نهمین دور از گفتگوها و مذاکرات سیاسی درباره سوریه در شهر «آستانه» پایتخت قزاقستان طی هفته گذشته برگزار شد. این در حالی است که مراحل هشت گانه این مذاکرات طی حدود یک سال و نیم گذشته نتایج مثبتی را برای بحران سوریه به دنبال داشته است. یکی از مهمترین دستاوردهای مذاکرات و گفتگوهای آستانه درباره سوریه توافق بر سر تشکیل مناطق کاهش تنش بوده است؛ توافقی که به کاسته شدن از شدت و حدّت درگیری ها در برخی از مناطق و استان ها انجامید. درهرصورت، مذاکرات آستانه نه به عنوان جایگزینی برای مذاکرات ژنو که به عنوان مکملی برای این مذاکرات، تاکنون موفقیت آمیز بوده است و اکنون نیز نهمین دور از آن برای بررسی آخرین تحولات بحران سوریه و یافتن راهکارهایی برای برون رفت نهایی از این بحران، به خوبی برگزار شد. این درحالی است که دور اول این مذاکرات در روزهای 23 و 24 ژانویه سال 2017 برگزار شده بود.

نشست «آستانه 9» درباره سوریه در نهایت نتایج مثبتی را به دنبال داشت که البته مورد استقبال «بشار الجعفری» نماینده دائم سوریه در سازمان ملل متحد قرار گرفت. این مقام ارشد سوری ضمن ابراز خرسندی از نتایج دور نهم نشست آستانه درباره سوریه گفت: «از روسیه و ایران و قزاقستان، میزبان این نشست که در موفقیت این دور نقش داشتند، تشکر می کنم. سوریه به مبارزه با تروریسم ادامه خواهد داد. این در حالی است که تلاش دولت برای آزادسازی وجب به وجب از اراضی سوری از لوث تکفیریها نیز ادامه پیدا خواهد کرد». الجعفری در ادامه اظهار داشت: «موفقیتی که ارتش سوریه در آزادسازی غوطه شرقی به دست آورد موجب بسط امنیت در دمشق و حومه آن شد. اخراج تروریستها از حومه شمالی حمص و جنوب حماه در نتیجه همکاری با دوستان و متحدان اتفاق افتاد؛ همکاری که آستانه 9 نمودی از آن محسوب می شود».

ناکامی در دور نگاه داشتن ترکیه از روند سیاسی

ایالات متحده آمریکا همواره برای دور نگاه داشتن ترکیه از مشارکت در روند سیاسی حل بحران سوریه و ممانعت از همکاری های تنگاتنگ آنکارا با تهران و مسکو در این زمینه، تلاش های فراوانی را انجام داده است. اتخاذ گام های خصمانه توسط ایالات متحده همچون تجاوز نظامی مستقیم به دمشق، تلاش برای ایجاد نیروهای گارد مرزی در سوریه، کمک به تکفیریهای جبهه النصره برای ایجاد خودمختاری در محور جنوبی، تداوم تسلیح گروه‌های مسلح و معارض و همچنین افزایش حمایت های نظامی از نیروهای دموکراتیک خلق سوری، جملگی برای کارشکنی و سنگ‌اندازی در مسیر هرگونه راه حل سیاسی بحران سوریه بوده است.

لذا به هیچ وجه به مذاق آمریکایی ها خوش نمی آید که سران ارشد ترکیه به منظور یافتن راهکارهایی برای برون رفت از بحران سوریه با مقامات تهران و مسکو بر سر یک میز نشسته و در این زمینه با آنها همگرایی و هم‌افزایی داشته باشند. برهمین اساس، برگزاری نشست آستانه 9 با حضور سران تهران و مسکو و همچنین نماینده ارشد ترکیه را به نوعی می توان به مثابه شکست دولتمردان آمریکایی در ممانعت از همراهی آنکارا با مسکو و تهران در مسأله بحران سوریه دانست. بدیهی است که عدم توانایی ایالات متحده آمریکا برای نزدیک ساختن ترکیه و سوق دادن بیش از پیش آن به سمت خود در بحث سوریه که در مذاکرات آستانه 9 ظهور و بروز پیدا کرد، یکی از مهمترین دستاوردهای این مذاکرات محسوب می شود.

ممانعت از فروپاشی مهمترین دستاورد

اما آنچه که بیش از هر چیز دیگری در جریان مذاکرات آستانه 9 به چشم آمد، ممانعت شرکت‌کنندگان در این مذاکرات یعنی سران ارشد ایران، روسیه و ترکیه از فروپاشی مهمترین دستاورد سلسله نشست های آستانه طی حدود یک سال و نیم گذشته بوده است؛ دستاوردی که از آن تحت عنوان ایجاد «مناطق کاهش تنش» یاد می شود. پس از حوادث غوطه شرقی (به عنوان یکی از اصلی ترین مناطق کاهش تنش) و مسأله استفاده تکفیریها از تسلیحات شیمیایی در آنجا و همچنین حملات خصمانه مثلث شوم آمریکا، انگلیس و فرانسه به مناطقی در خاک سوریه که اغلب جزو مناطق کاهش تنش بودند این شائبه به وجود آمد که مهمترین دستاورد نشست های سریالی آستانه در ایجاد مناطق کاهش تنش تحت الشعاع تحولات میدانی قرار گرفته و در واقع، درحال فروپاشی است.

با این حال، برگزاری نشست به موقع آستانه 9 و تأکید تمامی شرکت کنندگان در آن بر لزوم حفظ چارچوب توافق مناطق کاهش تنش و بسط آن در صورت لزوم، موجب شد تا این دستاورد مهم و استراتژیک همچنان به قوت خود باقی بماند و دستخوش تغییر نشود. این اتفاق برخلاف خواسته واشنگتن رخ داد، چراکه آمریکایی ها به دلیل عدم نقش آفرینی خود در این توافق، اساسا آن را به رسمیت نمی شناسند و هیچ قید و بندی برای پایبندی به آن برای خود قائل نیستند. بدون شک اگر طرّاحان مذاکرات آستانه نسبت به تلاش های مذبوحانه آمریکا، غرب و مزدوران آنها برای به چالش کشیدن توافق مناطق کاهش تنش بی تفاوت بودند، اکنون شاهد مرگ تدریجی این مذاکرات و نتایج مثبت آن بودیم.

نمایش مجدد انزوای آمریکا در سوریه

علاوه بر آنچه که گفته شد، می توان از نشست «آستانه 9» به عنوان نمایش مجدد انزوای ایالات متحده آمریکا در سوریه یاد کرد. آمریکایی ها همانطور که حاضر به حضور در هیچیک از ادوار گذشته مذاکرات آستانه نشدند، در این دور نیز ضمن تأسی به سیاست گذشته خود از مشارکت در «آستانه 9» سرباز زدند تا بدین ترتیب انزوایشان در مسأله سوریه بیش از پیش به رخ جهانیان کشیده شود. عدم حضور آمریکایی ها در نشست آستانه درباره سوریه درحالی اتفاق افتاد که طرف‌های شرکت کننده در این نشست هیچگونه محدودیتی برای مشارکت واشنگتن در آن قائل نبوده و نیستند و این واشنگتن بوده که خود به صورت کاملا آزادانه تصمیم به عدم حضور در این مذاکرات گرفته است.

درهمین ارتباط، «خالد المطرود» تحلیلگر مسائل استراتژیک سوریه در خصوص عدم حضور ایالات متحده در نشست آستانه 9 می گوید: «آمریکا با غیبت خود به  دنبال مخدوش کردن آستانه ۹ بود زیرا به خوبی می دانست که این مذاکرات، تحولات میدانی در محورهای شمالی و جنوبی سوریه را تحت تأثیر قرار خواهد داد. لذا از آنجایی که واشنگتن با پایان دادن به حضور تروریستها در جنوب سوریه مخالف است، در این نشست حضور نیافت تا موضوع در میز مذاکره حل و فصل نشود و تصمیمی در این باره اتخاذ نشود».

دست برتر سیاسی و نظامی مقاومت

به طور کلی، سیر تحولات سیاسی و میدانی حاکی از آن است که صفحه نوینی در روند حل و فصل سیاسی بحران بیش از هفت ساله سوریه بازگشایی شده است. برگزاری موفقیت آمیز مذاکرات آستانه9 درباره بحران سوریه نیز به یکی دیگر از تحولات سیاسی تبدیل شد که می توان روند حل بحران سوریه را بیش از هر زمان دیگری تسریع کند؛ به ویژه اینکه در جریان این مذاکرات توافق شد تا دور آتی گفتگوهای صلح سوری در شهر «سوچی» روسیه برگزار شود تا بدین سان آمریکایی‌ها و متحدان آنها بدون هیچگونه سر و صدایی از روند سیاسی حل بحران سوریه کنار گذاشته شوند. ناگفته پیداست که دستاوردها و پیروزی های میدانی سلسله وارِ اخیر نیروهای مقاومت سوری در جبهه های نبرد با تکفیریها نقش مهم و مؤثری در موفقیت نشست آستانه داشته است، چراکه بدون تسلط بر سنگرهای نظامی نمی توان بر سنگرهای سیاسی را فتح کرد.

امروز این واقعیت برهیچکس پوشیده نیست که این ارتش و نیروهای مقاومت سوری هستند که زمام امور را در عرصه میدانی در دست دارند. پاکسازی بخش عظیمی از مناطق تحت اشغال تکفیریها، توافق با گروه های مسلح برای خروج از حومه استان های حمص و حماه و همچنین حومه جنوبی دمشق، جملگی حکایت از دست برتر نیروهای سوری در عرصه نظامی دارند. این نکته را نیز اضافه کنید که با حمله موشکی اخیر نیروهای سوری به مواضع اشغالگران و متجاوزان صهیونیست در جولان اشغالی، امروز قدرت بازدارندگی سوریه در مقابل دشمنان خارجی بیش از پیش ارتقاء پیدا کرده و از این پس، صهیونیستها و دیگر متجاوزان به راحتی به خود اجازه نخواهند داد خاک یک کشور دارای حاکمیت مستقل همچون سوریه را به راحتی مورد تجاوز قرار داده و سپس بگریزند.

انتهای متن/