آمارها نشان می دهد اعتیاد و مواد مخدر در صدر آسیب های اجتماعی قرار دارد و تمام افراد و شئون جامعه با آن درگیر شده اند.
از این رو
اترک نیوز با دعوت از ابراهیم قربانی؛ رئیس شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر و فروغیان؛ کارشناس درمان این ستاد سؤالاتی را مطرح کرده است که در ادامه می خوانید.
وضعیت خراسان شمالی از لحاظ ساماندهی معتادین و مراکز موجود چگونه است؟
استان خراسان شمالی به خاطر نبود زیرساخت های لازم نسبت به بیشتر استان ها جایگاه مطلوبی ندارد. یکی از بزرگترین خلأها در حوزه درمان، نبود فضای مناسب و کافی برای زنان می باشد. البته با تلاش های صورت گرفته مرکز ماده 15، در ارتباط با افرادی که حوزه قضایی معرفی کند، خدمات ارائه می شود. این نوع کمپ ها خصوصی هستند و به صورت خودگردان اداره می شوند که ما تسهیلاتی در نظر گرفته ایم. اما در بخش آقایان هم مراکز مربوط به ماده15 و هم ماده 16 که با ظرفیت مناسب فعال در حال ارائه خدمات می باشند.
در مرکز ماده 15افرادی که اعتیاد دارند با علاقه و انگیزه شخصی مراجعه کرده و تحت درمان قرار می گیرند. اما مرکز ماده16، معتادین متجاهر که از طریق کانال های قضایی معرفی می شوند را تحت پوشش قرار می دهد.
چطور مسأله اعتیاد به جایی رسید که اکنون در صدر آسیب های اجتماعی قرار گرفته و به عنوان یک بحران مطرح است؟
برنامه مواد مخدر، برنامه ای از پیش تعیین شده توسط سرویس ها و دستگاه های بیگانه است. اوایل کار، گیاه خشخاش بخاطر کاربرد دارویی کشت می شد اما به مرور زمان کاربری اش تغییر یافت و بخاطر سود دهی بالا وارد جریان تجاری شد. از گذشته های دور تا کنون همواره مواد مخدر در صدر سودآورها قرار داشته است.
جالب است که قبل از رواج مواد مخدر، انگلیسی ها تریاک سوخته را به دو برابر قیمت از مردم می خرید!
مخلص کلام اینکه یکی از حربه های اساسی دشمن در جنگ نرم، همین بحث مواد مخدر است.
یک کیلو تریاک در استان ما به حدود سه میلیون تومان می رسد اما وقتی به آنطرف مرزهای غرب کشور برسد ارزشی بالغ بر دوازده میلیون تومان خواهد یافت. این روند افزایش چشمگیرتری می یابد وقتی به کشورهای غربی می رسد. این چنین سودی را کمتر کالایی دارد. بنابراین دست اندرکاران این فرآیند از مافیا گرفته تا خرده فروشان تمام تلاش خود را خواهند کرد تا بازار خود را حفظ کنند. یکی از راه ها نیز تبلیغات و اشاعه باورهای غلط است. به جوان القاء می کنند اگر شیشه مصرف کند سر حال و پر انرژی می شود یا متأسفانه الآن در بسیاری از آرایشگاه های بانوان مصرف موادی مثل شیشه برای زیبایی و لاغری تجویز می شود(البته این مورد در استان ما رایج نشده) اما به آثار سوء آنان در دراز مدت اشاره نمی شود. متأسفانه شیشه رواج زیادی دارد خصوصاً در بین زنان.
آیا آماری از وضعیت زنان مبتلا به مواد وجود دارد؟
در میانگین کشوری اعتیاد در زنان5% بود اما در پایان سال 93 این آمار به 10% رسیده است. این تهدید آنقدر جدی است که اگر تمام دستگاه ها و خود مردم دغدغه مند نشوند، نمی توان کاری از پیش برد.
در این زمینه دولت چگونه اقدام کرده است؟
اساساً خود دولت در رأس مبارزه با مواد مخدر قرار دارد. علاوه بر وزارت کشور که مستقیماً بر برنامه ها نظارت دارد، شخص مقام معظم رهبری و رئیس جمهور نیز در این زمینه دغدغه زیاد و ارتباط مستقیم دارند. دولت اخیراً مصوبه ای را در دستور کار قرار داده است که بیمه سلامت شامل معتادین هم بشود.
در میان بندهایی ابلاغی به ستاد مبارزه با مواد مخدر سه بند از اهمیت فوق العاده ای برخوردار هستند: مقابله، درمان و پیشگیری.
در همین رابطه دو قانون تدوین شده است. قانون ماده 15 و 16. در ماده 15 آمده است که فرد معتاد مجرم است و تحت تعقیب مقام قضایی اما تا زمانی که به مراکز ماده 15 معرفی شده از تعقیب در امان است.
در مورد روند مراجعات به این مراکز بیشتر توضیح می دهید؟ هزینه ها و برنامه های این مراکز به چه صورت است؟
ماده 15مربوط به مراکز خودمعرف است یعنی افراد شخصاً مراجعه می کند با هزینه شخصی. 13 مرکز با عنوان کمپ های ترک اعتیاد در استان فعالیت می کنند که افراد دوره 21 روزه ای در آن می گذرانند.
همچنین 129 کلینیک که به صورت سرپایی افراد را تحت درمان قرار می دهد. فعالیت این مراکز نگه دارنده است یعنی سعی بر این دارند که از گرایش افراد به مواد صناعی و پر خطر جلوگیری کنند. در خراسان شمالی مرکزی ایجاد کرده ایم تحت عنوان مرکز ماده 16 که به صورت رایگان خدمات ارائه می کند. البته مراکز ماده 16 اجباری می باشند و در واقع دستگاه های قضایی، معتادین متجاهر را به این مرکز ارجاع می دهند تا مورد درمان قرار گیرند. یکی از اهداف که این مرکز دنبال می کند این است که علاوه بر درمان و بهبودی افراد، در جهت حرفه آموزی و اشتغال آنان نیز تلاش کند.
فروغیان به عنوان کارشناس درمان ستاد توضیح می دهد: مرکز ماده 15 فرد خود با انگیزه و هزینه شخصی مراجعه می کند تا بهبودی یابد. اما مراکز ماده 16 به نیابت مراجع قضایی می رسند. افرادی که در ملأ عام مواد مصرف می کنند، خطرناک هستند و یا بی خانمان اند مشمول ماده16 می شوند. در این مرکز یک تیم کامل پزشکی شامل روانپزشک، روانشناس، پزشک عمومی، مددکار و پرستار بیمار را تحت درمان قرار می دهند. دوره درمانی این مرکز45 روز تا سه ماه می باشد. بعد از طی درمان نیز حمایت های پس ازخروج ادامه خواهد داشت.
مراکزی هم وجود دارد تحت عنوان m.m.t که عمدتاً برای افراد بی بضاعت در نظر گرفته شده است. خدمات این مرکز یا رایگان است یا تنها 35 تا 40 درصد هزینه ها توسط بیمار پرداخت می شود.
چه عواملی گرایش جامعه را به سوی مواد مخدر، افزایش می دهد؟
قربانی: گاهی متأسفانه برخی سازمان ها یا نهادها در امور تربیتی کوتاهی می کنند. اما در این امور تمام جامعه مسئولند. خانواده از همه مهم تر است و بعد از آن آموزش و پرورش، اما بقیه نیز نباید کوتاهی کنند.
فروغیان: ضعف شخصیتی از مهم ترین عوامل بروز اعتیاد در افراد است. در روانشناسی گفته می شود تقریباً تمام افرادی به سوی مواد جذب شده اند به لحاظ شخصیتی انسان های ضعیفی هستند. عدم توانایی نه گفتن، اعتماد به نفس پایین، افراط و تفریط در فرآیند جامعه پذیری و این دست مسائل ضعف شخصیتی هستند.
معنویت عاملی قوی برای مصون سازی افراد و جامعه در برابر مواد مخدر است.
معتاد یا سابقه ژنتیکی دارد یا رفتار ارثی. در زمینه اعتیاد بعضی به لحاظ ژنتیکی مستعدند و برخی به لحاظ رفتاری. یعنی یا همانطور که گفتن افراد ضعیفی هستند و یا آنقدر موارد مشابه را در اطراف خود می بینند که قبح قضیه برایشان می شکند.
البته باید دانست مصرف مواد مخدر در ابتدای امر خوشایند است و اساساً اشخاص بر اساس اصل لذت به سراغ آن می روند و هدف هیچکسی معتاد شدن نیست اما در ادامه از جهات بسیاری آسیب می بینند.
ضمن اینکه دو نوع مصرف وجود دارد. یکی استعمال مواد است یعنی مداومت بر مصرف داشتن، که بعد از سه هفته اثرش از بدن خارج می شود. یکی هم همین اعتیاد است که مرحله سخت تری است و اثرات استفاده مواد همواره با فرد همراه است.
قربانی ادامه می دهد: مبارزه با مواد مخدر و حتی خود ترک اعتیاد بسیار مسأله سخت و پیچیده ای است. اولاً که هیچ معتادی خودش را معتاد نمی داند و ثانیاً آنقدر مواد با وجود او درآمیخته که دست کشیدن از آن مثل دست کشیدن از جان می ماند. برای همین هم خانواده های این افراد با مشکلات اساسی برای ترک وی روبرو می شوند. همراهی همه افراد جامعه در این زمینه ضروری است. این در حالی است که در موارد بسیاری با اعتیاد شخص، خانواده او را طرد می کنند یا حتی بعد از ترک و بهبودی حاضر به پذیرش وی نیستند. در مورد جامعه و اشتغال هم که به هیچ وجه دید خوبی نسبت به این افراد وجود ندارد.
بسیاری بر این باورند که بیکاری و فقر اقتصادی منجر به اعتیاد می شود. درست است؟
بیکاری عامل معتاد شدن نیست، می تواند به آن دامن بزند ولی علت نیست. طبق آمار 63% معتادان اول کار داشته اند بعد معتاد شده اند. ضمن اینکه در کارکنان دولتی نیز آمار اعتیاد بالاست.
حتی مرزی بودن استان خراسان شمالی تأثیری بر آمار معتادان ندارد. محموله هایی هم اگر وارد می شود، گذری هستند و در این جا نمی مانند و استفاده نمی شوند.
پس عامل اعتیاد چیست؟
عزت نفس ضعیف و باورهای غلط از مهم ترین عوامل اند.
ببینید در استان ما متأسفانه استعمال مواد از سر تفنّن بسیار رواج دارد. در مراسم غم و شادی به بهانه پر انرژی و سرحال شدن یا آرامش پیدا کردن علناً استعمال می شود.
همچنین عدم آگاهی از مهارت های زندگی نیز عاملی برای اعتیاد جوانان می شود. خانواده ها آگاهی ندارند و پشت گوش می اندازند.
ممکن است برای شما که اصحاب رسانه اید خوشایند نباشد اما جای رسانه در آگاهی رسانی به جامعه بسیار ضعیف است. گویی مسأله اعتیاد تابویی است که رسانه های استان از نزدیک شدن به آن واهمه دارد.
از طرفی متأسفانه اعتیاد علائمش را تا5 سال نشان نمی دهد. برای همین در فردی ممکن است اعتیاد پنهان وجود داشته باشد اما نه تنها خانواده، بلکه حتی خودش نیز آگاه نیست. اعتیاد مدت طولانی پنهان است مگر در مواردی خاص از مواد صناعی. بعد از این مدت نیز دیگر کار از کار گذشته است.
باورهای امروزی بیشتر القائاتی است که از طریق تبلیغات در فرد صورت می گیرد. باید باور کرد که باورهای جامعه و طرز فکرها تغییر کرده است. امروز وضعیت جوانان و زنان بیشتر نگران کننده است. خصوصاً زنان که نقش نگه دارنده و حمایتی را در خانواده داشته اند، حالا این نقش را از دست داده اند.
عمده ترین دلیلی که زنان را به دام موادی مثل شیشه می اندازد تبلیغات سوء مواد مخدر برای زیبایی است.
در استان ما لابراتور ساخت شیشه وجود ندارد. مواد صناعی از استان های مجاور وارد می شوند. خود تریاک هم دقیقاً تریاک نیست. بخش کمی تریاک است مابقی فضولات حیوانی، زرده تخم مرغ، خون لخته شده، مواد ضدعفونی کننده مثل وایتکس.
مجازات متخلفان چگونه است؟ با توجه به اینکه مجرمان این زمینه زیادند و کمتر پبش می آید که از کار خود دست بکشند، آیا در قوانین خلل وجود دارد؟
یک سری خلأهای قانونی وجود دارد. قاچاقچیان و فروشندگان کلان به خوبی از قوانین مربوط آگاهی دارند. مثلاً اگر قانون می گوید حمل صد کیلو مواد مجازات اعدام دارد، اینان برای فرار از اعدام در صورت دستگیری 99 کیلو یا فراتر 99کیلو و نیم حمل می کنند. بخاطر همین نیم کیلو مجازات مجرم کاهش می یابد. در مورد خرده فروش ها هم، مجازات سختی وجود ندارد چون مواد بسیار کمی از آنان کشف می شود. ضمن اینکه این ها خانوادگی فعالیت می کنند، خودش را بگیریم، همسرش، فرزندش، دوستانش یا آشنایان جایگزین می شوند. اگر هم جایگزینی نباشد یا بتوانیم همه را کنترل کنیم بخاطر همان بحث سودآوری و بازار خیلی خوب مواد، فرد دیگری وارد می شود. البته تعداد خرده فروش ها بسیار زیاد است. فضا و نیرو و هزینه خیلی زیادی هم نیاز دارد. متأسفانه تا زمانی که تقاضا وجود دارد اوضاع همین است.
فروغیان با اشاره به مافیای مواد مخدر توضیح داد: مافیای مواد مدام به دنبال تغییر شکل اعتیاد هستند تا وابستگی افراد حفظ شود. اینان به هیچ عنوان نمی خواهند مشتری خود را از دست بدهند. برای همین از هر روشی برای نگه داشتن وابستگی مشتری به مواد بهره می برند. در جدیدترین ابتکار سوداگران مواد از دنیای دیجیتال و موسیقی استفاده می شود. به این صورت که در یک سری موسیقی های خاص نت هایی ایجاد می شود که بخش های خاص مغز را که مواد مخدر واکنش نشان می دهند تحریک کند. در نتیجه در فرد نئشگی ایجاد می شود. افراد از مواد غیرصناعی مثل تریاک خسته شدند، شیشه جایگزین شد، بخاطر مضرات این دست مواد، این ها هم کنار گذاشته شدند حالا از راه تکنولوژی وارد شده اند. به طور کلی تا زمانی که مصون سازی صورت نگیرد، راهی برای گرایش به مواد ایجاد می شود.
تنها با تقویت باورهای جامعه و درونی شدن ارزش ها، می توان جلوی افزایش اعتیاد را گرفت و آن را به صورت قابل توجهی کاهش داد.
انتهای پیام/