سرای سالمندان، ایستگاهی برای روزهای آخر زندگی

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک»، در دوره سالمندی از عمر انسان، سالمند با موضوعات و مسائلی روبرو می‌شود که هم برای خود او، هم دیگران و هم جامعه از اهمیت خاصی برخوردار است.

این موضوعات و مسائل به دلیل نیاز به کسب شناخت و مهارت، با ورود اندیشمندان علوم‌انسانی و اجتماعی به‌عنوان یک حوزه مطالعاتی شکل‌گرفته و توجه صاحب‌نظران، جامعه‌شناسان و مصلحان اجتماعی را به خود معطوف داشته است.

کاهش مرگ‌ومیرها و افزایش جمعیت سالمند در جوامع نیز سبب شده است تا موضوع سالمندی و بررسی جوانب آن از اهمیت بیشتری نسبت به گذشته برخوردار شود. پدیدآمدن جامعه‌شناسی سالمندی در دهه اخیر محصول این روندها بوده است.

در استان خراسان شمالی ۱۰۴ هزار و ۴۸۸ نفر بالای ۶۰ سال سن دارند، میانگین نرخ سالمندی در کشور ۱۰٫۷ درصد و میانگین جهانی این شاخص جمعیتی ۱۲ درصد است.

نرخ سالمندی در خراسان شمالی کمتر از ۱۰ درصد است، اینک ۱۲ هزار و ۶۷۳ نفر از سالمندان نیازمند این استان مستمری‌بگیر سازمان بهزیستی هستند که ماهانه حقوق دریافت می‌کنند.

ضرورت حمایت اجتماعی از سالمندان

یک جامعه‌شناس در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک»، در پاسخ به این سؤال که آیا سرای سالمندی در جامعه ما مکان مناسبی برای گذرانئن عمر این افراد است، اظهارکرد: در جوامع نوین با افزایش و بهبود شاخص‌های بهداشتی و کاهش مرگ‌ومیر و افزایش میزان امید به زندگی جمعیت سالمند سیر صعودی دارد.

معصومه عیدی افزود: از طرفی دیگر با تغییرات حاصل از تحولات نهادهای اجتماعی مثل خانواده از شکل سنتی به جدید بسیاری از کارکردهای گذشته را ازدست‌داده است و خانواده همانند قبل نمی‌تواند در جهت نگهداری و تداوم نقش و فعالیت سالمندان مسئولیت خود را ایفا کند.

این جامعه‌شناس ادامه داد: در جوامع نوین باتوجه‌به تغییرات فعالیت‌های اقتصادی، تغییرات اجتماعی و استحاله ارزش‌های فرهنگی و کم‌رنگ‌شدن کارکردهای نهاد دین جوامع ناگزیر است سالمندان را در مکانی به جز خانه‌نگهداری کنند.

وی تصریح کرد: سرای سالمندان یکی از راهکارهای جدید جامعه برای کژکارکرد نهاد خانواده در قبال سالمندان طراحی و بنیان نهاده شده است.

عیدی نیازهای سالمندان را این‌گونه برشمرد و گفت: نیازهای سالمندان بیشتر اجتماعی، روانی و بهداشتی هستند.

این جامعه‌شناس بجنوردی افزود: یکی از نیازهای سالمندان حمایت اجتماعی است چرا که سالمندان از گروه‌های آسیب‌پذیرتر جامعه هستند و برای تأمین کیفیت زندگی باید زیرپوشش حمایت‌های اجتماعی قرار بگیرند.

استاد دانشگاه کوثر بجنورد گفت: حمایت‌های اجتماعی شامل توجه، محبت و مساعدت اعضای خانواده، دوستان و سایر افراد اطراف شخص را در برمی‌گیرد.

عیدی در مورد ایجاد شبکه روابط برای افراد سالمند اظهارکرد: در لایه اول با خانواده و اطرافیان و در مرحله بعد در سرای سالمندان است.

ازدواج مجدد سالمندان از جدی‌ترین نیازهای سالمندان

عضو هیأت علمی دانشگاه کوثر بجنورد در خصوص نیازهای روانی سالمندان، گفت: نیاز به همراه و همدل و شاید ازدواج دوباره سالمندان از جدی‌ترین نیازهای افراد سالخورده باشد. در طی پژوهش‌های انجام شده این مسئله پرواضح است که می‌تواند کارکرد مثبتی در روان افراد سالخورده داشته باشد؛ ولی متأسفانه در بافت فرهنگی ما به‌خوبی جا نیفتاده است.

عیدی درمورد نیازهای بهداشتی سالمندان اظهارکرد: هر چقدر سن افراد بالاتر می‌رود، احتمال ابتلا به بیمارهای مزمن افزایش می‌یابد؛ بنابراین باید سالمندان از خدمات بهتر، بیشتر و تخصصی‌تر بهداشتی و پزشکی برخوردار باشند.

آیا در جامعه ما شرایطی که سالمند بتواند خوب زندگی فراهم است؟ و باید چه امکاناتی داشته باشند تا زندگی بهتر و شادتری داشته باشد؟

این جامعه‌شناس در خصوص این سؤال در جامعه ما شرایط خوب زندگی‌کردن سالمند موجود است، اظهار داشت: در جامعه ما سرای سالمندان متأسفانه به‌عنوان پدیده‌ای مدرن، بهینه‌سازی نشده و تنها بخشی از نیازهای سالمندان را رفع کرده و به مابقی نیازهای آنان توجهی نمی‌شود.

عیدی افزود: گویا سرای سالمندان فقط و فقط برای خدمات پرستاری و پزشکی است. این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته امکانات به شیوه‌ای استاندارد شده برای آنان لحاظ شده است. برای مثال، باشگاه‌های سالمندی، سفرهای کوتاه‌مدت درون‌شهری مختص سالمندان، سهولت شبکه حمل‌ونقل مخصوص سالمندان برای برقراری روابط و تعامل اجتماعی وجود دارد.

این عضو هیأت علمی دانشگاه کوثر بجنورد با بیان اینکه در ایران تنها کانون جهان‌دیدگان را داریم، افزود: این کانون بیشتر در تهران و کلان‌شهرها وجود دارد و متأسفانه در جامعه کنونی به دیگر ابعاد موردنیاز سالمندان توجهی نشده است.

عیدی تأکید کرد: ما باید برای بهبود وضعیت سالمندان و جلوگیری از بحران در بین سالمندان نیاز جدی و مبرمی به برنامه‌ریزهایی داریم که تمامی نیازهای آنان را پوشش دهد.

وی ادامه داد: با افزایش مشارکت‌های اجتماعی سالمندان، قراردادن امکاناتی که در جهت حفظ تعاملات اجتماعی و توجه به‌تمامی ابعاد نیازهای روانی - عاطفی سالمندان تدابیر جدی‌تری اتخاذ شود.

۱۲ هزار و ۶۷۳ سالمند تحت پوشش بهزیستی خراسان شمالی هستند

سرپرست سازمان بهزیستی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک» اظهار کرد: یک هزار و ۳۴۰ سالمند این استان در ۱۲ مرکز روزانه، شبانه‌روزی خانه‌های حمایتی نگهداری و از خدمات ویژه بهزیستی بهره‌مند می‌شوند.

صادق جعفری بیان کرد: ۱۲ مرکز شبانه‌روزی، مرکز روزانه و خانه حمایتی سالمندان در این استان دایر است که گروه هدف را پوشش می‌دهد همچنین دو مرکز دیگر با ظرفیت ۹۰۰ نفر نیز برای سالمندان وجود دارد که برای آموزش و توانمندسازی و اوقات فراغت درحال‌خدمت رسانی هستند.

وی افزود: مراکز شبانه‌روزی سالمندان این استان در شهرستان‌های بجنورد، شیروان، اسفراین و مانه و سملقان با ظرفیت حدود ۱۸۰ نفر به جامعه هدف خدمات ارائه می‌دهند. 

سرپرست بهزیستی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: به‌ازای نگهداری هر نفر در مراکز شبانه‌روزی این سازمان حمایتی در سال ۱۴۰۲ در مراکز درجه‌دو، ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان به‌ازای هر سالمند، برای سالمندان خانه‌های حمایتی ۶ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان همچنین در مراکز روزانه نیز ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان واریز می‌شود.

وی گفت: مراکز روزانه نگهداری سالمندان نیز در بجنورد و اسفراین با ظرفیت حدود ۱۷۰ نفر ایجاد شده است که به‌ازای هر نفر ۲۲ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال یارانه به مراکز پرداخت می‌شود. 

جعفری خاطرنشان کرد: در مراکز توانمندسازی، روزانه و شبانه انواع برنامه تفریحی، آموزشی و توانمندسازی در حوزه‌های موسیقی، مشاعره، نمایش، کارهای فرهنگی، آموزشی و علمی برای سالمندان در حال اجرا است.

وی ادامه داد: در مراکز شبانه‌روزی سالمندانی هستند که سن‌های بالایی دارند و از خانه دور هستند شورای سیاست‌گذاری سالمندان به ریاست استاندار نیز وجود دارد که به‌صورت موردی سالمندان بررسی می‌شوند.

این مسئول گفت: دو مرکز بنیاد فرزانگان نیز در بجنورد و شیروان توسط بخش خصوصی راه‌اندازی شده است که رسیدگی امور سالمندان را در بحث آموزش بر عهده دارند. 

وی در بخش دیگری از سخنانش بر مناسب‌سازی اماکن عمومی، دولتی، اداره‌ها، سازمان‌ها، بوستان‌ها و مکان‌های تفریحی تأکید کرد و افزود: علاوه بر گروه معلولان گروه سالمندان نیاز به مناسب‌سازی دارند که متأسفانه دراین‌خصوص در برخی از اماکن غفلت می‌شود.

سرپرست سازمان بهزیستی خراسان شمالی افزود: اینک جامعه به سمت سالمندی می‌رود باید مناسب‌سازی را در همه اماکن حتی بخش خصوصی رعایت کنیم چرا که سالمندان با کوچک‌ترین مشکل در مناسب‌سازی با چالش جدی مواجه خواهند شد .

جعفری تصریح کرد: علاوه بر مراکز دولتی و سازمان‌ها باید مطب‌های پزشکان، آزمایشگاه‌ها، داروخانه‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، سایر مراکز بهداشتی و درمانی، هر گونه مراکز دریافت خدمت حتی رفاهی باید از مناسب‌سازی برخوردار باشد؛ اما متأسفانه بعضی از مراکز خصوصی درمانی که با گروه سالمند در ارتباط هستند هیچ‌گونه استانداردها را رعایت نکرده‌اند درصورتی‌که با ایجاد یک رمپ، آسانسور و سایر امکانات حضور سالمند را به‌راحتی امکان‌پذیر خواهد کرد.

وی گفت: از شهرداری‌ها، دستگاه‌های مسئول و مربوط و حتی بخش خصوصی می‌خواهیم که باتوجه‌به اینکه گروه زیادی از جمعیت از جمله سالمندان، معلولان، جانبازان، مادران باردار و مادران داری کودک و یا هر کسی که در مدتی از دوران زندگی دچار شکستی و یا مشکلاتی خواهد شد نیاز به مناسب‌سازی دارند به این مهم جدی توجه کنند. 

جعفری ادامه داد: سیاست‌های سازمان بهزیستی در نگهداری سالمندان در مراکز کوچک با ظرفیت‌های محدود است و تلاش می‌شود تا نگهداری این قشر در مراکز کوچک در اولویت قرار گیرد چرا که شرایط روحی و روانی در چنین خانه‌هایی از مراکز پرجمعیت مطلوب‌تر است.

وی اظهار کرد: مراکز حمایتی خانه‌های کوچک فرصت مؤثری در این زمینه است و در واقع معلولان و سالمندانی که از نظر جسمانی و روانی نسبت به دیگران شرایط بهتری دارند؛ اما فاقد خانواده یا سرپرست هستند با حضور در این مراکز فرصت حضور در جامعه و زندگی نیمه‌مستقل را خواهند داشت.

این مسئول بیان کرد: علت‌های زیادی در مورد وجود سالمند در خانه‌های سالمندی و جود دارد از جمله اینکه بعضی از آنان مجهول‌الهویه‌اند و کسی را برای نگهداری ندارند و یا خانواده مؤثری برای نگهداری ندارند و بعضی‌ها هم هستند که خانواده مؤثری دارند؛ اما به این تفاهم رسیدند که در خانه سالمندان باشند.

سرپرست بهزیستی خراسان شمالی گفت: دو مرکز شبانه‌روزی آقایان و دو مرکز بانوان، دو مرکز روزانه خانم و دو مرکز آقایان، دو مرکز خانم‌ها و آقایان در دو نوبت، دو مرکز توانمندسازی سالمندان و یک‌خانه سالمندی برای آقایان و دوخانه سالمند برای خانم‌ها در بجنورد وجود دارد.

نتیجه‌گیری: سالمندان به سه علت نداشتن خانواده مؤثر، مجهول‌الهویه بودن و یا اینکه با خانواده و فرزندان خود به تفاهم رسیده‌اند که در خانه سالمندان نگهداری می‌شوند، به سرای سالمندی سپرده می‌شوند یکی از نیازهای مادی سالمندان، مناسب‌سازی بسترها در سطح استان و یکی از نیازهای روحی این قشر نیز به ازدواج مجدد است که فرزندان و یا مسئولین باید این موارد را در نظر بگیرند تا سالمندان در فضای بهتری زندگی کنند.

گزارش از: هدیه دهقانی

انتهای خبر/