لباس نو بر تن «باغ‌کوشک» جاجرم

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک»، باغ و بنای کوشک مربوط به دوره افشار و قاجار است و به خوانین محلی جاجرم از طایفه گرایلو تعلق داشته و به کاظم خان گرایلو منتسب است. بنای کوشک به دلیل نوع و جنس مصالح که از خشت و گل و بسیار آسیب‌پذیر است در سال‌های گذشته بسیار آسیب‌دیده و مرمت آن دشوار است. 

آثار تاريخي هر منطقه بيانگر هويت و فرهنگ آن منطقه است و توجه مسئولان به‌منظور حفظ و حراست از اين فرهنگ امري ضروري است و بی‌تردید باغ‌های تاريخي به‌ویژه در شهرهاي كويري به‌عنوان يكي از عناصر ارزشمند كالبدي هر شهر بايستي حفظ شوند و از تفكيك و تغيير كاربري آنها جلوگيري شود تا ضمن روح بخشي به فضا و ارتقاي سيما و منظر شهري، بخشي از هويت تاريخي و فرهنگي هر شهر را به نمايش بگذارند. 

 اما آنچه از بنا و محوطه بنای باغ کوشک جاجرم مشخص است این است که این بنای تاریخی آن‌چنان که باید موردتوجه مسئولان قرار نگرفته و واژگونی  متعدد سطل زباله توسط حیوانات و ریخته‌شدن زباله‌ها در فضای این بنای تاریخی، مورد انتقاد شدید مردم  قرار گرفته است و باوجوداینکه باغ کوشک جاجرم یک آثار تاریخی در منطقه سرسبز، زیبا و آرام قرار دارد، اما نبود حصار مناسب در اطراف آن به معضل تبدیل شده است.

مالکیت باغ کوشک در اختیار بخش خصوصی

محمد ایزدی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک» گفت: مالکیت باغ کوشک در اختیار بخش خصوصی و ورثه خانواده گرایلو بوده؛ اما  ثبت ملی شده است و از این بابت نیاز به رسیدگی و حداقل امکانات لازم برای حفظ و حراست یک اثر تاریخی دارد. 

شهردار جاجرم افزود: درگذشته اختلاف‌نظری بین سازمان میراث‌فرهنگی و خانواده‌ها بود که مسئله مرتفع شد و شهرداری هم در چندین سال گذشته در خصوص عرض معبر و خیابان اختلاف‌نظری با مجموعه میراث و اداره میراث خراسان شمالی داشت که چند مرحله جلسه هم‌اندیشی برگزار شد و به تفاهم‌ رسیدیم.

پاتوق معتادان

وی مطرح کرد: بخشی از عرض معبر  به‌طوری که به عرصه و حریم اثر تاریخی آسیب نزند را تعیین کردیم و تأمین اعتبار از طریق مجموعه میراث صورت در خصوص حصارکشی باغ انجام شد. 

ایزدی گفت: باتوجه‌به باز بودن فضای اطراف بنای تاریخی باغ کوشک جاجرم، این میراث‌فرهنگی در حال حاضر به پاتوق‌ معتادان تبدیل شده و برای همسایه‌ها و مجاوران اثر آزاردهنده بود. 

تأمین اعتبار از طرف میراث فرهنگی

شهردار جاجرم با بیان اینکه تأمین اعتبار از جانب میراث‌فرهنگی انجام شده است،افزود: شهرداری در کنارش تعهد داده که همراهی لازمه را انجام دهد تا بتوانیم با حداکثر کیفیت، یک کار در خور شأن فضای میراث و متناسب با بافت تاریخی انجام بدهیم.

ایزدی عنوان کرد: پیمانکار پروژه مستقر‌ شده، تعیین محدوده پی‌کنی بر کف دیوار صورت‌گرفته، امروز هم که شاهد شروع عملیاتش بودیم تا با همکاری پیمانکار بحث حریم باغ کوشک و حصارکشی آن در ایام پیشرو شروع و مرتفع می‌شود.

نبود حصار سبب کثیفی باغ می‌شود

شهردار جاجرم بیان کرد: قطعاً باتوجه‌به نبود حصار بحث کثیفی، زباله و اطراف حاشیه باغ برای مردم‌آزار دهنده بود‌ و مشکل ما با مالکین باغ بود که باغ مالک شخصی دارد و ما می‌خواستم ورود کنیم، حتی برای خدمات‌دهی، بعضاً با مخالفتی همراه بود نگرانی داشتند که من شهرداری که خدماتی را می‌دهم، شاید ادعای مالکیت کنم از این بابت همسایه‌ها در مضیقه و اذیت بودند درنهایت مالکین پذیرفتند و همراهی لازم را داشتند.

وی افزود: از امروز همکارانمان نظافت کامل باغ و مسیر را انجام می‌دهند، سطل زباله باغ که جانمایی مناسبی نداشت، جابه‌جا شد، مسائلی که برای ساکنین آزاردهنده بود ان‌شاءالله مرتفع شود بحث نظافت را همین امروز تکمیل می‌کنیم.

باغ کوشک، ساخته پیش از قاجار

 محمدرضا طالبی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک» گفت: باغ و بنای کوشک یکی از آثار باارزش ثبتی شهرستان است که مربوط به دوره پیش از قاجار است و  به تاریخ ۱۳۸۷/۱۲/۱۸ به شماره ۲۵۳۹۱ به لحاظ ارزش‌های معماری واجد شرایط ثبت شناخته شد و با قدمت افشاریه در لیست آثار تاریخی شهرستان قرار گرفت.

مسئول میراث‌فرهنگی جاجرم افزود: هر اثری که در لیست آثار تاریخی ایران به ثبت می‌رسد وظیفه ذاتی مجموعه وزارت میراث‌فرهنگی بحث حفظ و مراقبت از آن اثر ارزشمند است. 

وی عنوان کرد: باغ بنای کوشک هم از این امر مستثنی نبوده و از ابتدای ثبت این اثر تاریخی دغدغه مجموعه وزارت اداره کل و خود نمایندگی شهرستان بر این بوده که این محل را با عنوان باغ و بنای کوشک به ثبت برساند. 

مسئول میراث‌فرهنگی  شهرستان جاجرم گفت: کوشک در اصطلاح به عنوانی از کاخ یا یک عمارت شاه‌نشین درگذشته نام‌برده می‌شد. 

وی عنوان کرد: در چهارم مردادماه سال ۱۳۹۶ عرصه و حریم این اثر تاریخی به‌صورت مصوب با امضای معاون میراث‌فرهنگی وقت تصویب شد. 

نارضایتی مالکین و همسایه‌ها

مسئول میراث‌فرهنگی  شهرستان جاجرم در ادامه گفت: از همان تاریخ شروع نامه‌نگاری اداری، مرمت صورت گرفت و خوشبختانه تا این تاریخ یک سری‌کارهای مفید هم انجام شده است . 

وی ادامه داد: از جمله می‌توان به حصارکشی اطراف این بنای تاریخی در ضلع جنوبی و ضلع شرقی طی سال گذشته اشاره کرد که تقریباً می‌شود گفت عرصه بنا حصارش انجام شده فقط یک ضلع آن مانده بود که سال‌های گذشته با اختصاص اعتبار می‌خواستیم انجام شود که با یک سری نارضایتی هم از طرف مالکین و هم از طرف همسایه‌های بنا مواجه شدیم که  این مورد به بحث و صورت‌جلسه کلانتری منتهی شد. 

طالبی عنوان کرد: بحث تخریب قسمتی از دیوارها و یک سری ازاین‌دست موارد اتفاق افتاد که حصارکشی تا امسال به تعویق افتاد. 

همکاری و همدلی ارگان‌ها و مالکین

مسئول میراث‌فرهنگی  شهرستان جاجرم بیان کرد: خوشبختانه هم اکنون با همکاری و همدلی بین دادستان، شهردار، مجاوران بنا و مشخصاً مالکین بنا، طی توافقی که با شهرداری انجام شد، مقرر شد با رعایت ضوابط عرصه و حریم؛ حصارکشی ضلع جنوبی هم انجام شود. 

طالبی مطرح کرد: به لحاظ اهمیت این بنا، خواسته‌های به حق مردم و مکاتباتی که دادستان داشته است،  پروژه باغ کوشک را در اولویت قرار دادیم و از پیمانکار، قول گرفتیم که در زودترین زمان ممکن این مورد مرتفع شود. 

نظافت بنا توسط شهرداری

مسئول میراث‌فرهنگی  شهرستان جاجرم بیان داشت: ‌ در حضور دادستان از شهردار جاجرم هم قول نظافت بنا و هرس درختان اطراف گرفته شد که به‌زودی انجام می‌گیرد تا شاهد نمونه یک باغ ایرانی مخصوص متناسب با زیست‌بوم جاجرم باشیم. 

کلاه‌فرنگی یا باغ کوشک

 حسین علیزاده در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصر اترک» گفت: باغ کوشک در بافت تاریخی شهر ساخته شده و از بناهای شاخص جاجرم و مربوط به دوره افشاریه است، یعنی توسط خوانین گرایلو در دوره افشاریه ساخته شده است.

کارشناس میراث‌فرهنگی شهرستان جاجرم افزود: مصالح بنا از خشت خام، گل و چینه است، بنا دو یا سه‌طبقه بوده و در زمانی که در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار، اعتماد سلطنت وقتی این بنا را می‌بیند ذکر می‌کند که حدود چهارده متر از ارتفاع این بنا هنوز باقی است.

علیزاده عنوان کرد: این بنا به شکل مربع ساخته شده و حدود ۳۳ متر در ۳۳ متر ابعادش است به‌صورت چلیپایی‌ ساخته شده است؛ یعنی دو تا راهروی متقاطع که در وسط بنا همدیگر رو قطع می‌کنند و اتاق‌های مختلف و متعددی ساخته شده و همان‌طور که از اسمش پیداست. کوشک است. 

 کارشناس میراث‌فرهنگی شهرستان جاجرم گفت: بنا در حال بازسازی و مرمت است کشیدن حصار هم انجام خواهد شد و به‌عنوان یکی از مراکز گردشگری مورداستفاده قرار خواهد گرفت‌.

 نتیجه‌گیری: می‌توان به اهمیت و تأثیر مثبت اقدامات انجام شده در باغ کوشک اشاره کرد، با انجام تمیزکاری و پاک‌سازی زباله‌ها، عوض‌کردن مکان سطل زباله به‌جای مناسب و حصارکشی مناسب اطراف باغ، بهبود زیادی در وضعیت این منطقه ایجاد شده است و در آینده نیز بهتر خواهد شد. 

تلاش و همکاری مسئولان، مردم و خوانین گرایلو در این زمینه نتایج چشم‌گیری را به همراه داشته است و بهبود ظرفیت باغ کوشک به‌عنوان یک فضای تاریخی و گردشگری ساکنان شهر، تضمین شده است. 

به عبارتی با اعمال تغییرات و اصلاحات لازم در باغ کوشک، محیطی سالم و پاک برای افراد تا حدودی به وجود آمده و در آینده نیز بهتر خواهد شد. 

این اقدامات نه‌تنها برای بهبود زیست‌بوم اطراف این باغ بلکه برای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان نیز حائز اهمیت است، امیدواریم که این تحولات مثبت در باغ کوشک، موجب افزایش آگاهی و مسئولیت‌پذیری بیشتر همه افراد شود و به‌عنوان الگویی برای حفظ و بهبود محیط‌زیست در دیگر مناطق شهر مطرح شد. 

گزارش از: سمانه میرزایی

انتهای خبر/