به گزارش خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «عصراترک» به نقل از گروه فارس، رئیس‌جمهور چهل و پنجم آمریکا، به دلایل متعدد، چهره‌ای آشنا در اذهان مردم ایران به شمار می‌رود. یکی از این دلایل، داستان برجام و خروج از آن است.

ماجرای خروج آمریکا از برجام
ترامپ در سخنرانی هنگام خروج از برجام گفته بود: «می‌خواهم جهان را از تلاش‌هایمان برای جلوگیری از دستیابی ایران -حامی شماره ۱ تروریسم در دنیا- به تسلیحات هسته‌ای مطلع کنم. او موشک‌های خطرناک را به دنیا صادر و در خاورمیانه بحران ایجاد می‌کند. آن‌ها جویای تسلیحات هسته‌ای بودند.

فرضیه برجام این بود که آمریکا و متحدانش را از دیوانگی بمب اتم ایران حفظ کند. اما این توافق به ایران اجازه غنی‌سازی و رسیدن به گریز هسته‌ای را می‌دهد و هیچ‌گونه محدودیت روی فعالیت‌هایش در منطقه نبود. اینکه یک رژیم خشونت‌بار بخواهد دنبال برنامه صلح‌آمیز برود؛ توهم است.

ما مدارکی داریم که ادعای ایران دروغ بود. اسرائیل این مدارک را منتشر کرد که دنبال تسلیحات هسته‌ای است. بندهای سرآمدِ محدودیت‌ها هم به‌کل بی‌اعتبار است. چیزی که اوضاع را بدتر کرد این است که بر اساس برجام، حق بازرسی تأسیسات نظامی ایران وجود ندارد.

این توافق به موشک‌های بالستیکی ایران نپرداخته است. این توافق حمایت ایران از تروریسم را محدود نمی‌کند. بنابراین اعلام می‌کنم که ایالات‌متحده از برجام خارج خواهد شد.

ما بالاترین تحریم‌های اقتصادی ممکن را اعمال و با متحدان خود همکاری خواهیم کرد؛ تا راه‌حلی دائمی برای تهدید هسته‌ای ایران پیدا کنیم که شامل برچیدن موشک‌های بالستیک و جلوگیری از فعالیت‌هایش در خاورمیانه نیز بشود.» 

اشتباه محاسباتی ظریف
در زمان تصویب برجام، گمانه‌زنی‌هایی از احتمال خروج رئیس‌جمهور بعدی آمریکا از برجام به میان بود. ازآنجایی‌که اوباما قید کرده که این توافق برای ایالات‌متحده الزام‌آور نیست! پایداری برجام شدیدا به شخص رئیس‌جمهور آمریکا وابسته بود؛ نه یک ساختار حقوقی متقن. درنتیجه، احتمال خروج رئیس‌جمهور بعدی آمریکا از همان ابتدا مطرح بود.

 در همین رابطه، یکی از متخصصین حوزه روابط بین‌الملل، در نشستی خبری با محمدجواد ظریف، احتمال خروج از برجام را طرح کرد و پرسید که در این شرایط، چه تدبیری در نظر گرفته شده است. ظریف در پاسخ این موضوع را رد کرده بود و اشاره داشت که امکان ندارد آمریکا از برجام خارج شود. او می‌گفت حتی اگر آمریکا تحریم‌ها را بازگرداند، هیچ‌کس اجرا نخواهد کرد.

اقدامات دولت روحانی بعد از خروج آمریکا
پس از خروج آمریکا از برجام، روحانی به همراه اعضای هیات دولت در سخنرانی پخش زنده تلویزیونی گفت: «امشب ما شاهد یک تجربه مهم تاریخی بودیم. ایران کشوری است که به تعهدات خود پایبند است و آمریکا کشوری است که هیچ‌گاه به تعهدات خود پایبند نبوده. تاریخ ۴۰ سال ما به‌خوبی گفته است که آمریکایی‌ها نسبت به ملت ایران همواره رفتار خصمانه داشته‌اند.

آمریکایی‌ها امشب اعلام کردند که از برجام خارج شدند. این تصریحی بود که در ماه‌های گذشته هم به شکل دیگری انجام داده بودند. آمریکا بگوید که از زمان توافق هسته‌ای تا امروز، کی به تعهدات خود عمل کرده بود؟ جز چند امضا و بیانیه، آیا هرگز به نفع مردم ایران عمل کردند؟» بر این اساس، روحانی اعتراف کرد که از طریق برجام، به‌جز چند بیانیه، نفعی به مردم نرسیده و این مختص به دوران ترامپ نیست. روحانی می‌گوید «از زمان توافق»؛ یعنی حتی در دوران اوباما هم آمریکا به تعهدات عمل نکرده بود.

حسن روحانی ادامه داد: «از این لحظه، ۵+۱، یک را از دست داده است و در این شرایط باید منتظر آن باشیم که ۵ کشور بزرگ جهانی نسبت به این توافق چگونه عمل خواهند کرد. من به وزارت خارجه دستور دادم که ظرف چند هفته آینده، در مذاکرات با کشورهای اروپایی و دو کشور بزرگ دیگر، رایزنی‌های لازم را انجام دهد.

اگر در پایان این مهلت کوتاه، ما به این نتیجه رسیدیم که با همکاری ۵ کشور می‌توانیم همه آنچه در برجام بوده را به دست آوریم؛ برجام پایدار خواهد ماند و اگر ببینیم منافع ما تضمین نخواهد شد، به‌زودی با مردم ایران صحبت خواهم کرد. مردم ما هیچ‌گونه نگرانی برای آینده نداشته باشند. ما با برجامِ بدون آمریکا مواجه هستیم و مردم ما شاهد ادامه رشد اقتصادی خواهند بود.

آرامش و ثبات بازار ادامه خواهد یافت. ما با دوستان (اروپا) خودمان که پای برجام را امضا کردند، به رایزنی می‌پردازیم. اگر برجام بخواهد کاغذی باشد بدون آنکه منافع ما را تضمین کند، آنگاه راهی روشن پیش رو داریم. من خوشحال هستم که یک موجود مزاحم از برجام خارج شده است.» 

در خصوص این اظهارات روحانی، باید به دو نکته توجه کرد: ۱. روحانی در انتخابات ۹۶، آمریکا را کدخدا معرفی کرد و گفت که اروپایی‌ها، از او تبعیت می‌کنند. پس بهتر است توافق با آمریکا بسته شود. اما بعد از خروج از برجام، اظهار خوشحالی کرد که یک موجود مزاحم رفت. ۲. آمریکا با خروج از برجام، یک اقدام عملی انجام داد. اما صحبت‌های روحانی، در سطح بیانیه خوانی بود. او در واکنش به اقدام عملی آمریکا، گفت که منتظر مذاکره با اروپایی‌ها می‌مانیم. آمریکا سطح تهدید را روی خروج از برجام قرار داد و به آن عمل کرد. اما روحانی حتی در بیانیه خوانی، بر خروج از برجام یا افزایش سطح غنی‌سازی مانوری نشان نداد.

کلاه جدید اروپایی‌ها بر سر برجام
این سطح از انفعال دولت روحانی، باعث شد که مذاکره با طرف اروپایی، به‌جای دو هفته، چندین ماه طول بکشد. از زمان آغاز مذاکرات با اروپایی‌ها، وعده داده شد که اقداماتی انجام می‌شود تا ایران بتواند بدون آمریکا، به منافع خود دست یابد.

آمریکا در اردیبهشت ۹۷ از برجام خارج شد و به‌جای دو هفته، درنهایت بهمن ۹۷، سازوکاری مالی به نام اینستکس معرفی گردید. سازوکار اینستکس به زبانی ساده از این قرار بود: ایران نفت خود را صادر می‌کند و به‌جای دریافت پول، کالاهای لازم وارد می‌شود و از این طریق، مبادله پولی حذف شده و می‌توان تحریم‌های آمریکا را دور زد.

اولین و آخرین معامله تجاری اروپا با ایران از طریق اینستکس در فروردین ۹۹ انجام شد. درمجموع، از زمان فرصت دوهفته‌ای روحانی تا اولین معامله اینستکسی، حدود دو سال و نیم زمان برد. درنهایت بر اساس اعلام کشورهای اروپایی، اینستکس در سال ۱۴۰۱ منحل شد و ایران را مسئول این وضعیت معرفی کردند!

ترامپ دوم و ادامه فشار بر ایران
ترامپ در دور دوم ریاست جمهوری خود، سند فشار حداکثری علیه ایران را صادر کرد. در این سند، مواضع سال ۲۰۱۷ تکرار شده و می‌گوید که باید موضوعاتی همچون موشک‌های بالستیک، پهپادها، سپاه پاسداران، حمایت از حزب‌الله و مقاومت، حل فصل گردد. در حال حاضر، ترامپ از مواضع خود عقب‌نشینی کرده و تاکید دارد فقط می‌خواهد

ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد. مذاکرات نیز بر اساس شروط ایران یعنی غیرمستقیم، با میانجی‌گری عمان و صرفا در موضوع هسته‌ای و تحریم‌ها، در جریان است. با این اوصاف، طبق تجربه‌های گوناگون در موضوعات برجام، نمی‌توان به‌طرف آمریکایی امیدوار بود.

انتهای خبر/دهقانی