شاهنامه خوانی

این مقام مسئول عنوان کرد: شاهنامه حکیم طوس ابوالقاسم فردوسی و شاهنامه‌خوانی ریشه در تاریخ و تمدن عقاید و روحیه شجاعت و دلاوری خراسانیان داشته است

حافظ خوانی و ذکر مناقت حضرت علی (ع)

وی بیان داشت: شاید یکی از رسوم منحصر به فرد این شهرستان قبل از حافظ‌خوانی در این شب شاهنامه‌خوانی در میان خانواده‌ها به خصوص بزرگ فامیل است ذکر مناقب اهل‌بیت(ع) به صورت شعرخوانی به خصوص مولای متقیان امیرالمؤمنین علی(ع) گرما بخش محفل‌های شب‌های چله در جاجرم می‌باشد.

مهدی میرابی‌جاجرم در مصاحبه با خبرنگار فرهنگی هنری «عصراترک»، گفت: در ایران باستان به طولانی‌ترین شبِ سال چِلَّه می‌گفته‌اند و در حال حاضر هم می‌گویند.

یلدا کلمه سومری، سریانی

وی افزود: امّا متاَسِّفانه سالهاست که کلمه (یَلدا) که کلمه‌ای سومری یا سُریانی است بیشتر به جای کلمه (چِلَّه) که فارسی است استفاده می‌شود.

استاد میرابی عنوان کرد: در خصوص هُویّت و وَجه تسمیّه کلمه (یَلدا) در بین اساتیدِ لُغت و زبان‌شناسان اختلاف نظر است اکثریت(یَلدا) را کلمه‌ای سومری، سُریانی می‌دانند، عدّه‌ای معدود ریشه این کلمه را عربی می‌دانند و عدّه‌ای بسیار قلیل این کلمه را به زبان فارسی رَبط می‌دهند.

وی در ادامه مطرح کرد: یَلدا ( یَ ل°) کلمه‌ای است سُریانی، سومری، که به معنای زمانِ توَلُّد و زمانِ ولادتِ حضرت عیسی مسیح(ع) به کار رفته است.

شب چله طولانی‌ترین شب سال

میرابی‌جاجرم بیان داشت: در فارسی طولانی‌ترین شبِ سال که مصادف با شبِ اوَّل دی ماهِ فصلِ زمستان و شبِ آخِرِ آذرماه فصلِ پائیز است که به آن شب شب چِلَّه می‌گفته‌اند و می‌گویند.

وی در ادامه عنوان کرد: اوَّل( جَدی یا جُدَی ) و آخرِ ( قوس ) باشد و آن شب درازترین طولانی‌ترین شبِ سال است.

شب چله شب نور و روشنایی

محقق فرهنگی هنری گفت: شبِ چلَّه (شبِ یلدا) شبی است که پس از سپری شدن، از آن شب نور و روشنایی و خورشید و مِهر زائیده می‌شود،‌ ( میترا ) فرشته نگهبانِ مِهر و محبّت و عشق و دوستی ظهور پیدا می‌کند.

مرد هفت هنر ایران ابراز کرد: اینکه شبِ چلَّه (شبِ یلدا) به عنوان شب جشن و سرور شناخته شده باشد عُمر خیلی طولانی ندارد و به یک قرن و چندین سال بیشتر برنمی‌گردد.

شب مبارزه با اهریمن «رخوت و سرما»

وی افزود: چون که در ایران باستان رخوَت سرمای شدید و ظلمت و تاریکی برای مردم ستودنی نبوده‌اند و آنها را اهریمنی می‌دانسته‌اند، و با کراهت با اینگونه موارد برخورد می‌کرده‌اند، و حتّی سعی در مقابله و مبارزه با موارد اهریمنی برمی‌آمده‌اند، به همین خاطر شبِ چلَّه (شبِ یلدا) برای مردم شبی خوشایند نبوده

میرابی‌جاجرم عنوان کرد: این شب را به عنوان یک شب مسرّت‌بخش و زمان جشن و شادی قلمداد نمی‌کرده‌اند، امّا برای مبارزه کردنِ با اهریمنِ ظلمت و تاریکی و طولانی بودن شب ظلمانی و طولانی اوَّل زمستان گرداگرد هم جمع می‌شده‌اند

خوردن تنقلات و میوه‌های تابستانه

وی بیان داشت: با برنامه‌ها و گفت و شنودهای فرهنگی عامّه که داشته‌اند و خوردن خوراکی‌هایی سنتی خصوصاً خوردن میوه‌های تابستانی مثلِ هندوانه سعی در سپری کردن و تحمّل این شب طولانی داشته‌اند به قول معروف با این کارشان روی اهریمن سرما و اهریمن ظلمت را کم کرده و با او مبارزه کرده و او را شکست می‌داده‌اند.

احساسات پاک و زلال ایرانیان

استاد میرابی‌جاجرم در ادامه افزود: ایرانیان که از دیرباز دارای احساسات پاک و زلالی بوده‌اند، در طولِ تاریخ از آداب، سُنَن و رسومی برخوردار بوده‌اند که قابلِ توجُّه مردم شناسان بوده‌اند.

وی بیان داشت: یکی از روحیّات بارز و ممتاز ایرانیان همزیستی و همدلی و همزبانی‌های گروهی و خانوادگی و اجتماعی بوده و هست.

گرایش به شادی و شادی‌آفرینی 

استاد میرابی‌جاجرم گفت: ایرانیان از دیرباز گرایش بسیار زیادی به شادی و شادی‌آفرینی داشته‌اند و دارند، به همین منظور در طولِ سال به بهانه‌های مختلفی اقدام به برگزاری جشن و سرور و دورهمی‌های مسرّت‌بخش می‌کنند.

وی ابراز داشت: اعیاد مذهبی و جشن‌های ملّی مورد توجّه خاص ایرانیان می‌باشند، که البته در فصولِ مختلف سال برگزار می‌گردد، حتّی در فصلِ سردِ زمستان که رخوت و سردی طاقت فرسایی دارد، مَردُم به برگزاری جشن و سرور اقدام می‌کنند.

میرابی جاجرم افزود: از اوَّلین دورهمی‌های مسرّت بخشِ زمستانه برگزاری دورهمی‌های خانوادگی، فامیلی، شبِ چِلّه (شبِ یَلدا) است.

جمع شدن در منزل بزرگ خاندان

وی با بیان این مطلب که در شبِ چلَّه (شبِ یَلدا) تمام اعضای خانواده و فامیل در خانه (منزل) بزرگِ خاندان جمع می‌شوند افزود: و طولانی‌ترین شبِ سال را در کنارِ یکدیگر به خوبی و خوشی می‌گذرانند.

میرابی‌جاجرم گفت: در گذشته کُرسی‌های چوبینی بود (چهارپایه‌های مربعی عریض امّا کم ارتفاع) این کُرسی‌ها را در زمین وسطِ خانه نشیمن قرار می‌دادند و در زیرِ کُرسی چاله‌ای می‌کندند که در آن زغال‌های آتشین سرخ شده قرار می‌دادند یا درون منقل یا مجمری و در داخل چاله کنده شده قرار می‌دادند

وی در ادامه افزود: لحافی بزرگ و ضخیم از جنس پنبه بر روی کُرسی قرار می‌دادند، که این لحاف اطراف کُرسی را محاصره می‌کرد و از گرمای داخل کُرسی مراقبت می‌کرد تا خارج نشود خودِ لحاف هم خیلی گرم می‌شد.

استاد میرابی جاجرم بیان داشت: اعضای خانواده همه در اطراف چهار جانبه کُرسی می‌نشستند و پاهایشان را در زیر کرسی دراز می‌کردند تا از گرمای کُرسی بهره‌مند شوند.

نقل قول خاطرات و اوسنه

وی مطرح کرد: همه با هم به صحبت و گفتمان‌های فرهنگی عامّه مسرّت بخشی می‌پرداختند، نقل و قولِ خاطراتِ گذشته، داستان، افسانه(اوسَنَه) حکایت، ضرب المثَل، چیستان، مسابقاتِ مَحلّی (کچّی بَزی) و آوازهای مَحلّی و ذکرِ لالایی‌ها و . . . از آن جمله‌اند.

استاد میرابی افزود: و امّا انواعِ خوراکی‌های محلّی مثلِ فطیر، کلوچه، نانِ عَلَفی، قُطّاب، انواعِ آجیل و میوه خصوصاً میوه تابستانی هندوانه را بر روی کُرسی می‌گذاشته‌اند تا همه از آنها بخورند و لذّت ببرند.

وی در پایان ابراز داشت: این شب می‌تواند فرصتی بسیار مناسب برای عبادت و بندگی به درگاه خدا باشد.

نتیجه: شب یلدا فرصتی عالی برای جمع‌شدن افراد خانواده و دوستان است، وقت بیشتری را برای گفتگوهای مثبت بگذارید، این در بهبود سلامت روانی نیز تأثیر دارد یلدا" یعنی قدر با هم بودن‌ها را بدانیم، که بیشتر کنار هم باشیم، که حواسمان به ناب‌ترین‌های زندگی‌مان باشد.

انتهای خبر/میرزائی