زهره نوروزپور: پس از یک هفته از دیدار دونالد ترامپ رئیس جمهوری ایالات متحده و ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در حاشیه نشست اجلاس جی 20 در هامبورگ، خبرها حاکی از آن است که این دو رئیس جمهور در این دیدار سه ساعته، درباره سوریه تصمیم های مهمی گرفته اند. اخبار حاکی از آنست که پس از ملاقات مذکور، قرار شده است که سازمان سیا حمایت ها و کمک های نظامی خود را به شورشیان سوری و مخالفان اسد به طور کامل قطع کند؛ مسئله‌ای که داد سیاستمداران آمریکایی را در آورده و بسیاری از دمکراتها و حتی جمهوریخواهان، آنرا عقب نشینی مستقیم آمریکا تلقی می‌کنند. در این باره با دکتر افشار سلیمانی، دیپلمات پیشین وزارت خارجه، کارشناس روسیه و اوراسیا گفتگو کرده ایم که از نظر می گذرانید: 

تحلیل شما از خبرهای موجود مبنی بر توقف حمایت سازمان سیا از شورشیان مسلح چیست؟

به گفته مقامات آمریکایی، تصمیم دونالد ترامپ در مورد توقف برنامه تجهيز و تعلیم شورشیان سوري مخالف بشار اسد، حدود یک ماه پیش و به دنبال جلسه ای با مک مستر مشاور امنیت ملی، و مایک پمپئو رئیس سازمان سیا اتخاذ شده است. در قالب این برنامه که در سال ۲۰۱۳ و به دستور کابینه باراک اوباما آغاز شده بود و شورشیان در شمال غربی و جنوب سوریه علیه دولت اسد می جنگیدند، بخشی از تلاشهای دولت اوباما برای برکنار کردن بشار اسد از قدرت بوده است. اما کارآمدی این برنامه سری سیا حتی برای برخی از حامیان آن سؤال برانگیز و منجر به نگرانی هایی از قبیل احتمال افتادن سلاحهای آمریکایی به دست شبه نظامیان شده بود.

منتقدان چه می گویند؟

این تصمیم ترامپ همتای روسی او را که سالها در انتظار آن بود، خوشحال کرد و طبیعی است که از آن استقبال نماید. آنچه موجب تردید حداقل برخی تحلیلگران گرديده زمان اتخاذ چنين تصمیمی از سوی مستاجر کاخ سفيد است که همزمان با تحقیقات کنگره درباره اتهامات مبنی بر دخالت احتمالی روسیه در انتخابات و رابطه میان تیم ترامپ و مقامات روسی صورت گرفته است. چرا که  لغو این برنامه میتواند به عنوان بخشی از تلاشهای دولت ترامپ برای بهبود رابطه با روسیه تلقی شود.

در همین حال شورشیان سوری مخالف بشار اسد  چنین تصمیمی را ضربه ای بزرگ به مخالفان میانه‌روی سوریه ارزیابی کرده اند که می تواند موجب شود تا گروه های مخالف اعم از باصطلاح جهادی و افراط‌گرا، کنترل مبارزه علیه دولت اسد را بدست بگیرندو  منجر به فروپاشی مخالفان باصطلاح میانه‌رو شود که در نهایت به نفع بشار اسد و افراط‌‌‌گرایان وابسته به القاعده خواهد بود که خواستار نابودی مخالفان  میانه‌رو هستند.

این وضعیت به چه معناست؟ آیا به نفع نظام اسد است یا به نفع روسها؟ کدام بازیگر از این تصمیم بهره خواهد برد؟برخی تحلیلگران این تصمیم روسیه و امریکا را به ضرر ایران و خط مقاومت می دانند شما این مهم را چه طور ارزیابی می کنید؟

در مجموع میتوان گفت توقف برنامه تجهيز و تعلیم شورشیان سوري در شمال غرب و جنوب سوریه از سوی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا به معناي تسليم کردن سوريه و يا بخش بزرگي ازاين کشور به روسها و تسليم شدن در برابر سياست ها و برنامه هاي آنها و تسليم شدن نهايي در برابر ادامه حاکميت بشار اسد رئيس جمهوري سوريه و نظام اين کشور  حداقل تا مدت زمانی نامشخص است که از این حیث به نفع سیاستهای منطقه ای ایران نیز هست؛ مشروط به اینکه مسکو در ادامه راه با آمریکا و اسرائيل در رابطه با بیرون راندن حزب الله لبنان از سوریه و قطع خطوط تماس ایران با حزب الله دست به معامله بزرگ نزند.

اینکه "سيا" در شش سال گذشته با آموزش گروههاي مسلح سوري و ارائه تسليحات نظامي به آنها در پايگاه هاي نظامي اين کشور در اردن، ترکيه و حتي در داخل سوريه با صرف صدها ميليون دلار و چندين تن اسلحه و مهمات موفق نشد به سرنگوني بشار اسد دست يابد و البته این ناکامی در گرو حمایتهای روسیه، ایران و حزب الله لبنان بدست آمد، موفقیتی برای اسد و حامیان او تا این مقطع محسوب میشود هرچند که کشور و ملت سوریه بهای بسیار سنگین مادی و معنوی برای این دستاورد پرداخته است.

بدیهی است که اين تصميم آمريکا با توجه به تغيير اولويت هاي سياست آمريکا، همکاریهای ایران، حزب الله لبنان و روسیه، تفاهمات روسيه و آمريکا پس از به قدرت رسيدن دونالد ترامپ، ناکامي گروه هاي مسلح در سرنگون کردن نظام سوريه و پيدايش گروههاي اسلامگراي  افراطي از جمله داعش و گروه تحرير الشام (النصره سابق) که جنبه و ماهيت تروريستي به فعاليت  گروه هاي مخالف داد و بروز اختلاف و درگیری میان این گروههای تروریستی، اقدامي ناگهاني و غير مترقبه به شمار نمي رود.

چنددستگي هاي پي در پي در صفوف مخالفان ميانه رو و  يا مخالفاني که در ليست گروههاي تروريستي نيستند، بيانگر عقب نشيني آمريکا است و اين امر نشان مي دهد که کشورهاي عربي نظير عربستان و قطر با مشغول شدن به اختلافات بغرنجشان از حمايت اين گروهها تا حد زياذي دست برداشته اند و  همچنين پروژه ترکيه در سوريه نيز تا حد زیادی به شکست انجامیده است. هرچند که هنوز گروههاي کرد و عرب سوری در قالب نیروهای دموکراتیک با پشتيباني آمريکا در صحنه حضور دارند و برای رهایی رقه ازدست داعش از یکماه و نیم پیش نبرد میکنند و تا حدود زیادی از این شهر را آراد کرده اند اما هنوز قریب 2000 داعشي دراین شهر با استفاده از سپر انسانی به مقاومت ادامه میدهند.

پايان دادن به حمايت ها از مخالفان سوري توسط دولت ترامپ بر پایه کدام استراتژی صورت گرفته است؟

این را می توان به چند دلیل بررسی کرد:

1- از نظر آمريکا، مبارزان کرد، يگان هاي مدافع خلق و سوريه دموکراتيک همپيمانان جديد امريکا در سوريه و منطقه هستند که امريکا مي تواند به آنها تکيه کند.

2- آمریکا در شمال سوريه ده پايگاه نظامي مستقر کرده است که شامل فرودگاه ها، هواپيماهاي نظامي، موشک ها و تانک ها است که این امکان را برای این کشور فراهم میکند تا به نيروهاي خود متکي شود.

3- آمريکا و اروپا به این ارزیابی رسیده اند که سرنگوني دولت بشار اسد با وجود روسيه و همکاری ایران با این کشور و نبود جايگزيني جدي و قانوني براي او در شرایط کتونی میسر نیست، به گونه ای که اخیرا نیز امانوئل مکرون رئيس جمهور فرانسه و رکس تيلرسون وزير خارجه آمريکا تاکيد کردند که سرنوشت بشار اسد باید به دست مردم سوريه تعيين شود، هرچند به موضوع طولانی بودن حضور اسد در قدرت نیز اشاره نمودند.

آینده را چگونه پیش بینی می کنید؟

در مجموع با توجه به شرایط موجود در سوریه و منطقه و کم و کیف بازی قدرتهای بزرگ و تردیدهای حاکم بر روابط پنهانی ترامپ- پوتین، نیازهای روسیه به آمریکا تحت تاثیر تحولات اوکراین و ناتو اهرمهای اقتصادی و تکنولوژیکی آمریکا و نقاط ضعف مسکو در قبال واشنگتن و  کنسرت آمریکایي-عربی واسرائیلی تشکیل شده علیه ایران، احتمال معامله روسیه با آمریکا افزایش یافته است و همین امر میتواند بستری برای تلاش آمریکا با همکاری روسیه برای کنار گذاشتن حزب الله لبنان از صحنه سوریه و قطع ارتباط ایران با حزب الله از طریق سوریه فراهم نماید،.

اینکه آمریکا تا چه حد بتواند در این راستا به موفقیتهایی نائل گردد بستگی به کم و کیف  اهرمهای ایران در سوريه و میزان همراهي کاخهای کرملین و سفید خواهد داشت که به نظر میرسد روسیه با تامل بیشتری در این مسیر گام بردارد اما ایران نباید همه تخم مرغهای خود را در سبد روسیه قرار دهد.

52310