تپه ریوی؛ گنجینه هخامنشی و مقصد گردشگری

  مریم محمدی‌یوسفی با اشاره به ظرفیت‌های تاریخی منطقه گفت: بنای سنگی آتشکده اسپاخو که متعلق به دوره ساسانی است، در روستای اسپاخو واقع در ۶۰ کیلومتری شهر آشخانه قرار دارد و عملیات مرمت آن انجام شده است.

وی همچنین به تپه باستانی ریوی اشاره کرد و تأکید کرد: این محوطه تاریخی متعلق به دوره هخامنشی بوده و به‌عنوان پایگاه مطالعاتی میراث‌فرهنگی شهرستان معرفی شده است.

 مدیر میراث‌فرهنگی شهرستان سملقان افزود: تاکنون ۱۰ فصل کاوش در این محوطه انجام شده و ساختمان اداری آن نیز احداث شده است.

وی با بیان اینکه هدف از توسعه این پایگاه، تبدیل آن به یک قطب گردشگری در شهرستان است، خاطرنشان کرد: به‌منظور افزایش ماندگاری گردشگران، یکی از کوره‌های اطراف تعطیل شده و برنامه‌ریزی‌هایی برای راه‌اندازی اقامتگاه بوم‌گردی در حال انجام است.

مرمت خانه‌های تاریخی؛ احیای هویت روستایی

مرتضی ایزانلو با اشاره به نقش بنیاد مسکن در توسعه عمرانی روستاها گفت: بر اساس برنامه ششم توسعه، تعدادی از روستاهای مستعد با تأیید سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری به‌عنوان روستاهای هدف گردشگری یا دارای بافت باارزش انتخاب شده‌اند و با تأمین اعتبارات ملی، طرح‌های مربوط به آن‌ها تهیه، تصویب و اجرا می‌شود.

مدیر بنیاد مسکن شهرستان سملقان تاکید: روستای زوعلیا در شهرستان سملقان نیز از اسفند ۱۴۰۳ مشمول این طرح شده و اجرای آن هم‌اکنون در دست انجام است.

ایزانلو در ادامه با اشاره به حمایت‌های مالی بنیاد مسکن گفت: این بنیاد برای ساخت مسکن در روستاها، تسهیلات کم‌بهره در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد، همچنین، مرمت و بازسازی خانه‌های تاریخی با تسهیلاتی از سوی سازمان میراث‌فرهنگی انجام می‌شود و در صورتی‌که فردی قصد داشته باشد بنای تاریخی خود را به‌عنوان اقامتگاه گردشگری مورد استفاده قرار دهد، در اولویت دریافت تسهیلات مسکن روستایی قرار می‌گیرد.

مدیر بنیاد مسکن افزود: در روستاهایی که دارای فضاها و بناهای تاریخی هستند، طرح‌های هادی با هماهنگی و استعلام از میراث‌فرهنگی و با دقت و حساسیت بیشتری تهیه می‌شوند تا ضمن حفظ این فضاها، زمینه مناسب‌سازی آن‌ها نیز فراهم شود.

وی با تأکید بر حفظ هویت روستایی، تصریح کرد: نمای واحدهای احداثی در سطح روستاها از جمله موضوعاتی است که بنیاد مسکن بر آن تأکید دارد. در همین راستا، طرح‌های پیشنهادی و کم‌هزینه‌ای به متقاضیان ارائه می‌شود و با استفاده از تسهیلات تشویقی، آن‌ها به ساخت واحدهایی با نمای مناسب ترغیب می‌شوند.

این مسئول دررابطه‌با نهضت ملی مسکن شهر قاضی اظهار کرد: این پروژه در سال ۱۴۰۲ آغاز شد و با همکاری اداره راه و شهرسازی تأمین زمین به تعداد ۵۸ قطعه ۲۰۰ متری برای ۵۸ متقاضی واجد شرایط در قالب گروه ساخت؛ صورت گرفت. 

 وی افزود: توسط بنیاد مسکن و به کمک تسهیلات کم‌بهره مسکن روستایی نسبت به تکمیل سقف واحدها اقدام و به متقاضیان تحویل خواهد شد و ادامه فرایند تکمیل واحدها توسط شخص متقاضی انجام می‌شود. 

 ایزانلو بیان کرد: پروژه در حال حاضر دارای پیشرفت فیزیکی بالغ بر ۶۰ درصد بوده و برای تکمیل واحدها مستلزم همکاری بانک‌های عامل است تا تسهیلات به‌موقع در اختیار متقاضیان قرار گیرد. 

اساس بوم‌گردی بر حفظ سنت‌هاست

 هادی جوینی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی ما گفت: ازآنجایی‌که من خودم متولد اسپاخو هستم و علاقه زیادی به زادگاهم داشتم این خانه پدری را که سال ۱۳۹۲ از ورثه خریداری کرده بودم در سال ۱۳۹۷ پیگیر مجوزها شدم و اقدام به ساخت اقامتگاه کردم.

 مالک بوم‌گردی اسپاخو ادامه داد: درگذشته فرایند دریافت مجوزها به‌صورت حضوری بود و پیگیری زیادی لازم داشت؛ ولی جدیداً به‌صورت درگاهی و اینترنتی شده و تاحدودی این روند تسریع شده است.

وی دررابطه‌با چالش‌های این کار بیان کرد: جهت ساخت و مرمت اقامتگاه به‌صورت سنتی قطعاً چالش‌ها و محدودیت‌هایی وجود دارد؛ مثلاً نبود استادکار ماهر و متخصص در زمینه انجام کارهای سنتی همچنین دستمزد بالای استادهای سنتی کار است.

 جوینی افزود: علاوه بر اینها حمایت نکردن دستگاه‌های دولتی و مردم هم جز چالش‌های پیش‌رو است؛ اینکه در یک روستای دورافتاده با تفکرات قدیمی، ابتدا جامعه محلی بر علیه شما جبهه خواهند گرفت همان‌طور که در ابتدا برای ما دست‌اندازی‌ها و حتی درگیری‌هایی نیز ایجاد شد.

 وی تأکید کرد: اساس بوم‌گردی بر حفظ سنت‌ها و آداب‌ورسوم فضاهای سنتی است؛ قطعاً ایجاد یک بنای سنتی جالب برای گردشگران تأثیر زیادی خواهد داشت به‌طوری که بنای سنتی زیبا حس آرامش و انرژی به مهمانان منتقل خواهد کرد.

 این مدیر بوم‌گردی به کسانی که تمایل به راه‌اندازی بوم‌گردی دارند توصیه کرد: با اطلاع کامل دنبال این کار بروند قبل از هر چیز ابتدا مکان‌های شاخص و اقامتگاه‌های خاص و فعال را بازدید کنند و نظراتشان را جویا شوند که ایده لازم برای شروع داشته باشند.

 جوینی افزود: اقامتگاه بایستی در مکانی احداث شود که پتانسیل قوی در زمینه باستانی میراث‌فرهنگی داشته باشد و حتی‌الامکان طبیعت خوبی داشته باشد. 

 وی دررابطه‌با حفظ معماری سنتی گفت: معماری سنتی در این منطقه چیزی جز خشت و گل و کاه‌گل و نهایتاً چوب نیست؛ ولی ما از معماری دوره‌های گذشته با استفاده از مصالح مناسب مثلاً آجر سنتی قزاقی با طاق و قوس‌های سنتی ادوار مختلف مثلاً دوره تیموری استفاده کرده‌ایم.

نتیجه‌گیری: احیای خانه‌های تاریخی و تبدیل آن‌ها به اقامتگاه‌های بوم‌گردی یا مراکز گردشگری، اقدامی مؤثر برای حفظ میراث‌فرهنگی و شکوفایی اقتصادی مناطق است.

این فرایند، ضمن پاسداری از هویت معماری و تاریخ‌گذشته، به جذب گردشگران، ایجاد اشتغال، و رونق جامعه محلی کمک می‌کند اما با چالش‌هایی مانند کمبود متخصصان ماهر یا نبود حمایت کافی مواجه است که می‌تواند با برنامه‌ریزی دقیق و تعامل میان نهادهای مرتبط و مردم برطرف شوند.

این اقدام، پلی میان سنت و مدرنیته است که فرصت‌های جدیدی برای توسعه پایدار در مناطق روستایی و تاریخی ایجاد می‌کند.

تهیه و تنظیم: زهرا قربانی