به گزارش خبرنگار عصراترک از بجنورد؛ بیماری سالک یا لیشمانیوز یک بیماری انگلی است که توسط پشه خاکی آلوده به تک‌یاخته لیشمانیا منتقل می‌شود و در حال حاضر هیچ واکسن تایید شده‌ای علیه آن برای انسان وجود ندارد.

انواع مختلفی از بیماری سالک در افراد وجود دارد که شایع‌ترین اشکال آن لیشمانیوز پوستی است که باعث زخم‌های پوستی می‌شود و لیشمانیوز احشایی که چندین اندام داخلی (معمولاً طحال، کبد و مغز استخوان) را درگیر می‌کند و می‌تواند منجر به مرگ شود.

این بیماری از فردی به فرد دیگر مسری نیست و نیش پشه خاکی برای انتقال انگل از پشه خاکی به انسان ضروری است که این انگل تک‌یاخته دارای چرخه حیاتی است که این چرخه هم در بدن پشه خاکی و هم در پستاندار (انسان، سگ و دیگران) نیاز به رشد دارد.

بارزترین علائم سالک پوستی، ایجاد زخم هایی روی پوست است که معمولا دردی ندارند، این زخم های پوستی ممکن است یک یا چند هفته و در برخی موارد تا سال ها باقی بماند، البته مدت زمان برجای ماندن آثار این زخم ها، به نحوه درمان زخم ها بستگی دارد که این زخم ها معمولا روی بینی، لب و دهان ایجاد می شوند.

سایر نشانه های این بیماری، آبریزش بینی، ترشحات خونی بینی، تنگی نفس و اختلالات تنفسی است.

خراسان شمالی در زمره استان های درگیر سالک

استان خراسان شمالی در زمره استان های درگیر با بیماری سالک است كه شهرستان های اسفراین، جاجرم و گرمه و بخش هایی از مانه و سملقان و رازوجرگلان بیشترین مبتلایان به این بیماری را دارند.

کارشناسان نداشتن اطلاعات كافی درباره حفاظت فردی، تجمع زباله ها و نخاله های ساختمانی، نابسامانی سامانه فاضلاب، استفاده نكردن از پشه بند، توری و پرده مناسب و نگهدای دام را از عواملی می دانند كه بیماری را در استان تشدید می كند.

بیماری سالک علاوه بر آسیب هایی که بر جسم فرد می گذارد، آسیب‌های جدی نیز به لحاظ روانی و اجتماعی بر روی بیمار می‌گذارد، که زنان و دختران به دلیل از دست رفتن زیبایی شان مجبور به انجام عمل هایی زیبایی می کنند.

شناسایی 54 فرد مبتلا به سالک در اسفراین

مریم سلطانی، مدیر گروه مبارزه با بیماری های دانشکده علوم پزشکی اسفراین با اعلام شناسایی 54 مورد فرد مبتلا به سالک تنها در نیمه نخست امسال اظهار داشت: این در حالی است که در سال گذشته 130 مورد ابتلا به سالک در شهرستان اسفراین شناسایی شده بود.

وی با اشاره به اینکه بیشترین میزان شیوع این بیماری در روستاهای توی، سارمران، زرق آباد، ملک افضلی، اتیمز بوده است، گفت: منبع شیوع این بیماری از موش به پشه خاکی بوده که اوج شیوع این بیماری از شهریور تا آذرماه است.

مدیرگروه مبارزه با بیماری های دانشکده اسفراین خاطرنشان کرد: مبارزه با این بیماری نیازمند مشارکت دهیاری ها، شهرداری ها و ساکنان این مناطق است.

وی خاطرنشان کرد: جلسات متعددی با دهیاری و شهرداری ها گذاشته شده تا نخاله های ساختمانی که در محل سکونت خانوارها هستند باید از محل دور کنند تا پشه های خاکی آنجا رشد نکنند.

این مقام مسئول اضافه کرد: سازمان ها و ارگان هایی که می توانند در کنترل بیماری سالک همکاری داشته باشند، شهرداری و دهیاری ها هستند که بیشترین منطقه آلوده سارمران و زرق آباد است.

سالک از فرد به فرد منتقل نمی شود

هادی نیستانی، کارشناس بیماری های واگیر دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار عصراترک در بجنورد اظهار داشت: بیماری سالک بیماری مشترک بین انسان و دام است که از طریق گزش پشه خاکی لیشمانیا در فصل گزش ایجاد و بعد از گذر دوره دو تا چهار ماهه زخم بروز می کند.

وی ادامه داد: فصل گزش پشه در بیمارانی که در حال حاضر برای ظهور زخم روی پوست مراجعه می کنند، مربوط به اردیبهشت، خرداد و فصل های گرم سال بوده است.

این کارشناس مسئول اضافه کرد: با گرم شدن هوا و فعالیت پشه ها، پشه های ماده برای باروری، خونخواری می کنند که اگر پشه آلوده به انگل باشد، باعث  انتقال بیماری به فرد می شود.

نیستانی همچنین در رابطه با انواع سالک شهری و روستایی توضیح داد: در انواع سالک شهری و روستایی تفاوت پشه وجود ندارد اما معمولا نوع روستایی در زخم و منبع ابتلا تفاوت وجود دارد و منبع ابتلا در نوع شهری انسان بیمار و سگ های ولگرد و در روستا جوندگان هستند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا بیماری از یک فرد مبتلا به فردی دیگری منتقل می شود، گفت: بیماری زمانی از فردی به فرد دیگر منتقل می شود که پشه فرد بیماری را نیش زده و آلوده باشد که این پشه باعث انتقال می شود اما به صورت مستقیم در ارتباط فرد بیمار و سالم این بیماری منتقل نخواهد شد.

نیستانی یادآور شد: در سالک نوع روستایی، بیماری از  جوندگانی از قبیل موش به پشه و بعد از آن به انسان منتقل می شود، زمان گزش در زمان غروب آفتاب و اوایل صبح است و این پشه ها در طول روز فعالیت ندارند.

بیشترین ابتلای سالک در خراسان شمالی از نوع روستایی است

این کارشناس مسئول اضافه کرد: بیماران استان خراسان شمالی که مهر ماه به مراکز درمانی مراجعه می کنند در فصل های گرم سال گزیده شده اند و اکنون آثار گزش بر روی پوست ظاهر شده است.

وی خاطرنشان کرد: در خراسان شمالی، شهرستان های اسفراین، گرمه، جاجرم، قسمت هایی از شهرستان رازو جرگلان و مانه و سملقان ابتلا به صورت بومی است و در شهرستان های شیروان، بجنورد و فاروج بیمارانی وجود دارند که نحوه انتقال بیماری آنان بومی نیست.

نیستانی اضافه کرد: در تمام شهرستان ها، بسته به تشخیص پزشک عمومی یا متخصص روش درمان متفاوت است، روند درمان بستگی به زخم و عمق آن و روش درمانی دارد.

وی گفت: بعد از گزش،بیماری یک تا دو ماه بدون درد دوره خاموش را می گذراند که در این مرحله بیماری به صورت یک جوش کوچک است که اگر درمان نشود بزرگ تر می شود و از وسط زخم شروع به دلمه زدن می کند،  هر میزان بزرگ تر باشد جای زخم بیشتر خواهد شد.

این کارشناس مسئول با بیان اینکه معمولا زخم های سالک در قسمت های باز بدن شامل صورت، دست و پا ایجاد می شود، توصیه کرد: اگر جوش کوچک  بدون درد که بیشتر از دو هفته طول  کشید و مناطق با سابقه بیماری سالک وجود داشت، حتما به پزشک مراجعه کنند.

توسعه شهرسازی در مراتع، یکی از دلایل شیوع سالک

وی بیان داشت: گاها زخم هایی که در اثر این بیماری روی صورت فرد به جا می ماند و زیبایی را تحت تاثیر قرار می دهد، عوارض روحی و روانی را برای فرد خواهد داشت.

نیستانی با اشاره به اینکه برای کنترل بیماری سالک در مناطق بومی، نیاز به همکاری سایر بخش ها همچون شهرداری و دهیاری ها است، گفت: در خراسان شمالی بیشترین ابتلای سالک نوع روستایی است و از جوندگان منتقل می شود.

این کارشناس مسئول، شهرسازی در محل زندگی جوندگان را یکی از دلایل افزایش سالوک در استان خواند و خاطرنشان کرد: به عنوان نمونه در شهر یکه صعود ساخت مسکن و گسترش شهر به سمت مراتعی رفته که محل زندگی جوندگان است.

انتهای پیام/ آرزو رحمانی