به گزارش عصراترک، ترکمنان این شهرستان برای استفاده از نعمات خدادادی بهار و سفره سبزی که بر دشتها گسترده شده، به مناطق ییلاقی اطراف روستاهای خود کوچ می کنند تا دام خود را در مراتع سرسبز پروار کنند و چرخه اقتصادی زندگی را به حرکت درآورند.

آنان در این آیین به همراه خانواده، زندگی نیمه کوچ رویی را تجربه می کنند که البته خالی از برخی سختی و مشقات نیست.

زندگی ترکمنان راز و جرگلان بر محور دامداری و کشاورزی استوار است و آنان سالی یکبار به صورت کوچ محل زندگی خود را تغییر می دهند و در مناطق ییلاقی مستقر می شوند.

روستاییان ترکمن منطقه جرگلان از اواسط فروردین برای یافتن چراگاههای مناسب برای دامهای خود به مناطق ییلاقی اطراف روستا که بعضا در فواصل 5 تا 15  کیلومتری روستای آنان قرار دارد، کوچ می کنند.

مدت استقرار در چاروا حدود سه ماه طول می کشد و زنان و دختران ترکمن که در این کوچ که چوپانان را همراهی می کنند وظیفه اصلی دوشیدن شیر و تبدیل آن به فراورده های دامی را برعهده دارند و بیشتر کار چاروای به دست زنان انجام می شود.

ˈتاغان رحیمیˈ مادری است که به همراه چهار فرزندش هرساله در این کوچ شرکت می کند و از آن خاطرات تلخ و شیرین زیادی در یاد دارد.

وی کوچ روستاییان به مناطق ییلاقی را برای چرخه اقتصادی خانوار ضروری می داند و می گوید: در این مناطق چوپانان گله های گوسفند و گاو را به چرا می برند و زنان و دختران نیز پس از دوشیدن شیر از آن ماست، کره، پنیر، روغن، کشک، قره قروت و سایر محصولات را تولید می کنند.

وی می افزاید:‌ تغذیه دامها با علوفه دستی هزینه بر است و خانواده ها برای یافتن مراتع غنی فصل بهار را به ییلاقات کوچ می کنند تا دام خود را در طبیعت پروار کنند.

وی می گوید: بنا بر رسمی کهن در نخستین روز رسیدن به ˈچارواˈ زنان با درست کردن ˈچاپادیˈ که نوعی نان روغنی تورکمنی است از همه برای خوردن دعوت می کنند و خستگی راه را از تن آنان بیرون می آورند.

ˈبهارˈ نیز دختر 18 ساله ای است که بارها بهمراه مادرش در این کوچ حضور داشته و می گوید: از سفر به ییلاق لذت می برد چرا که مردم در اینجا در ساده ترین خانه زندگی می کند و در آنجا همراه دیگر دختران برای آوردن آب به چشمه می روند.

وی افزود: در سه ماهی که در این منطقه سکونت دارند از محصولاتی که خود تولید می کنند غذاهایی از جمله شیربرنج و قایش و بورک درست می کنند.

وی گفت: بیشتر خانوارهایی که به چاروا کوچ می کنند در این منطقه خانه هایی برای سکونت و وسایل اندکی نیز برای گذران زندگی دارند .

وی افزود: در این مکان خبری از امکاناتی مانند برق، تلفن و سایر موارد نیست و با ساده ترین امکانات زندگی را باید سپری کرد.

وی هدف از رفتن به چاروا را تامین برخی مخارج زندگی و اقتصاد خانواده عنوان کرد و گفت: زنان و دختران نیز در این سه ماه علاوه بر کارهای دامداری به قالیبافی مشغول می شوند.

وی با بیان اینکه در چاروا قوانینی نیز وجود دارد که توسط بزرگان گذشته ایجاد شده که همه باید رعایت کنند، گفت: افراد در این ییلاق نباید با هم نزاع و دعوایی داشته باشند و اگر فردی در منطقه چاروا با همسایه خود درگیر شود باید به اجبار این منطقه را ترک کند.

وی افزود: در پایان سه ماه، تمامی خانواده هایی که در این کوچ شرکت کرده بودند همه با هم به روستای خود برمی گردند.

مرجان از دختران ترکمن روستای ˈگرکزˈ از توابع دهستان جرگلان هم گفت: بعد از سپری شدن؟ یک ماه در چاروا دوستان و آشنایان برای احوالپرسی به دیدن آنان می روند و گاها بعضی از گردشگران و افرادی که از فضای شهری خسته شده اند نیز به این چارواها سر میزنند و بودن در این مکان بدون سر و صدا و هرچه صدا هست صدای طبیعت می باشد لذت می برند،

وی ادامه می دهد، این چارواها حتی می توانند به عنوان مکان های گردشگری نیز معرفی شوند.

وی افزود: معمولا چارواها در مناطقی برپا می شود که در اطراف آن زمین های کشاورزی و زراعی وجود نداشته باشد و دامداران بتوانند دام خود را براحتی به چرا ببرند.

وی گفت: مراتع اطراف روستاها جوابگوی علوفه مورد نیاز دام نیست اما چارواها مکانهایی مناسب برای تامین علوفه دامی روستاییان است.

یک پژوهشگر در زمینه فرهنگ عامیانه ترکمن می گوید: چاروا به معنی ییلاق است و با اقتصاد زندگی خانواده های روستاییان ترکمن عجین شده است.

ˈناصر رهنماˈ می افزاید: در طول تاریخ ترکمنان به طور مداوم برای تامین اقتصاد خانوار خود قشلاق و ییلاق داشته اند و برای یافتن چراگاههای مناسب، به کوهپایه ها، دشت ها و ییلاقهایی که در آن چشمه هایی جاری بوده است، کوچ می کرده اند.

وی گفت: اهالی روستا هر کدام برای خود چاروایی دارند و در آن مکان نیز برای خود خانه هایی کوچک و همچنین مکانی برای نگهداری دام می سازند.

وی گفت: فرزندان برخی از خانواده ها نیز که تحصیل می کنند در روستا می مانند و آخر هفته نزد اعضای خانواده به چاروا می روند.

وی مدت زمان استقرار در چارواها را سه تا بعضا شش ماه عنوان کرد و گفت: زنان و دختران ترکمن در مدت اقامت در چاروا، علاوه بر کارهای دامداری و تولید محصولات دامی، به بافت قالی نیز می پردازند تا از این راه به اقتصاد خانواده خود کمک بیشتری بکنند.

استان خراسان شمالی 900 هزار نفر جمعیت دارد که 10درصد آن ترکمن بوده و ساکن شهرستان رازوجرگلان و مانه وسملقان هستند.

 انتهای پیام/صاحب جمال رحیمی