به گزارش عصراترک به نقل از پایگاه خبری جاجرم، جاجرم را می توان از جمله قدیمی ترین سکونتگاه های بشر محسوب کرد زیرا طی کاوش های انجام گرفته در این منطقه آثاری به دست آمده که قدمت برخی از آن ها به بیش از 5 هزار سال قبل می رسد و بیانگر آن است که این سرزمین یکی از زیستگاه های اولیه بشر بوده است.

بافت قدیم جاجرم از سه محله قدیمی به نام های بازار، سرمحله و سرسنگ تشکیل شده است که بر اساس تحقیقات انجام شده قدیمی ترین محله که هسته اولیه شهر جاجرم را تشکیل می دهد، محله بازار است که در جوار تپه قدیمی شهر قرار دارد و این بخش از فضای شهر تاکنون توانسته تا حدودی ظاهر سنتی خود را حفظ کند.

این بافت فرسوده ارزشمند که امروز نزدیک به 50 درصد آن سالم باقی مانده است، آثار تاریخی زیبا و مستحکمی را در خود جا داده است مانند قلعه قدیمی جاجرم(نارین قلعه)، مسجد جامع عهد خوارزمشاهی که تنها مسجد تاریخی با معماری خاص دوره میانی اسلام است، حمام عهد ایلخانیان جاجرم، آرامگاه علی بن مهزیار با قدمتی متعلق به دوران ایلخانیان، آرامگاه مجتهد جاجرمی متعلق به قرن سیزدهم هجری و مجموعه کارخانه عظیم پنبه پاک کنی از مهمترین و زیباترین آثار موجود در بافت قدیم جاجرم است که اکثر این بناهای تاریخی با مصالح سنتی و معماری خاص دوره خود بیانگر جلوه خاصی از قدمت، دیرینگی و خلاقیت های هنر و معماری درگذشته این سرزمین هستند.
محدوده بافت فرسوده با مساحت ۷۹ هکتار بر مرکز قدیمی شهر منطبق شده و از دو بخش بافت تاریخی و میانی تشکیل شده است. بخش اول مرکز فضای شهر که هسته اولیه شکل گیری آن نیز بوده است. مشخصات اصلی این فضا استقرار بازار جاجرم و ابنیه تاریخی همچون نارین قلعه، مسجد جامع، حمام و ...‌ است که با ورود اتومبیل و خیابان کشی های جدید در ابتدای قرن حاضر چهره این بافت دچار تغییر و تحول و در موارد متعددی منجر به از هم گسیختگی و چند پارچه شدن آن شده است.
معابر این بافت پیچ در پیچ و باریک هستند و بافت تحت تاثیر ایجاد خیابان های جدید به چندین قسمت تقسیم شده است.
«محمودی» یکی از شهروندان می گوید: بافت تاریخی جاجرم نیازمند مرمت است زیرا این امر می تواند در جذب گردشگر و ایجاد اشتغالزایی در این شهرستان کمک کند.
«صادقی» یکی از کسبه هم اظهار می دارد: بافت تاریخی جاجرم که در مرکز شهر قرار دارد از اهمیت بالایی برخوردار است اما با گذشت زمان به تدریج تخریب شده و نیازمند بهسازی است و مسئولان باید توجه بیشتری داشته باشند تا تاریخ کهن این شهرستان حفظ شود.

«گرایلو» کارشناس ارشد تاریخ با اشاره به اهمیت این بافت می گوید: بافت تاریخی جاجرم به علت منسجم بودن و یکپارچگی از اهمیت بالایی برخوردار است و مجموعه این بافت تاریخی آثار متعددی از دوره های مختلف را در خود جا داده است و صدمات و آسیب هایی که منجر به از بین رفتن این بافت شده است ساخت و سازهای غیر اصولی و جدید است که نیازمند بازسازی و حفظ آثار تاریخی این شهر تاریخی است.در همین ارتباط شهردار جاجرم می گوید: محدوده بافت فرسوده با مساحت ۷۹هکتار در مرکز شهر واقع شده که ارزش های کالبدی و فضایی قابل توجه در این بافت مستقر است.

«احمد مقدمی» می افزاید: ساختار کلی محله به دو بخش کاملا متمایز تقسیم می شود؛ نخست لایه پیرامونی با کارکرد تجاری که رو به خیابان های اصلی است و بافت مسکونی که سطح درونی محله را می پوشاند.تعداد کل خانوارهای معمولی ساکن بافت فرسوده در سال 85 ، هزار و 277 خانوار با 4 هزار و 962 نفر جمعیت بود که رشد جمعیت متناسب با نرخ رشد جمعیت شهر افزایش یافته است.وی تصریح می کند: بافت تاریخی از لحاظ جغرافیایی در سمت شرق و مرکز شهر قرار گرفته است و توسعه شهری به سمت بافت تاریخی نیست و بیشتر به سمت شمال شهر و کارخانه آلومینا و جنوب شهر است.
وی ادامه می دهد: بیش از ۳۰ درصد پلاک های این محدوده قدمتی بالای ۳۰ سال دارند و تنها ۲۰ درصد در ده سال اخیر ساخته شده است که درجه آسیب پذیری ساختمان های موجود در این گونه بافت ها بیشتر قدیمی و یا فاقد استانداردها بوده که از ظاهر ساختمان ها قابل تشخیص است.
وی با اشاره به اقدامات شهرداری جاجرم در راستای بافت فرسوده و تاریخی جاجرم اظهار می دارد: از جمله اقدامات صورت گرفته به ترتیب تشکیل ستاد بازآفرینی شهرستان، معرفی بناهای فرسوده برای صدور پروانه و اخذ وام نوسازی، تخفیفات برای صدور پروانه در محدوده بافت فرسوده، بازسازی آب انبار در محدوده بافت، کف سازی و آسفالت معابر بافت و فضا سازی اراضی رها شده به صورت فضای سبز است.
وی ابراز کرد: بناهای بافت تاریخی در نقشه های طرح تفصیلی لکه گذاری تاریخی شده و امکان تغییر کاربری آن نیست و برای هر صدور پروانه از میراث استعلام گرفته می شود.]

سرپرست اداره میراث فرهنگی جاجرم نیز می گوید: ۷۹هکتار از بافت تاریخی جاجرم در مرکز شهر قرار گرفته است و شامل موزه، آب انبار، ارگ کاظم خان، مسجد جامع، باغ کوشک، نارین قلعه، سردابه، خواجه مهزیار، کارخانه پنبه، کاروانسرا و مسیر علم گردانی است که طرح بهسازی بافت تاریخی جاجرم در دست اقدام است.
«کارگر مقدم» می افزاید: ساخت و ساز در بافت تاریخی طبق ضوابط میراث انجام و از شهرداری استعلام می شود و اگر ساخت و سازی هم صورت گرفته طبق ضوابط بوده است.وی اظهار می دارد: تلاش می کنیم با آماده شدن طرح بافت تاریخی که در دست اقدام است این بافت های با ارزش را به شکل تاریخی خود مرمت و بازسازی کنیم.

پایان خبر