اولین دوره بازی های المپیک تابستانی سال ۱۸۹۶ به میزبانی آتن یونان برگزار شد. با این حساب ۱۲۵ سال از آغاز بازی های المپیک به شیوه نوین می‌گذرد و طی این مدت ۳۱ دوره این بازی ها به سرانجام رسیده است.

ایران در اولین دوره این بازی ها حضور نداشت اما همزمان با برگزاری دومین دوره المپیک در فرانسه (۱۹۰۰ پاریس) شمشیربازی از ایران هم در بازی ها شرکت کرد. بنابراین نقطه آغاز ایران برای شرکت در بازی های المپیک مربوط به ۱۲۰ سال پیش می شود؛ موضوعی که پیش از این خبرگزاری مهر در گزارشی با عنوان «جرقه حضور ایران در المپیک از کجا زده شد؟/ پرنس اولین المپین شد» به آن پرداخت.

با این حال اما باید بازی های ۱۹۴۸ لندن را مبدایی برای حضور رسمی ورزش ایران در این بازی ها قرار داد، جاییکه ورزش ایران در قالب یک کاروان متشکل از چند ورزشکار از رشته های مختلف در بازی ها حاضر شدو این روند را به صورت مستمر تا به امروز ادامه داده است.

دریافت اولین دعوتنامه حضور در المپیک بعد از عضویت در IOC

تشکیلات ورزشی ایران تقریبا از پیش از بازی های المپیک ۱۹۳۶ برلین (۱۳۱۵ شمسی) به وجود آمد. آن زمان ایران در کمیته بین المللی المپیک (IOC) عضویت نداشت اما طبق دعوتنامه دریافتی در اردویی با نام «همایش تربیت بدنی و ورزش» در آلمان که محل برگزاری بازی های المپیک بود، شرکت کرد.

بعد از اتمام جنگ جهانی دوم اوضاع اجتماعی ایران به تدریج آرام شد و مسابقه های قهرمانی کشور که از سال ۱۳۱۸ شروع شده بود پس از مدتی وقفه مجدد از سر گرفته شد. در جریان این رقابت ها ورزشکاران ایران به خصوص در دو رشته وزنه برداری و کشتی نشان دادند که قادر به نبرد و رقابت در صحنه های بین المللی هستند به خصوص که حضور تیم وزنه برداری ایران در مسابقات اروپایی ۱۹۴۷ -به صورت میهمان- نشان داد که ایران در این رشته می تواند جزو ۱۰ تیم اول جهان باشد. در کشتی هم رقابت های داخلی و به خصوص حضور مربی با تجربه و بین المللی از ترکیه به نام «صاییم اریکان» نوید بخش آینده موفق ورزشکاران این رشته بود.

سازمان ورزش کشور که در آن روزها «انجمن تربیت بدنی و پیشاهنگی» نامیده می شد در سال ۱۳۲۵ مبادرت به تشکیل فدراسیون های ورزشی کرد. همزمان فدراسیون های تازه تاسیس با تلاش افرادی همچون دکتر علی کنی و ابوالفضل صدر و فتح الله امیرعلایی به عضویت فدراسیون های بین المللی در آمدند. در همین راستا و در تیرماه ۱۳۲۵ (۱۹۴۷ میلادی) کمیته بین المللی المپیک درخواست ایران را برای عضویت در این کمیته پذیرفت.

همزمان کمیته ملی المپیک در ایران تشکیل شد و اساسنامه آن هم طبق منشور المپیک تدوین شد. دکتر علی کنی هم به عنوان اولین رئیس این کمیته منصوب شد و هیات اجرایی هم با حضور افرادی مانند مهندس حسین صادق، نصرت الله شاهمیر، سرهنگ مبشری، سروان محمد خاتمی و حمید محمدپور شکل گرفت.

اینگونه راه برای ورود به صحنه بازی های المپیک هموار شد طوریکه نخستین کاروان رسمی ایران ۱۳ ماه بعد از عضویت ایران در IOC در بازی های ۱۹۴۸ لندن شرکت کرد. (بعد از المپیک ۱۹۳۶ که ایران در اردوی جانبی آن شرکت داشت دو المپیک ۱۹۴۰ و ۱۹۴۴ به علت جنگ برگزار نشد)

لوگوی المپیک ۱۹۴۸ لندن و عکس مربوط به محمد جعفر سلماسی تنها مدال آور ایران در آن بازی ها

اولین حضور رسمی در المپیک با وام یک میلیون ریالی!

حضور ایران در المپیک ۱۹۴۸ لندن طبق دعوتنامه دریافتی از کمیته بین المللی المپیک انجام شد اما زمانیکه این دعوتنامه برای ایران ارسال شد دولت از لحاظ بودجه در مضیقه بود. در لایحه دولت قرار بود مجلس سه میلیون ریال برای کمک به تربیت بدنی تصویب کند اما در نهایت به دلیل اوضاع متشنج داخلی و کسری بودجه تمام لوایح دولت در مجلس رد شد.

اینگونه شد که تیمسار جهانبانی رئیس وقت تربیت بدنی ایران به شاه متوسل شد و برای تشکیل اردو و اعزام کاروان به المپیک «یک میلیون ریال» وام گرفت. بعد از آن بود که اردوی ورزشکاران ایرانی شکل گرفت و در آخرین لحظات از مهلت باقی مانده ثبت نام آنها برای اعزام به بازی ها انجام شد. بدین ترتیب کاروان ایران در ۶ رشته وزنه برداری، کشتی، مشت زنی، ژیمناستیک، بسکتبال و تیراندازی با ۳۸ ورزشکار و ۱۳ همراه برای نخسین بار در بازی های المپیک شرکت کرد.

این کاروان با پرچمداری سرهنگ مصطفی بهارمست در مراسم رژه المپیک ۱۹۴۸ لندن شرکت کرد. در این بازی ها محمد جعفر سلماسی در دسته ۶۰ کیلوگرم مسابقات وزنه برداری صاحب مدال برنز شد و نخسین نشان ورزش ایران در بازی های المپیک را به نام خود ثبت کرد.

در همین رقابت ها در کشتی یک رتبه چهارمی و یک رتبه پنجمی در سبک ترین و سنگین ترین وزن ها به دست آمد. در بسکتبال هم تیم ایران در میان ۲۸ تیم شرکت کننده در رده ۱۴ ایستاد اما در سایر رشته ها موفقیت قابل توجهی به دست نیامد.

پیشینه ۱۲۰ سال حضور ایران در بازی های المپیک

بعد از حضور در المپیک ۱۹۴۸ لندن و تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، ورزش ایران در تمام ادوار برگزارشده بازی های المپیک شرکت داشت. بعد از پیروزی انقلاب ۵۷ اما ایران در دو دوره بازی ها غیبت داشت. (۱۹۸۰ شوروی و ۱۹۸۴ لس آنجلس)

سال ۱۹۸۰ المپیک بیست و دوم به میزبانی شوروی در مسکو برگزار شد. آن بازی ها به دلیل اشغال افغانستان که کشور مسلمان و همسایه ایران است، از سوی کشورمان تحریم شد. مسئولان ورزش ایران المپیک بیست و سوم را هم به دلیل حمایت‎های آمریکا از عراق که به خاک کشورمان تجاوز کرده بود، تحریم کردند. آمریکا میزبان این بازی‎ها (۱۹۸۴) در لس آنجلس بود.

پیش از برگزاری بازی های ۱۹۸۸ سئول اما مجدد شرکت در بازی های المپیک در برنامه ورزش ایران و دولتمردان قرار گرفت. اینگونه شد که کاروان ایران با ۲۷ ورزشکار در آن دوره بازی ها شرکت کرد اگرچه نتیجه ای بهتر از کسب یک مدال نقره (عسگری محمدیان در کشتی آزاد) و جایگاه مشترک ۲۶ با هفت کشور به دست نیاورد.

جعفر سلماسی دارنده مدال برنز المپیک ۱۹۴۸ لندن و اولین مدال آور ایران

بعد المپیک ۱۹۸۸ حضور ایران و ورزشکاران ایرانی در بازی های المپیک به صورت متوالی ادامه پیدا کرد.

در هر صورت اینکه تا به امروز ورزش ایران جدا از المپیک ۱۹۰۰ پاریس، به صورت رسمی در ۱۶ دوره دیگر این بازی ها کاروان اعزامی داشته است و امروز هم در آستانه اعزام هفدهمین کاروان خود قرار دارد.

پیشینه ۱۲۰ ساله ورزش ایران از حضور در ادوار مختلف بازی های المپیک به شرح زیر است:

حضور دوباره ورزش ایران در المپیک در بازی های ۲۰۲۰ توکیو رقم می خورد. این بازی ها ازاول مردادماه به میزبانی ژاپن آغاز شده و تا ۱۷ مردادماه ادامه خواهد داشت.