جای خالی سبک زندگی اسلامی در فرهنگ ایرانی

 تأثیر مستقیم عملکرد نهادها بر سبک زندگی افراد جامعه

 جامعه‌شناس حوزه زندگی ایرانی و اسلامی در گفتگو با خبرنگار عصراترک گفت: سبک زندگی مجموعه‌ای از شیوه‌ها و رفتارها که بر زندگی مردم  تأثیر می‌گذارد.

 مهدی نوری در ادامه افزود: رفتارهای ما در جامعه انعکاسی از اوضاع فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه دارد که این تأثیرگذاری برگرفته از عملکرد دستگاه‌های مربوطه است.

 وی با اشاره به تأثیرگذاری سبک زندگی افراد بر نابهنجاری‌های اجتماعی، بیان کرد: اگر نهادهای اجتماعی بتوانند وظایف خود را به‌درستی انجام دهند تأثیر مثبت آن را می‌توانیم بر روی رفتارهای اجتماعی افراد جامعه ببینیم.

 وی افزود: همچنین درصورتی‌که این نهادها وظایف خود را انجام ندهند یک ناترازی در عملکرد جامعه به وجود می‌آید که بر روی سایر ابعاد جامعه تأثیر می‌گذارد.

 حضور پررنگ بانوان در تمامی عرصه‌های جامعه، حلال مشکلات است

 نوری مشکلات اقتصادی مردم را ناشی از تأثیر منفی عملکرد نهاد مربوطه دانست و عنوان کرد: برای جبران مشکلات اقتصادی، مرد و زن در کنار یکدیگر زمان بیشتری را برای کارکردن می‌گذارند و در نتیجه نقش پدر و مادر خانواده کم‌رنگ می‌شود که آسیب آن برنهاد جامعه و بعدها بر کل جامعه است.

 وی تأکید کرد: جامعه به‌عنوان یک موجود زنده تمامی بخش‌های آن به یکدیگر متصل و مربوط هستند و در صورت انجام صحیح تمام وظایف نهادها، سبک زندگی سالم در جامعه شکل می‌گیرد.

 این جامعه‌شناس اظهار داشت: در ابتدا باید چارچوب مشخصی توسط کارشناسان برای سبک زندگی ایرانی و اسلامی تعریف شود و با کمک نهادهای فرهنگی، در جامعه به‌عنوان یک فرهنگ ایرانی و اسلامی نهادینه شود.

 وی با بیان اینکه بخش غالب جامعه ایرانی زنان هستند، تصریح کرد: اگر این تفکر که بانوان همانند مردان می‌توانند در جامعه تأثیرگذار باشند، شکل بگیرد؛ با حضور پر رنگ زنان در تمام نهادهای جامعه بسیاری از مشکلات حل می‌شود.

 سبک زندگی اسلامی الگویی راهبر و راهگشا برای انسان‌ها

 کارشناس حوزه زندگی ایرانی و اسلامی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: سبک زندگی به انتخاب روش و شیوه صحیح برای زندگی که ضمن تأمین خواسته‌های معنوی و مادی انسان، در نهایت زمینه‌های رضایت و خشنودی خداوند متعال را نیز فراهم آورد و این مهم جز با انتخاب الگویی جامع و حامل فضایل و ارزش‌ها در زندگی تحقق نخواهد گرفت.

 حجت‌الاسلام‌والمسلمین ناصر هدایتی در ادامه افزود: این الگوی متعالی در تاریخ پر شکوه اسلام موجود است؛ الگویی که راهبر و راهگشا بوده و همواره انسان را به‌سوی معیارها و ساختارهای وجودی خویش فرامی‌خواند.

 وی خاطرنشان کرد: در نگاه اول به نظر می‌رسد سبک زندگی را باید از منظر فردی بررسی و تحلیل کرد؛ اما نکته حائز اهمیت این است که طرح موضوع آسیب‌شناسی و اصلاح سبک زندگی از سوی مقام معظم رهبری با رویکرد اجتماعی و ملی مطرح شده است؛ ازاین‌رو باید این موضوع را به‌عنوان یک مسئله اجتماعی و ملی موردتوجه و تحلیل قرار داد.

 وی تصریح کرد: منابع و فرصت‌هایی که افراد برای گذران زندگی انتخاب می‌کنند، از عوامل اجتماعی مؤثر در سبک زندگی است.

 وی بیان کرد: در هر جامعه‌ای، انسان‌ها در معرض فرصت‌های مصرف مختلفی مانند پوشاک، خوراک، نحوه گفت‌وگو در اجتماع، تعامل، خوابیدن و دیگر لذت‌های زندگی قرار می‌گیرند که به شرایط اجتماعی آن جامعه اختصاص دارد؛ بدین معنا که در شرایط اجتماعی جامعه ایران، ظرفیت‌هایی به افراد جامعه ارائه می‌شود.

 هدایتی عنوان کرد: همچنین امکانات و شرایطی که در شهرهای بزرگ وجود دارد در روستاها نیست و هر کدام وضعیت و موقعیت متفاوتی نسبت به دیگری دارند؛ ازاین‌رو ما مجبور هستیم انتخاب‌هایی داشته باشیم که در یک جامعه ارائه می‌شود.

 نظام کلان مدیریت جامعه و فرهنگ بیگانه از عوامل تأثیرگذار بر سبک زندگی ایرانی

 وی با بیان اینکه بخش دیگری از عوامل مؤثر در سبک زندگی ما نظام کلان مدیریت جامعه است، گفت: این نظام مدیریتی می‌تواند در صحنه اجتماعی و فردی و البته رشد فردی اثرگذار باشد؛ هر چند نهاد خانواده، آموزش‌وپرورش، مساجد، آموزشگاه‌ها، محیط رشد و زندگی اجتماعی ما را فراهم می‌کنند؛ اما عملکرد آنها و دستگاه‌های قضایی و انتظامی و... با مدیریت کلان اجتماعی و سازوکارهای اجتماعی را تنظیم می‌کنند.

 وی تأکید کرد: اینکه نحوه توزیع محصولات در بازار، ورود و خروج کالاها، نظارت اجتماعی در حوزه رفتار اجتماعی باید چگونه باشد، در واقع از جای دیگری مدیریت می‌شود که همان مدیریت کلان اجتماعی است و این موضوع نیز در سبک زندگی ما اثرگذار است.

 این کارشناس، فرهنگ بیگانه را از دیگر عوامل تأثیرگذار بر فرهنگ ایرانی و اسلامی دانست و افزود: این عامل بیرونی بخشی از فرهنگ بیگانه است که به‌صورت هدفمند وارد جامعه ما می‌شود و ممکن است ما بافرهنگ کشوری مانند ژاپن مشکلی نداشته باشیم؛ چون فرهنگ ژاپن داعیه‌ای ندارد که به سایر کشورها ورود پیدا کند؛ اما مشخصاً فرهنگ غرب و آمریکایی می‌خواهد در جامعه ایران حضور پیدا کند و به دنبال تحقق مقاصد سیاسی و تغییر نظام اجتماعی و فرهنگی ما است پس در شرایط اجتماعی دخالت می‌کند و فرهنگ مصرف، نظارت اجتماعی، بی‌تفاوت شدن انسان‌ها نسبت به هم و... را ترویج داده و آن را در قالب یک فرهنگ به ما معرفی می‌کنند.

 وی با بیان این که به‌منظور تغییر سبک زندگی تنها نمی‌توان با رویکرد علمی، عمل کرد؛ بلکه لازم است سبک‌رفتاری نیز تغییر کند، عنوان کرد: باید تحولات را آسیب‌شناسی کنیم و برای آنها طرح داشته باشیم و جوانان را همان‌گونه که هستند بشناسیم و در امور معیشتی، فرهنگی و حتی پوشش و رفتار اجتماعی ساده‌زیست باشیم.

بانوان، تأثیرگذار در سبک زندگی ایرانی و اسلامی

 هدایتی، ساده‌زیستی را یکی از وجوه سبک زندگی اسلامی ایرانی عنوان کرد و گفت: همان‌گونه که در رفتار ائمه معصومین شاهد ساده‌زیستی هستیم، لازم است هر کدام از ما در هر یک از شئون اجتماعی به ساده‌زیستی به‌عنوان یک فرهنگ اجتماعی اسلامی عمل کنیم؛ چرا که از این رهگذر می‌توانیم ارزش‌های دینی و ملی خود را حفظ کنیم و حتی آن‌ها را ترویج کنیم.

 وی خاطرنشان کرد: جهت رسیدن به سبک زندگی مناسب، بر اساس تعالیم دینی، خود به تربیت کودکان، رسیدگی به امور سالمندان و جوانان بپردازیم.

 این کارشناس به نقش مهم زنان در نوع نگرش خانواده به موضوعات مختلف اشاره کرد و افزود: اگر بانوان از مصرف کالای لوکس و تجملی خودداری کنند، سایر اعضای خانواده نیز از آنان تبعیت می‌کنند.

 وی در ادامه گفت: از جمله مهم‌ترین عوامل عدم موفقیت در شاخص‌های سبک زندگی ایرانی و اسلامی می‌توان به عدم هماهنگی بین نهاد خانواده، مدرسه و جامعه، ناکامی سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و اجتماعی، عدم هماهنگی بین اهداف و برنامه‌های اجرایی، نبود برنامه‌های عملیاتی و کاربردی، عدم استفاده از روش‌های مناسب تربیتی، ناکامی در تعمیق و پیروی از الگوهای مناسب تربیتی و.... اشاره کرد.

 هدایتی اظهار داشت: امکاناتی که در خانواده برای فرهنگ‌سازی وجود دارد، مانند روابط عاطفی و اجتماعیِ اعضای خانواده، به‌راحتی بسیاری از مشکل‌ها را در خود هضم می‌کند و شرایط را برای رشد فراهم می‌کند که به‌نوعی پیش‌زمینه‌ای است تا سبک خاصِ افراد را در محیط بیرونی و به‌خصوص جامعه فراهم سازد.

 وی با اشاره به اینکه زنان از حیث تأثیر محیطی نقش تعیین‌کننده‌ای دارند، افزود: در سبک زندگی، اسلام وجود برخی پیش‌زمینه‌های فطری را برای تمایز جنسیتی نقش‌ها بدون پذیرش خصلت جبرگرایانه، برای هر یک از والدین تأیید کرده است؛ اما درعین‌حال موانع بیرونی قادر هستند تأثیر آن‌ها را متوقف یا از بین ببرند، مانند تفاوت در قدرت جسمی و نیز اقتضاهای نقش‌های مادری که این خود نمایانگر نقش مراقبت‌گرایانه مادران است.

 وی بیان کرد: از دیدگاه قرآن، هدف از خلقت زن و مرد، عبودیت خداوند و تقرب به درگاه اوست و زن نیز چون مرد برای رسیدن به چنین هدفی خلق شده است؛ اعتقاد ما به آفرینش، به این معناست که هر کدام برای رسیدن به کمال خود خلق شده‌ایم نه آنکه، کمال مرد باشد و زن تنها ابزاری برای کمال‌یابی مرد به‌حساب آید؛ در واقع مکمل یکدیگرند.

 این کارشناس با بیان اینکه زن در محیط خانواده، دومین عرصه رشد و بهره‌وری زندگی را طی می‌کند، گفت: زن در همه مزایای زندگی سهیم است چه به‌عنوان همسر و چه مادر؛ طراحی حقوق زن در خانواده نیز باید بر اساس همین شخصیت مستقل و برابر باشد.

 روند کاهشی آسیب‌های اجتماعی استان در دو سال گذشته

 معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار ما، با ذکر این عنوان که مشکلات اجتماعی ناشی از فاصله‌گرفتن از مسائل اخلاقی است، گفت: تمام جرایم در جوامع مختلف ریشه در انجام گناه دارد.

 وی با بیان اینکه پرونده‌های مربوط به سرقت و خانواده استان در دو سال گذشته روندی کاهشی داشته، افزود: در سال ۱۴۰۱ تعداد ۱۰ هزار و ۹۸۸ فقره پرونده سرقت، با کاهش ۹/۸ درصد، به ۹ هزار و ۹۱۶ فقره پرونده در سال ۱۴۰۲ کاهش رسید.

 حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی یوسفی با اشاره به کاهش ۳۵/۹ درصد پرونده درخواست طلاق زوجه در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته آن، عنوان کرد: در سال ۱۴۰۱ تعداد یک هزار ۴۹۹ فقره پرونده درخواست طلاق زوجه به ۹۶۱ پرونده در سال ۱۴۰۲ کاهش یافت.

 وی همچنین به کاهش ۲۳/۸ درصدی طلاق توافقی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته آن اشاره کرد و افزود: در سال ۱۴۰۱ از تعداد ۹۱۱ پرونده طلاق توافقی به ۶۹۴ مورد در سال ۱۴۰۲ کاهش یافت.

معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان شمالی تصریح کرد: از تعداد ۳۲۵ گواهی عدم سازش به درخواست زوج در سال ۱۴۰۱ با کاهش ۲۷/۴ درصد به تعداد ۲۳۶ مورد کاهش یافت.

 وی همچنین مقایسه‌ای بین ۶ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳ و ۱۴۰۲ داشت و گفت: در سال ۱۴۰۲ از تعداد ۳۸۱ پرونده طلاق به درخواست زوجه با کاهش ۲۵/۵ درصدی به ۲۸۴ پرونده در سال ۱۴۰۳ رسید و از تعداد ۳۶۴ پرونده طلاق توافقی در سال ۱۴۰۲ با کاهش ۳۹/۹ درصدی به تعداد ۲۰۸ مورد در سال ۱۴۰۳ رسید و همچنین از تعداد ۸۷ مورد گواهی عدم سازش به درخواست زوج در سال ۱۴۰۲ با کاهش ۱۴/۹ درصدی به تعداد ۷۴ مورد در سال ۱۴۰۳ رسید.

 بهره‌گیری از سبک زندگی اسلامی آسیب‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد

 یوسفی با اشاره به برنامه‌های متنوع این معاونت جهت کاهش پرونده‌های سرقت و طلاق استان، عنوان کرد: متقاضیان طلاق پس از معرفی به مراکز مشاوره و شرکت در کارگاه آموزشی مهر، توسط روان‌شناس و جامعه‌شناس‌های مورد تأیید برای این افراد کلاس‌های آموزشی برگزار می‌کنند.

 وی افزود: همچنین دوره‌های آموزش سبک زندگی اسلامی باهدف کاهش طلاق، در مراکز آموزشی و فرهنگی، دستگاه‌های دولتی و کارخانه‌ها استان برگزار شد.

 معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان شمالی بیان داشت: برای کاهش آسیب‌های اجتماعی نیاز است تا از سبک زندگی اسلامی بهره بگیریم.

 بانوان بیشترین آسیب را در بروز جرایم می‌بینند

 وی خاطرنشان کرد: بر مبنای فراوانی پرونده‌های ۱۴۰۳، جرایم اولویت‌دار استان در پرونده‌های کیفری به ترتیب توهین، ضرب‌وجرح، سرقت، تهدید، تصادفات رانندگی، تخریب، کلاهبرداری، تهمت و افترا، تحصیل مال نامشروع، کشف حجاب، تهدید به قتل و نگهداری مواد مخدر است.

 یوسفی افزود: همچنین در پرونده‌های حقوقی، جرایم اولویت‌دار استان به ترتیب شامل مطالبه وجه، مطالبه نفقه، صدور اجرائیه چک بلامحل، تصرف عُدوانی، مطالبه مهریه، اثبات وقوع بیع، عدم تمکین زوجه و طلاق می‌شوند.

 وی تصریح کرد: حدود 90درصد جرایم استان از جانب آقایان است؛ اما بیشترین آسیب را بانوان دچار می‌شوند.

 اجرای بیش از ۱۶۰ عنوان برنامه جهت پیشگیری از وقوع جرم

یوسفی در ادامه گفت: تعداد ۲۶ عنوان برنامه ابلاغی و ۱۴۱ اقدام در حوزه‌های مختلف این معاونت جهت پیشگیری از وقوع جرم در سال ۱۴۰۳ بوده است.

 این مقام مسئول افزود: رسیدگی به کمبود دارو، مشکلات بیماران خاص و صعب‌العلاج، مشکلات بیمارستان ارتش راز و جرگلان، پروژه آبرسانی روستای دشت، ساماندهی ضایعات، مشکلات روستای محمدعلی پهلوان بجنورد، قطعی گاز صنایع، ساماندهی پارک‌ها و اماکن عمومی و تفریحی، راه‌اندازی مجتمع شوق زندگی اسفراین، پساب فاضلاب خانگی پتروشیمی خراسان، ساماندهی دست‌فروشان، کمبود پروازهای فرودگاه بجنورد و الحاق پتروشیمی خراسان به حصار گرمخان از جمله اقدامات معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان شمالی است.

 نتیجه‌گیری: باتوجه به عملکرد ضعیف نظام مدیریتی کشور، خراسان شمالی نیز همانند سایراستان‌ها از تغییر سبک زندگی بی بهره نمانده و باعث شده تا فرهنگ غربی جایگزین زندگی ایرانی و اسلامی شود؛ برای رسیدن به سبک زندگی مناسب بر اساس تعالیم دینی، باید تحولات جامعه را آسیب‌شناسی کنیم، برای آنها طرح داشته باشیم و جوانان را همان‌گونه که هستند بشناسیم و در امور معیشتی، فرهنگی و اجتماعی ساده‌زیست باشیم.

گزارش از: عبدالله یزدانی

 انتهای خبر/