، افسری به نام لهاک‌خان که از فرماندهان محلی بود، به دلیل مشکلات داخلی و آسیب‌هایی که خانواده‌اش از سوی حکومت پهلوی متحمل شده بودند، اقدام به شورش کرد اما با اعزام نیروهای نظامی از مشهد و بجنورد، وی مجبور به فرار به روسیه شد، اما بسیاری از همراهانش بازداشت و محاکمه شدند، برخی از آن‌ها اعدام شدند و برخی دیگر به حبس‌های طولانی محکوم شدند.

 پژوهشگر تاریخ ایران با بیان اینکه در تاریخ روابط ایران و روسیه، دهکده فیروزه به‌عنوان یکی از مناطق راهبُردی شناخته می‌شد، اظهار داشت: این منطقه در دوره قاجاریه و در پی ضعف حکومت مرکزی به روس‌ها واگذار شد. قراردادهایی همچون ترکمانچای و آخال از جمله توافقاتی بودند که منجر به جدایی این منطقه از ایران شد. به‌رغم تلاش‌های مردم محلی و سرداران منطقه، ضعف دولت مرکزی مانع از بازپس‌گیری این اراضی شد.

 وی با اشاره به اینکه نخستین قرارداد رسمی میان ایران و آمریکا در سال ۱۳۲۱ منعقد شد، گفت: به دنبال این توافق، نظامیانی از ایالات متحده به ایران اعزام شدند و در خراسان به‌ویژه در شهر مشهد، مستقر شدند. کارشناسان آمریکایی در زمینه‌های نظامی، توپخانه، نقشه‌برداری و مخابرات در این مناطق فعالیت داشتند.

 نویسنده کتاب تاریخ انقلاب اسلامی در بجنورد با این عنوان که پس از جنگ جهانی دوم، طرح‌هایی نظیر «اصل چهار ترومن» به اجرا درآمد، بیان کرد: در قالب این طرح، برنامه‌هایی با ادعای توسعه کشاورزی و بهبود وضعیت روستاییان آغاز شد، اما در واقع، هدف اصلی این برنامه‌ها تقویت نفوذ آمریکایی‌ها در مناطق مرزی ایران و شنود مکالمات شوروی بود و بجنورد یکی از مراکز اجرای این برنامه محسوب می‌شد.

 پروان تصریح کرد: در طول سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۴، با همکاری کارشناسان آمریکایی، مراکز نظامی جدیدی در بجنورد و مناطق هم‌جوار ایجاد شد. یکی از این پایگاه‌ها در منطقه عبدل‌آباد و نجف‌آباد، به‌منظور شنود فعالیت‌های شوروی تأسیس شد.

 وی اضافه کرد: همچنین، سیستم‌های پیشرفته نظارت هوایی در برخی از این مراکز نصب شد که هدف از آن، کنترل تحرکات مرزی اتحاد جماهیر شوروی بود.

 این پژوهشگر تاریخ خاطرنشان کرد: بررسی تاریخ معاصر خراسان شمالی نشان می‌دهد که حضور بیگانگان در این منطقه تأثیرات عمده‌ای بر توسعه اجتماعی و امنیتی آن داشته است. جنایات صورت‌گرفته در منطقه، واگذاری سرزمین‌های راهبُردی و نفوذ نظامیان خارجی، از جمله مسائل مهمی هستند که تاریخ‌نگاران و پژوهشگران همچنان بر آن‌ها تأکید دارند.

 وی ادامه داد: در کنار این موارد، سیاست‌های حکومت پهلوی نیز نقش مهمی در تسهیل نفوذ بیگانگان در این مناطق ایفا کرده است.

 انتهای خبر/ی