- گروه : اجتماعی
- شماره : 7132
عصر اترک بررسی کرد؛
اسفراین، پناهگاه گونه‌های نادر گیاهی و جانوری ایران
مناطق حفاظت‌شده شهرستان اسفراین با برخورداری از گونه‌های نادر جانوری و گیاهی، در صدر زیستگاه‌های ارزشمند کشور قرار دارند.
به گزارش گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک»، حفاظت از محیط‌زیست، نه‌تنها ضرورتی اخلاقی و انسانی، بلکه پیش‌شرطی بنیادین برای پایداری زندگی در کره زمین است. در جهانی که با بحران‌های زیست‌محیطی، تغییرات اقلیمی، و کاهش تنوع زیستی مواجه است، مراقبت از زیستگاه‌های طبیعی و گونه‌های جانوری و گیاهی، به یکی از مهم‌ترین وظایف جوامع انسانی تبدیل شده است.
مناطق حفاظت‌شده، به‌عنوان پناهگاه‌هایی برای گونه‌های در معرض خطر و اکوسیستم‌های حساس، نقش حیاتی در حفظ تعادل طبیعی و جلوگیری از انقراض گونه‌ها ایفا می‌کنند.
در این میان، استان خراسان شمالی با برخورداری از پارک‌های ملی، مناطق حفاظت‌شده و زیستگاه‌های متنوع، جایگاهی ویژه در نقشه زیست‌محیطی ایران دارد.
مناطقی چون پارک ملی سالوک، پارک ملی ساریگل، منطقه حفاظت‌شده شاه جهان و سایر عرصه‌های طبیعی این استان، نه‌تنها مأمن گونه‌های نادر جانوری مانند پلنگ، کاراکال، گربه پالاس، آهو، قوچ و میش هستند، بلکه پوشش گیاهی منحصر‌به‌فردی شامل درختچه‌های ارس، افرا، بادام کوهی، و گیاهان دارویی چون افدرا، زنبق کوهی و زرشک را در خود جای‌داده‌اند.
این مناطق، با قدمتی بیش از نیم‌قرن در حوزه حفاظت، از نخستین زیستگاه‌هایی هستند که در ایران تحت نظارت و مراقبت رسمی قرار گرفته‌اند. وسعت قابل‌توجه، تنوع اکولوژیکی، و موقعیت جغرافیایی خاص، خراسان شمالی را به یکی از قطب‌های مهم زیست‌محیطی کشور تبدیل کرده است.
گونه‌های جانوری در معرض انقراض هستند
یک دوست‌دار محیط زیست اسفراینی در گفتگو با خبرنگار ما، با اشاره به تهدیداتی که زیستگاه‌های جانوری را با خطر مواجه کرده‌اند، گفت: یکی از مسائل مهمی که ما با آن مواجه هستیم، تجاوز به حریم حیوانات از طریق فعالیت‌هایی مثل معدن‌کاوی، چوب‌بری و ساخت‌وسازهای غیرمجاز است. این اقدامات نه‌تنها آرامش زیستگاه‌ها را برهم می‌زند، بلکه باعث مهاجرت یا نابودی گونه‌های حساس می‌شود.
عادل رضازاده افزود: متأسفانه برخی از این فعالیت‌ها بدون هماهنگی با نهادهای مسئول انجام می‌شود و روایتگری درست از مسائل زیست‌محیطی در رسانه‌ها کمتر دیده می‌شود. ما نیاز داریم که مردم، رسانه‌ها و فعالان فرهنگی با ما همراه شوند تا صدای طبیعت شنیده شود.
وی با تأکید بر مشارکت عمومی گفت: هر فردی می‌تواند به‌نوعی جنگلبان یا محیط‌بان افتخاری باشد. اگر مردم اطلاعات و مشاهدات خود را با ما به اشتراک بگذارند، ما می‌توانیم با کمک هم از طبیعت محافظت کنیم.
این فعال محیط‌زیست اضافه کرد: این مشارکت مردمی، ستون اصلی پایداری محیط‌زیست است؛ اگر روند شکارهای غیرمجاز و تخریب‌های زیست‌محیطی کنترل نشود، برخی گونه‌ها در معرض انقراض قرار می‌گیرند.
وی در ادامه توصیه‌ای جدی به گردشگران داشت: خواهشم از همه افرادی که قصد ورود به پارک‌های ملی یا مناطق حفاظت‌شده را دارند این است که قبل از ورود، حتماً با محیط‌بان‌ها یا جنگلبان‌ها هماهنگ کنند. این کار نه‌تنها به حفظ امنیت خودشان کمک می‌کند، بلکه از آسیب‌های احتمالی به طبیعت هم جلوگیری می‌شود.
این شهروند اسفراینی به موضوع آتش‌سوزی‌های اخیر اشاره کرد و گفت: امسال در جریان آتش‌سوزی که در منطقه سالوک داشتیم متأسفانه به برخی گونه‌های جانوری مثل موش‌ها، مارها و حتی کفتارها آسیب زد. اما بیشترین خسارت به پوشش گیاهی، به‌ویژه گون‌زارها و درختان منطقه وارد شد.
هشدار درباره بیماری خطرناک در پستانداران کوچک
یک دامپزشک اسفراینی در گفتگو با خبرنگار ما، اظهار داشت: اگرچه حوزه دامپزشکی به‌صورت مستقیم در برنامه‌های پایش گونه‌های جانوری مشارکت ندارد، اما این همکاری به‌صورت فصلی و دوره‌ای انجام می‌شود.
علی کمایستانی به بیماری پی‌پی‌آر (طاعون نشخوارکنندگان کوچک) به‌عنوان یکی از بیماری‌های تحت پایش در پستانداران کوچک اشاره کرد و هشدار داد که این بیماری می‌تواند منجر به تلفات گسترده در جمعیت‌های حساس شود.
این دامپزشک در ادامه به موضوع پایش پرندگان مهاجر پرداخت و توضیح داد: با شروع فصل مهاجرت پرندگان آبی از حدود مهر و آبان، پایش سلامت گونه‌هایی مانند حواصیل، وزغ‌های سبز، مورچه‌خوارها و گونه‌های آبزی در مناطق سدّ اسفراین و میان‌دشت آغاز می‌شود.
کمایستانی هدف از این پایش را کنترل آفلاتوکسین‌ها، آفت‌زدایی و جلوگیری از شیوع بیماری‌های خطرناکی مانند نیوکاسل و آنفلوانزای طیور عنوان کرد.
وی درباره نحوه همکاری با محیط‌زیست تصریح کرد: برنامه‌های ما فصلی و مبتنی بر شیوع بیماری‌هاست. در صورت مشاهده علائم بیماری یا دریافت گزارش‌های مردمی، هماهنگی با اداره محیط‌زیست انجام و اقدامات درمانی آغاز می‌شود.
کمایستانی در پایان خاطرنشان کرد: بیشتر موارد ارجاع‌شده به دامپزشکی، مربوط به حیواناتی است که بر اثر تصادف، ضربه یا تروما آسیب‌دیده‌اند و توسط مردم یا محیط‌بانان به مراکز درمانی منتقل می‌شوند. این موارد معمولاً تک‌موردی و غیرسیستماتیک هستند و برنامه‌ای برای جست‌وجوی فعال حیوانات بیمار در طبیعت وجود ندارد.
اسفراین، گنجینه‌ای از تنوع زیستی و گیاهی
رئیس اداره محیط‌زیست اسفراین، در گفتگو با خبرنگار ما اظهار داشت: شهرستان اسفراین با برخورداری از زیستگاه‌های متنوع کوهستانی، دشتی و مرتعی، از غنای اکولوژیکی کم‌نظیری برخوردار است.
علی فرجی به آمار دقیقی از تنوع زیستی این منطقه اشاره کرد و گفت: از مجموع ۱۹۷ گونه پستاندار ثبت‌شده در ایران، ۶۵ گونه در این شهرستان زیست می‌کنند. همچنین ۱۴۱ گونه پرنده از ۵۳۲ گونه کشور در پارک‌های ملی سالوک و ساریگل مشاهده شده‌اند.
وی افزود: در حوزه خزندگان نیز ۶۸ گونه از ۲ هزار و ۲۲۸ گونه کشور در منطقه شناسایی شده‌اند که چهار گونه از آن‌ها دوزیست هستند. همچنین هشت گونه ماهی و آبزی از مجموع ۱۶۰ گونه کشور در منابع آبی شهرستان حضور دارند.
فرجی با اشاره به وسعت مناطق حفاظت‌شده، گفت: پارک ملی سالوک با وسعت ۸ هزار و ۱۴۷ هکتار و پارک ملی ساریگل با ۷ هزار و ۳۷۵ هکتار از مهم‌ترین مناطق حفاظت‌شده استان هستند.
وی افزود: منطقه حفاظت‌شده سالوک ۱۱ هزار و ۶۹۲ هکتار و منطقه حفاظت‌شده ساریگل ۲۰ هزار و ۷۲۶ هکتار وسعت دارند. همچنین مناطق شکار ممنوع شمال و غرب سالوک، باغی و شاه‌جهان به ترتیب ۱۴ هزار و ۸۰۲، ۱۰ هزار و ۷۳۳ و ۲۳ هزار و ۱۱۲ هکتار را در بر می‌گیرند.
فرجی با اشاره به قدمت حفاظت از این مناطق گفت: بر اساس مصوبه شماره ۴۸ شورای‌عالی محیط‌زیست در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۵۲، منطقه سالوک به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده اعلام شد و در سال ۱۳۸۱ به پارک ملی ارتقا یافت.
وی افزود: پارک ملی ساریگل نیز از سال ۱۳۵۳ تحت حفاظت قرار گرفت و در آذرماه سال ۱۳۸۱ به‌عنوان پارک ملی معرفی شد. منطقه شاه‌جهان نیز در همین سال به فهرست مناطق حفاظت‌شده کشور افزوده شد.
رئیس اداره محیط‌زیست اسفراین به گونه‌های شاخص منطقه اشاره کرد و گفت: در این مناطق گونه‌های گیاهی و جانوری ارزشمندی چون پلنگ، کاراکال، گربه پالاس، قوچ اوریال، کل و بز، آهو و پرندگانی چون سارگپه، سنقر سفید و کبک زیست می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: پوشش گیاهی منطقه نیز شامل گونه‌های ارزشمندی چون باریجه، گون، ارس، زالزالک و نسترن وحشی است که بر غنای اکولوژیکی این مناطق می‌افزایند.
هشدار درباره افزایش شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه‌ها
رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان اسفراین، با ابراز نگرانی از افزایش نگران‌کننده شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه‌ها در این منطقه، گفت: متأسفانه در سال‌های اخیر، به دلیل واگذاری گسترده سلاح‌های شکاری، وضعیت معیشتی برخی جوامع محلی، وسعت زیاد مناطق حفاظت‌شده، کمبود محیط‌بان و نبود آگاهی عمومی، شاهد افزایش تخریب زیستگاه‌ها و تهدید گونه‌های جانوری بوده‌ایم.
وی در تشریح اقدامات انجام‌شده افزود: اداره محیط‌زیست شهرستان اسفراین با همکاری نهادهای قضایی و اجرایی، اقدامات متعددی را در دستور کار قرار داده است.
فرجی به مهم‌ترین این اقدامات اشاره کرد و گفت: مکاتبه با ارگان‌های مربوطه برای جلوگیری از واگذاری سلاح به افراد فاقد صلاحیت، پیگیری قضایی و صدور احکام کیفری برای شکارچیان متخلف، اجرای گشت‌های شبانه‌روزی و کنترل مستمر در مناطق حساس از جمله این اقدامات است.
وی افزود: درخواست و پیگیری جهت تأمین نیروی محیط‌بان متناسب با وسعت منطقه، احداث موزه حیات‌وحش به‌منظور اطلاع‌رسانی عمومی و تأمین علوفه دستی برای حیات‌وحش از دیگر برنامه‌های در دست اجرا است.
رئیس اداره محیط‌زیست اسفراین همچنین از خسارات وارده به مراتع خبر داد و گفت: در جریان آتش‌سوزی‌های اخیر با مجموع مساحت ۴۳ هکتار، خسارات قابل‌توجهی به پوشش گیاهی و جانوری وارد شده است.
وی تأکید کرد: ازبین‌رفتن گونه‌هایی چون درختچه ارس، زرشک کوهی و سایر گیاهان مرتعی، نیازمند بازسازی گسترده و مراقبت بلندمدت است. وقوع آتش‌سوزی‌های پراکنده در بخشی از مراتع، ضرورت اقدامات پیشگیرانه و احیایی را دوچندان کرده است.
در ادامه، فرجی بر مسئولیت همگانی در حفاظت از محیط‌زیست تأکید کرد و گفت: مشارکت مردم، آگاهی‌بخشی و همکاری بین دستگاهی می‌تواند ضامن پایداری این میراث طبیعی برای نسل‌های آینده باشد.
وی خاطرنشان کرد: تنها با عزم ملی و مشارکت همه‌جانبه می‌توانیم این ثروت‌های طبیعی را برای آیندگان حفظ کنیم.
نتیجه‌گیری: شهرستان اسفراین باوجود برخورداری از غنای طبیعی و تنوع زیستی کم‌نظیر، با تهدیداتی جدی مانند شکار غیرمجاز، تخریب زیستگاه‌ها و کمبود امکانات حفاظتی روبرو است. حفاظت پایدار از این میراث ارزشمند نیازمند عزم ملی، مشارکت مردمی و همکاری بین‌دستگاهی است. تقویت زیرساخت‌های حفاظتی، آموزش و اطلاع‌رسانی گسترده از ارکان اصلی حفظ این سرمایه طبیعی برای نسل‌های آینده به شمار می‌رود.
تهیه و تنظیم گزارش: سکینه رضازاده
انتهای خبر/
لینک کوتاه خبر
برچسب‌ها
نظر / پاسخ از
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نفری باشید که نظر می‌گذارید!
